171
Nebraska mətbuatı öz gənc Senatorunun məhkum edilməsinə qoşuldu.
Omaha “ World Herald” (bu qəzet birinci səhifədə “Vətəndaş müharibəsi
dövründən Böyük Böhranda tərəddüd qaydasında hərəkət edən on iki Senatorun
siyahısını vermişdi) haray çəkirdi ki, “hansısa bir adam onun düşüncəsinə inana
bilərdimi ki, Amerikan hökuməti bu təhqirləri ram edib, tabe edə bilər?”
“Vilsonun başçılığı altında mütləqiyyət monarxiyasının qurulması barədə
Norrisin qorxusu bir ağılsızlıq idi” – bunu Linkolnun “ Star” qəzeti demişdi. “Bəlkə
də bu zarafatdır. Əgər zarafat deyilsə, mister Norrisin dostları onun əqli
vəziyyətinə qayğı göstərməlidirlər”. Və Ohamanın “ Bee” qəzeti onun Prezident
hakimiyyətindən qorxusunu “Senatorun sağlam düşüncəsinə olan azacıq etibarı əks
etdirməsi” kimi düşünürdü.
Vaşinqtonda buna inanırdılar ki, Nebraskadan olan təzə adamı onun vicdanı
idarə edir, bir Vaşinqton müxbirinin sözləri ilə deyilsə, bu, onu “öz siyasi
ölümünə” aparacaqdır. Qəzəblənmiş Nebraska ştat Qanunvericiliyi sevincli həvəslə
qətnaməni qəbul etməklə, ştatın Prezident Vilsona və onun siyasətinə etimadını
nümayiş etdirdi.
Corc Norris “öz xalqım məni məhkum etdi... və belə düşündü ki, mən
ştatımı təmsil etmirəm” sözlərini deyərək, darıxdırıcılığa yaxın bir şəkildə
kədərləndi. Populyarlığın onun standartı olmamasına baxmayaraq, cəhd etdi ki,
sonralar yazdığı kimi, öz karyerası boyu “mən ürəyimdə inanırdım ki, xalqım üçün
böyük ölçüdə nə düzgündürsə onları edim”. Beləliklə, “əgər onlar məni
istəmirlərsə, Nebraska xalqını təmsil etməyə” könülsüz olmaqla, o, dramatik bir
qərar verməyə gəlib çıxdı – o, Senatdan azad olmasını və xüsusi geri çağırılma
seçkisinə tabe olacağını təklif etdi ki, “qoy seçicilərim onları Vaşinqtonda təmsil
edib, etməməyimi qərara alsınlar”. Qubernatora və Respublikaçıların ştat sədrinə
məktubunda o, xüsusi seçki keçirilməsini israr edirdi, onun nəticəsi ilə kənara
çəkilməyə və hətta Konstitusiya hüquqları onu geri çağırılmaqdan mühafizə etsə
belə, bundan imtina etməyə razılıq verdi.
Senatda təəccüblənən dostlarının, isteriyanın və yaxşı maliyyələşdirilmiş
müxalifətin onun məğlubiyyətinə əmin olması, müharibə üçün mandat almaq kimi
172
başa düşülməsi variantından qorxunu bölüşməklə, o, öz məktubunda Qubernatora
təkid edirdi ki, “əgər rəsmi davranışım onların istəklərinə əksdirsə, Nebraska
xalqını təmsil etməyə heç bir arzum yoxdur”.
“Aldığım məhkumluq... mənə göstərir ki, güclü imkan vardır ki, getdiyim
kurs təmsil etdiyim xalqı qane etmir və elə görünür ki, düz olan yalnız elə bir
məsələdir ki, onların qərarına tabe olacaqdır.
Ancaq mən hətta seçicilərin yekdil tələbi ilə öz vəzifə andıma, Konqressin
müharibə elan etmək hüququna yeganə sahib olduğu mənasına tabe olaraq, zor edə
bilmərəm... Əgər mən bunu etməkdən imtina etməklə Nebraska xalqının
arzularının əleyhinə gedirəmsə, onda mən geri çağırılmalıyam və bu yeri
doldurmaq üçün başqa birisi seçilməlidir... Buna baxmayaraq, mən möhkəm
qaydada öz xəttimin düzgün olduğuna inanıram, əgər ölkənin fərasətli və
vətənpərvər vətəndaşlığı yalnız məsələnin hər iki tərəfini eşitmək imkanına malik
olsa, xristianlığın bütün qulları və bütün siyasi maşınlar, sərvət yığıla bilsə, bizim
əcdadlarımızın uğrunda vuruşduğu hökumət prinsiplərini məğlub edə
bilməyəcəyinə də inanıram... əgər mən səhvəmsə, onda mən təkcə vəzifədən
getməyə borclu deyiləm, lakin mən bunu etməyi arzulayıram. Əgər mən rəsmi
hərəkətlərimdə qəzet kombinasiyasının diqtəsinə və ya hətta Birləşmiş Ştatlar
Prezidentinin rezin möhürü naminə kor-koranə əməl etməyi gözləməliyəmsə, onda
bu ictimai vəzifəni tutmağa mənim heç bir arzum yoxdur”.
Senator öz mövqeyinin izahını Linkolnda açıq mitinqdə elan etsə də,
mətbuat öz vətəninə səfəri vaxtı ona əsasən məhəl qoymurdu. Respublikaçıların
Milli Komitə üzvü olmağa cəhd edəndə, o, mitinqdə sədr kimi hərəkət etməli idi,
bir ləyaqətli centlmen onu xəbərdar etmişdi ki, “bu mitinqi narazılıq baş vermədən
keçirmək mümkün olmayacaqdır. Mən düşünürəm ki, mitinq pozulacaqdır və ya ən
azı sən elə dost olmayan auditoriyaya malik olacaqsan ki, bu sənə anlaşıqlı çıxış
etməyə imkan verməyəcəkdir”. Dostlarından biri ona təlqin edirdi ki, xəstəliyini
bəhanə gətirib yığıncağı ləğv etsin, Norrisə deyirdi ki, belə yüksək coşqunluq vaxtı
o, Nebraskaya qayıtmaqla ən kədərli səhv etmişdir. Digərləri bildirirdilər ki, bütün
auditoriyaya təşviqatçılar dağılacaqlar ki, onun arqumentlərinin təqdimatını qeyri-
173
mümkün etsinlər və Senatora deyirdilər ki, obstruksiyanın sonrakı intensivləşdiyi
vaxtdan üç Amerikan ticarət gəmisi torpedo zərbəsinə məruz qalmışdır, bu hadisə
onun seçicilərinin qəzəbini daha da artırmışdır. “Mən həyatımda elə bir günü
xatırlaya bilmərəm ki,” – Senator öz tərcümeyi-halında yazırdı, - “o vaxt mən
yalnız ruh düşkünlüyünü hiss etməkdən daha çox əzab çəkmişdim. Dostlarım məni
inandırmağa çalışırdılar ki, Nebraska əhalisi demək olar ki, yekdilliklə mənə
qarşıdır”.
Sədrlik etmək üçün bircə dosta və ya tərəfdara malik olmağa qadir
olmamasına baxmayaraq, Norris iclası keçirməyi qərara aldı. “Mən özüm zalı
kirayəyə götürdüm” – o, özünün tərk olunmuş otel otağında yeganə reportyora
demişdi: “və bu, mənim iclasım olmalı idi. Heç kəsə xahiş etmədim ki, mənə və ya
fəaliyyətimə sponsorluq etsin. Lakin mən nəyə görəsə üzr istəməyəcəyəm və heç
nəyi geriyə götürən deyiləm”.
Gözəl bahar axşamı otelindən şəhər iclas zalına gedəndə, Norris narahat
şəkildə qeyd etdi ki, üç mindən artıq adam – razılaşanlar, bədbinliklə və maraqla
yanaşanlar – auditoriya zalını doldurmuşdular, çoxları skamya cərgələri arasında
və küçədə dayanmışdılar. Sakit, lakin bir qədər titrəyə-titrəyə səhnəyə onların
qarşısına çıxdı, bir qədər dinməz dayandı, iri qara kostyumda və ayaqqabı bağına
bənzəyən nazik qara qalstukda olan bir fiquraya gözlər dikilmişdi. “Mən dost
olmayan auditoriyanı gözləyirdim” – o, yazırdı – “və müəyyən qorxu ilə irəli
addımladım. Auditoriya zalının arxasına girəndə və oradan səhnəyə çıxanda,
burada ölü bir sakitlik var idi. Ancaq mən alqış gözləmirdim; və sevindim ki, məni
fitə basmırlar”.
Özünün sadə, sakit, həm də gərgin üslubunda Senator Norris sadə bir kəlmə
ilə çıxışına başladı: “Mən vətənə gəlmişəm ki, sizə həqiqəti deyim”.
“Qəflətən auditoriyadakı bütün skamyalardan alqış partlayışı eşidildi.
Mənim həyatım boyu heç vaxt alqış mənə indiki kimi belə xoş gəlməmişdi... Bu
ümumi xalqın ürəyindəkilər idi, belə bir inam idi ki, auditoriyanın və təmsil
etməməyimin əsasında siyasi qüdrət və təsir vardır, bu təbliğat barədə nəsə süni
olan bir şey idi”.
Dostları ilə paylaş: |