3. Walory przyrodniczo leśne Klimat

3.10. Charakterystyka drzewostanów

3.10.1. Bogactwo gatunkowe i struktura pionowa

Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów wg grup wiekowych i bogactwa gatunkowego.

Obręb Nadleśnictwo	Bogactwo gatunkowe, drzewostany	Jedn.	Wiek			Ogółem
			<=40 lat	41-80 lat	>80 lat	ha	%
Nadleśnictwo Dynów	jednogatunkowe	ha	169,20	1058,52	561,66	1789,38	17,46
	dwugatunkowe	ha	233,94	1442,91	1706,87	3383,72	33,01
	trzygatunkowe	ha	150,00	1558,97	910,39	2619,36	25,56
	cztero- i więcej gatunkowe	ha	208,72	1697,74	550,28	2456,74	23,97
	Razem Nadleśnictwo	ha	761,86	5758,14	3729,20	10249,20	100,0

Z analizy powyższej tabeli wynika, że drzewostany Nadleśnictwa odznaczają się niezwykle złożoną budową gatunkową. Udział drzewostanów trzy i więcej gatunków wynosi 49,53%. Drzewostany jednogatunkowe zajmują 17,46% powierzchni wszystkich drzewostanów Nadleśnictwa.

Zestawienie powierzchni drzewostanów wg grup wiekowych i struktury drzewostanów.

Obręb Nadleśnictwo	Struktura drzewostanów, drzewostany	Jedn.	Wiek			Ogółem
			<=40 lat	41-80 lat	>80 lat	ha	%
Nadleśnictwo Dynów	jednopiętrowe	ha	741,53	4733,88	1208,47	6683,88	65,21
	dwupiętrowe	ha	-	23,36	-	23,36	0,23
	KO	ha	20,33	986,60	2485,63	3492,56	34,08
	KDO	ha	-	8,14	41,26	49,40	0,48
	Razem Nadleśnictwo	ha	761,86	5751,98	3735,36	10249,20	100,0

Z powyższego zestawienia wynika, że drzewostany Nadleśnictwa Dynów, pomimo znacznego zróżnicowania gatunkowego, są mało rozbudowane pod względem budowy pionowej. Wyraźnie dominują tutaj drzewostany jednopiętrowe, zwłaszcza średnich klas wieku. Jedynie na bardzo niewielkiej powierzchni (łącznie 23,36 ha) występują drzewostany dwupiętrowe. Brak jest natomiast drzewostanów o budowie przerębowej. Znaczną część (ponad 34%) zajmują lasy będące w trakcie przemiany pokoleń (KO i KDO).

Należy jednak podkreślić, że rzeczywista struktura wewnętrzna drzewostanów Nadleśnictwa jest bardziej rozbudowana, ponieważ w ich składzie znacznym stopniu zaznaczają się liczne warstwy wiekowe (budowa wielogeneracyjna), nie spełniające jednak kryteriów urządzeniowych pozwalających na zaliczenie ich do struktury piętrowej.

3.10.2. Pochodzenie drzewostanów

Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów wg grup wiekowych i pochodzenia drzewostanów.

Obręb Nadleśnictwo	Rodzaj i pochodzenie drzewostanów	Jedn.	Wiek			Ogółem
			<=40 lat	41-80 lat	>80 lat	ha	%
Nadleśnictwo Dynów	odroślowe	ha	0,29	0,76	-	1,05	0,01
	z odnowienia naturalnego	ha	397,35	1728,87	3495,78	5622,00	54,85
	z odnowienia sztucznego	ha	364,22	4026,16	235,77	4626,15	45,14
	Razem Nadleśnictwo	ha	761,86	5755,79	3731,55	10249,20	100,00

Drzewostany Nadleśnictwa Dynów są w przewadze pochodzenia naturalnego (54,85% powierzchni). Znaczący jest udział drzewostanów pochodzenia sztucznego (45,14%), związany z zalesieniami gruntów porolnych. Znikomy jest udział drzewostanów odroślowych.

3.10.3. Ekologiczna ocena stanu lasu

3.10.3.1. Aktualny stan siedlisk leśnych

Zestawienie powierzchni drzewostanów wg stanu lasu i grup wiekowych.

Obręb Nadleśnictwo	Stan siedliska	Jedn.	Wiek			Ogółem
			<=40 lat	41-80 lat	>80 lat	ha	%
Nadleśnictwo Dynów	zbliżone do naturalnego	ha	496,06	2283,22	3617,46	6396,74	62,41
	zniekształcone	ha	280,86	3489,21	82,39	3852,46	37,59
	Razem Nadleśnictwo	ha	776,92	5772,43	3699,85	10249,20	100,00

Na terenie Nadleśnictwa Dynów największy udział mają siedliska w stanie zbliżonym do naturalnego, które zajmują łącznie 62,41% powierzchni leśnej.

Tworzą je głównie drzewostany pochodzące z odnowienia naturalnego

o składzie gatunkowym zgodnym z docelowym, dostosowane do potencjalnych warunków siedliskowych. Udział siedlisk zniekształconych wynosi 37,59%
i obejmuje głównie siedliska powstałe wtórnie na gruntach porolnych. Brak jest w Nadleśnictwie siedlisk zdegradowanych i silnie zdegradowanych.

Ogólne należy stwierdzić, że w Nadleśnictwie Dynów stan siedlisk jest zadowalający.

3.10.3.2. Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem

Drzewostany Nadleśnictwa Dynów podzielono na trzy grupy pod względem zgodności składu gatunkowego z typem siedliskowym lasu i przyjętym gospodarczym typem drzewostanu: zgodne, częściowo zgodne, niezgodne.

Poniżej przedstawiono powierzchnię i udział procentowy drzewostanów według stopni zgodności składu gatunkowego z siedliskiem.
Zestawienie powierzchni wg zgodności składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem.

Obręb Nadleśnictwo	Zgodność drzewostanów z siedliskiem	Jedn.	Wiek			Ogółem
			<=40 lat	41-80 lat	>80 lat	ha	%
Nadleśnictwo Dynów	zgodne	ha	229,61	2868,94	1203,95	4302,50	41,98
	częściowo zgodne	ha	522,57	833,60	4557,30	5913,47	57,70
	niezgodne	ha	22,05	-	11,18	33,23	0,32
	Razem Nadleśnictwo	ha	774,23	3702,54	5772,43	10249,20	100,00

Z przedstawionych w tabeli danych wynika wysoki stopień dostosowania drzewostanów Nadleśnictwa do warunków siedliskowych. Łączny udział drzewostanów zgodnych i częściowo zgodnych z warunkami siedliskowymi wynosi aż 99,68%, w tym prawie połowa, tj. 41,98% drzewostanów zaliczona została

do grupy zgodnych z gospodarczym typem lasu. Drzewostany o składzie gatunkowym częściowo zgodnym z siedliskiem zajmują 57,70%. Pozostałe 0,32% stanowią drzewostany niezgodne z przyjętym gospodarczym typem drzewostanu. Niewielki udział drzewostanów niezgodnych z siedliskiem wynika z zaliczenia drzewostanów na gruntach porolnych do częściowo zgodnych z siedliskiem (zgodnie z Zasadami Hodowli Lasu 2003 r.).

3.10.3.3. Formy degeneracji lasu

3.10.3.3.1. Borowacenie

Borowacenie (pinetyzacja) określa się na siedliskach borów mieszanych, lasów mieszanych i lasów. W zależności od udziału sosny lub świerka (modrzew traktowany jest jako gatunek właściwy dla siedlisk żyznych), w górnej warstwie drzew, wyróżnia się borowacenie:

• 
  słabe – jeżeli udział sosny lub świerka w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi:
  

- ponad 80% na siedliskach borów mieszanych,

- 50-80% na siedliskach lasów mieszanych,

- 10-30% na siedliskach lasowych;

• 
  średnie – jeżeli udział sosny lub świerka wynosi:
  

- ponad 80% na siedliskach lasów mieszanych,

- 30-60% na siedliskach lasowych;

• 
  mocne – jeżeli udział sosny lub świerka w składzie gatunkowym drzewostanu wynosi ponad 60% na siedliskach lasowych.
  

Zestawienie powierzchni wg form degeneracji lasu – borowacenie.

Obręb, Nadleśnictwo	Stopień borowacenia	Wiek			Ogółem
		<=40 lat	41-80 lat	> 80 lat	ha	%
1	2	3	4	5	6	7
Nadleśnictwo Dynów	brak	342,00	991,09	2466,74	3799,83	37,07
	słabe	161,24	710,35	813,24	1684,83	16,44
	średnie	155,72	1488,39	317,52	1961,63	19,14
	mocne	102,90	2565,96	134,05	2802,91	27,35
Razem Nadleśnictwo Dynów		761,86	5755,79	3731,55	10249,20	100,00

Z powyższej tabeli wynika, iż borowacenie mocne występuje na powierzchni 2802,91 ha, średnie na powierzchni 1961,63 ha, słabe na powierzchni 1684,83 ha.

Borowacenie mocne, wg powyższych kryteriów występuje na gruntach porolnych, przede wszystkim na siedlisku lasu wyżynnego świeżego. Związane jest głównie z drzewostanami, które zostały wprowadzone sztucznie w postaci monokultur sosnowych, bądź powstały w drodze sukcesji na gruntach dawniej użytkowanych rolniczo.

Zjawisko pinetyzacji nie dotyczy 3799,83 ha powierzchni drzewostanów, które odpowiadają składem gatunkowym i strukturą przyjętym typom gospodarczym dla żyznych siedlisk lasowych.

3.10.3.3.2. Neofityzacja, gatunki obce

Neofityzacja polega na samoistnym lub wynikającym ze sztucznej uprawy wnikaniu gatunków drzew i krzewów obcego pochodzenia.
W warunkach Nadleśnictwa zjawiska neofityzacji nie należy postrzegać jako zagrożenia, gdyż obce gatunki drzew zajmują łącznie bardzo małą powierzchnię (32,07 ha) i z tego względu nie stanowią problemu gospodarczego
i przyrodniczego. Gatunki obcego pochodzenia to: dąb czerwony, sosna czarna, sosna wejmutka, kasztanowiec i akacja.

3.10.4. Drzewostany ponad stuletnie

Drzewostany w wieku powyżej 100 lat zajmują łącznie powierzchnię 1860,55 ha, co stanowi 18% drzewostanów Nadleśnictwa. Dominują

w nich starodrzewy bukowe i jodłowe, występujące na powierzchni 1848,99 ha.
Poza nimi występują trzy wyłączenia, gdzie gatunkiem panującym jest sosna, jesion oraz dąb w wieku 110 lat na powierzchni 11,56 ha. Najwięcej drzewostanów powyżej 100 lat występuje w leśnictwie Bór na powierzchni 393,39 ha. Udział starodrzewi jest cenny z przyrodniczego punktu widzenia. Bardzo często są one ośrodkami koncentracji cennych gatunków roślin i miejscami kluczowymi dla zachowania różnorodności przyrody. Z reguły im starszy drzewostan, tym jest korzystniejszym biotopem dla cennych i rzadkich gatunków świata fauny i flory, dlatego należałoby pozostawić ich najcenniejsze fragmenty.
Ponad 150-letnie dęby w oddz. 299p, l-ctwo Jabłonica