21. yüzyılda pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede sosyal belediyecilik anlayışıyla yerel yönetimler sosyal politikada etkin rol almaktadır

Türkiye Büyükşehir Belediyyesi ilə Azərbaycan Belediyelerinin ortak çalışmaları
Görüşlerde hər iki bələdiyyə arasında gələcək əməkdaşlıq imkanları, həyata keçirilə biləcək mədəniyyət, təhsil, idman və gənclərin fərdi inkişafı istiqamətində digər layihələr, təkliflər müzakirə olunmalı ve Türkiye tecrübesi kullanılmalıdır. Türkiyənin qərb bölgəsinin paytaxtı hesab olunan İzmirlə Azərbaycanın Qərb bölgəsinin paytaxtı Gəncə şəhərinin ortaq xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması, hər iki şəhər arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsi istiqamətində planlar konuşulmuştu. (Kaynak: https://www.aznews.az/news/society/ 232532. html)




ŞEKİL 41. Türkiye Büyükşehir Belediyyesi ilə Azərbaycan Belediyelerinin Gəncə görüşü
Bu görüşdə isə qadınların sahibkarlıq fəaliyyəti, müxtəlif təşəbbüslər çərçivəsində əməkdaşlığının artırılması və s. istiqamətində müzakirələr keçirilmiş, eyni zamanda mövcud təcrübələrin paylaşılması məqsədi ilə gələcək birgə fəaliyyətlər müzakirə olunmuşdur.
İzmir büyükşehir bələdiyyə üzvləri həmçinin ölkədə ilk dəfə həyata keçirilən “Milli Yaylaq Festivalı”nda da iştirak ediblər. Ümumilikdə Gəncənin tarixi abidələri və müasir memarlığı ilə tanış olmuşlardır.
Türkiye Azerbaycan Kardeşliğinin pekiştirdiğimiz 'Tek millet, iki devlet' şüarını tüm alanlara tatbik etildiği zaman neler olacağını yakın geçmişte hep birlikte gördük. Karabağ'da Azerbaycanlıların zaferinde Türkiye de gönülden sevindi. İzmir Valiliği organizasyonunda Büyükşehir Belediyesinin, Ticaret Odasının katılımıyla, Karabağ Savaşı'nın ilk günlerinde buradan ortak bir deklarasyonla Türkiyenin manevi desteğini gönderdi. İzmir'in sembollerinden saat kulesine Azerbaycan bayrağını yansıtıldə, gece gündüz Azerbaycanlılara çarptı yürekleri. Türkiye Azerbaycan Kardeşliğini sürdürerek tüm dünyaya nasıl bir millet olduğunu göstermiş olundu.
Bu çalışmamda İzmir Belediyyesi ile Azerbaycan Belediyyelerini karşılaştırdığımda Azərbaycan Belediyye orqanlarının çox zeif olduğunu görərik. Çünki İzmirde olan güclü projelerin heç biri Azırbaycanda uyqulanmır. Bunu bəlkədə Azərbaycan Bələdiyyələrinin maddi durumu ilə əlaqələndirmək olar. Məsələn Özel litseylər qadınlara yönelik bir deil birden fazla uygulamalar ve projeler. Genclere yonelik uygulamalar beleki, Azerbaycanda bezi kasib ailelleri pullu universitetlərdə oxuya bilmir. Buna cuzi miqdarda dövlət dəstəyi var Türkiye İzmir belediyyelerinin gənclərə yönelik burs kasıb ailelerine destek, yemek nağd pul kimi dəstəklərdə Azəraycan demek olar ki kölgədə qalır. Nədənmi????? Yaxşı dövlətin Azərbaaycan xalqına yönelik qanunları işə yarıyırmı???? Yarıyırsa nədən o zaman Azərbaycanda Bələdiyyələr kasıblara yönelik heç bir şey etmir o zaman edirse ve hesabatlarında bunu dövlətə açıqlayırsa nədən o zaman Azərbaycanda xalq həmişə bələdiyyələrdən soyuyur və şikayətlərə səbəb olur. Sosial müavinətlər niyə xalqa verilmir. Nədən uşaq pulları, çox uşaqlı analara düşən pullar nədən xalq verilmir. Nədən hər kəsin gözü boyanaraq bunu etdiklərini kasiblara yönəlik projeler olduğunu söyləyirlər. Axı Azərbaycan İnkişaf etmiş bir ölkə kimi özünü təqdim edir. Öz çalışmamda qeyd etmək istəyirəm ki, İzmir Belediyyesi ile Azerbaycan belediyyelerini qarşilaşdrıdığımızda gözümüzün önündə yüksək dağlar qədər fərqlər gəldini görərik. Məsələn Azərbaycanda Sosial yardım vermək üçün başvuru sahibinden istənilən nədir? İstənilən hır hansı bir yerdə işləməlisən və işləsiyin Azərbaycan şəxsi portalında görünməlidir. Ortaya belə bir sual çıxır: Yaxşı mən işdəyirəmsə nədən sosial vəziyyətimin ağır olduğu üçün dövlətdən pul alım ki, onsuzda aldğım maaşla keçinərəm. Buradan açıq aydın görünürki bunu dövlətdə bilir bələdiyyədə və lazimi orqanlarda. O zaman nədən dövlətə bu problemin həllinin çözülməsi üçün heç bir teklif planıyla prezidentə müraciət olunmur. Şahsi araştırmamda özelliklə halktan dinlədiyib budur: “Azərbaycanda sosail müavinətləri orta dərəcədə yaşayan ailələr alır bunun 5 ve ya 10% ni isə kasıblar alır. Axı bunlar kasıblar üçün nəzərdə tutulub. Bir neft ölkəsi olan Azərbaycanda hərc mərclik və rüşvət hökm sürür. Verilən əməkli maaşları demek olarki 0 dərəcəsindədir. Orta əmək haqqı 210 manat əməkli pulu verilirsə çox güclü şəkildə bahalaşma hökm sürür. Lakin buna yönelik heç bir tıdbirlər həyata keçirlirmir. Gənclərin demek olarki yarından çoxu xarici ölkələrə üz tutur. Ev üçün müraciət etdiklərində isə daha gücümüz yox engellilere ve ya şəhid ailələrinə vereceklerini bildirirler. Şəhid ailellerine demek olarki hamısına verilib evlər. Çünki soruşdurmamda neçı şəhid ailəsi ilə danişdimsa bunlar dövlət tərəfindən təmin olunmuş. Lakin gənclərə yönəlik gənc ailələrə yönelik heç bir şey yoxdur. İllərdir ev sərasında gözləyən inanları süründürməçiliklə yola salırlar. Demek olarki əhali bununla razəlaşdırılmış halda gözləyir. Məncə Azərbaycan dövləti güclü struktur dəyişikliyinə gedib Türkiyə İzmir Böyük şehir bədəliyyəsinin təcrübələrini kullanirsa bu kimi problemlərin həlli yollarını da tapmış olar.
Çalışmamın bu bölümünde Türkiye ile Azerbaycan kardeşliğinin çok güçlü olduğunu söylemek istiyorum. Azerbaycan Türkiye kardeşliğini ne kadar anlatsak bitiremeyiz. Ama her zaman konuşmalı, anlatmalı ve hatırlatmalıyız. Son yıllarda Türkiye Azerbaycan kardeşliğinin çok daha büyük seviyelere Türkiye-Azerbaycan müttefikliğiyle ulaştı. Hem Türkiye hem üst düzeyde türk halkı arasındaki bu kardeşliğin daha yükseklere taşınmasını gerekiyor.
Bu seürgide Sergiyi iki ülke arasındaki dostluğu geleceğe taşımak ve bunun ne kadar önemli olduğunu hatırlatmak, genç nesillere aktarmak gerekiyor.
Türkiyədəki bələdiyyə seçkiləri hansı dəyişikliklərə səbəb oldu. Bu seçkilərin Azərbaycana hansısa təsiri gözlənilirmi?
Türkiyədə bələdiyyə seçkilərinə çox böyük önəm verilir:
Çünki Türkiyədə bələdiyyələrin çox böyük səlahiyyətləri var, təəssüf ki, Azərbaycanda belə deyil. Azərbaycanda bələdiyyələr olsa da, Türkiyədəki qədər səlahiyyətə sahib deyillər. Türkiyədə bələdiyyələr bir çox yerli problemin həllində iştirak edir. Ona görə bütün partiyalar bələdiyyə seçkilərinə ciddi önəm verirlər. Çünki bələdiyyə yaxşı işləyirsə, insanların problemini həll edirsə, həmin bələdiyyə sədrinə və onun təmsil olunduğu partiyaya dəstək artır. Bu da özünü parlament və prezident seçkilərində göstərə bilər. Bunun üçün Türkiyədə hakim və müxalifət partiyaları çalışırlar ki, bələdiyyələrdə daha çox yerə sahib olsunlar.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bələdiyyə seçkilərinə o qədər önəm verir ki, parlament sədrini İstanbul bələdiyyə sədrliyinə namizəd göstərir. Buradan belə çıxır ki, Ərdoğan bələdiyyəyə parlamentdən daha çox önəm verir. Çünki İstanbulun bələdiyyə sədri hansı partiyanın nümayəndəsi olsa, həmin partiya digər seçkilərdə də irəli çıxa bilər. u araşdırmamda bele düşünürəm ki, çox ciddi mübarizə gedəcək. Böyük ehtimalla hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) Milliyətçi Hərəkat Partiyası (MHP) ilə birlikdə rəqiblərini müəyyən qədər üstələyə biləcək. İstanbul və Ankarada qələbə çalmaq iddiaları böyük olmuşdu. İzmir isə solçuların mövqeyinin güclü olduğu şəhər olaraq bilinir. İzmirdə yenə də Cümhuriyyət Xalq Partiyasının nümayəndəsi qələbə çaldı.

Politoloqların fikirince, Türkiyədəki bələdiyyə seçkilərinin Azərbaycana ciddi təsiri gözlənilmir:
Azərbaycanla siyasəti prezident və hökumət formalaşdırır. Bələdiyyələr xarici siyasətdə rol oynamır. Düzdür, səlahiyyətləri var, daxildə müəyyən işlər aparırlar, Azərbaycanın rayonları ilə müqavilə imzalamaq imkanları var. Amma təhlükəsizlik və xarici siyasət məsələlərində bələdiyyələrin rolu olmur. (Kaynak: https://525.az/news)
Azərbaycan Türkiyədən bələdiyyə sahəsi ilə bağlı örnək götürməlidir.
Bu çalışmamda mənə elə gəlir ki, Azərbaycanda bələdiyyələrin rolu artırılmalıdır. Belə ki, də bu il dekabr ayında bələdiyyə seçkiləri olacaq. Azərbaycanda da bələdiyyələrin statusunun artırılmasına ehtyac var ki, bu qurumlar insanların həyatında daha çox rol oynasınlar. Ona görə biz Türkiyə təcrübəsini öyrənib tətbiq olunmalıdır. Kaynak: https://525.az/news)
Azərbaycanla Türkiyənin müxtəlif şəhərləri arasında qardaşlaşmış şəhərlər münasibətlərinin qurulması yerli özünüidarəetmə sahəsində təcrübə mübadiləsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Gəncə şəhəri ilə İzmir, qardaşlaşmış şəhərlərdir.
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə orqanları arasındakı münasibətlər müxtəlif konfranslar və sərgilər çərçivəsində də inkişaf edir. Təqdirəlayiq haldır ki, Türkiyə bələdiyyələri bu cür tədbirləri yalnız öz ərazilərində deyil, hətta xarici dövlətlərdə keçirmək təşəbbüsü ilə çıxış edirlər.
Diqqətə çatdırılıb ki, 1918-ci ildə Azərbaycanda erməni-daşnak silahlı birləşmələrinə qarşı döyüşlərdə şəhid olmuş türk əsgərlərinin müxtəlif şəhərlərdəki məzarları üzərində xatirə abidələri yenidən tikilmiş və yaxud təmir olunub.
Türkiyə Prezidenti Azərbaycanla münasibətlərə xüsusi önəm verir: "Biz Azərbaycanla münasibətləri daha da inkişaf etdirmək istəyirik. İqtisadi əməkdaşlığı və mədəni əlaqələri daha yüksək səviyyəyə qaldırmalıyıq". (Türkiye Cumhuriyyetinin Cumur başkanı Recep Tayyib Erdoğan)
Dağlıq Qarabağ Azərbaycan qədər Türkiyənin də məsələsidir: Türkiye hər zaman Azərbaycan xalqının yanında olmuşdur. Dağlıq Qarabağ məsələsinin Türkiyə qədər digər qardaş türkdilli ölkələrin - Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Qırğızıstanın da məsələsi olması lazımdır. (Kaynak: https://525.az/news)
İndi isə Azerbaycan Belediyyelerinin paytaxtda qanunsuz tikililər və gecəqondu adlanan məskunlaşma yerləri ilə bağlı problemdən danışmaq istəyirəm.
Adətən gecəqondularda regionlardan gəlmiş insanlar yaşayır. Ortaya belə bir sual çıxır nədən regionda sosial həyat yoxmu. Bunun üçün heş bir bələdiyyə çalışmamışmı??? Demekki onlar sosial həyat şəraitlərinə görə gəlib burada yaşayırlar. Onlar burada inək-qoyun saxlayırlar.
Bakının müxtəlif yerlərinə fikir versək, görəcəyik ki, Bakı bir gecəqondu şəhərinə çevrilib. Vaxtilə məmurların özbaşınalığı sayəsində Bakı paylanıb. Qanunsuz yaşayan vətəndaş məsələsi də bir problemdir.
Ölkədə qurumlararası münasibətlər olduqca acınacaqlı vəziyyətdədir. Bələdiyyənin verdiyi sənədi icra hakimiyyətləri qəbul etmir. Bir ölkədə ki, bələdiyyənin qərarı keçərli deyil, onda onun fəaliyyətini dayandırmaq lazımdır. Yüzlərlə qanunsuz evlər miras qalıb. Ona görə də qanunsuz evlərin özəlləşməsi məsələsini həll edilmədir. Həmin şəxslərin öz rayonlarına qayıtması üçün şərait yaratmalıyıq. Vaxtilə İzmirde gecəqondu şəhərini xatırladırdı. Amma Türkiyə hökuməti bu məsələni həll etdi”.
Azərbaycanda isə hələki həll olunmayaraq qalır. Burada Azerbaycan Türkiye İzmi Belediyyesinin kenstsel dönüşüm projesinden yararlana bilər.