8628 Azərbaycan Respublikası Tohsil Nazirliyi Azərbaycan Ə m ək və Sosial Münasibətlər Akademiyası G.İ.İsmayılov İnformasiya iQTİsadiyyati (Dərslik)
Yüklə 154,31 Kb. Pdf görüntüsü
|
yaratmaqdan ibarətdir. Eyni zamanda 10 may 2005-ci il tarixdə “Elektron ticarət haqqın- da”, 14 iyun 2005-ci il tanxdə Telekommunikasıya lıaqqında qanun- lar qəbul olundu. Qəbul olunmuş qanunlar ölkədə İniömıasiya və Telekommunikasiya texnologiyalarınm inkişafına təkan verdi. Dərslikdə elmi-nəzəri, təcrübi və metodoloji məsələlərın vəh- dət hahnda izah olunmasına səy göstərilmişdir. M üəllif dərsliyi yazarkən 'İnform asiya iqtisadiyyatıııın^ ay- rı-ayrı məsəiə və problemlərinə aid elmi metodiki göstərişlərdən, statistik materiallardan, dövlət və hüquqi sənədlərdən, qəbul olunmuş qanunlardan istifadə olunmuşdur. Həmçinin “İnformasiya iqtisadiyyatı” adlı dərsliyin yazılma- sında dünyanm bir sıra görkəmli iqtisadçı alimlərinin elmi-nəzəri, elmi-tədqiqat, monoqrafıya, nəzəri-praktiki,statistik və s. noşrlər- dən və materiallardan istifadə oiunmuşdur. Eyni zamanda dərsliyin yazılmasında Azərbaycanın bir sıra görkəmli alimlərinin akad. A.Nadirov, akad. Z.Somədzadə,akad. Ə.Abbasov, akad. M.Kərimov, iqtisad elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi T.Quliyev, AMEA-nm müxbir üzvi prof. Ş.M.Mura- dov, i.e.d. prof. M.Atakişiyevın əsərlərindən istifadə olunmuşdur. Əgər əvvəlki cəmiyyətlər üç əsas - infrastruktur - nəqliyyat, enerji sistemi və kommunikasiyalar sisteminin köməyi ilə inkişaf edir və təşkilatlanırdısa, informasiya cəmiyyətinin qurulmasında və inkişafında informasiya tipinin yüksəlməsində əsas rolu tele- kommunikasiyalar sistemi oynamağa başlamışdır, onun könıəyi sahəsində uzaqhq məkan deyil, vaxt anlayışı olmuşdur. Oxucuya təqdim olunan kitab Azərbaycanda informasiya iqti- sadiyyatı üzrə ilk tədris vəsaitidir. O, özündə informasiya comiy- yətinin iqtisadi nəzəriyyəsi sahəsində müəyyən hissosi şəxsən müəllifın özü tərəfindən əldə olunmuş əsas nailiyyətləri əks etdi- rir. Informasiya iqtisadiyyatı sənaye iqtisadiyyatına xas olan bü- tövlüyə malik olmadığı üçün dərs vəsaitinin materialı ənəııəvİ tədris kursian ilə müqayisədə daha fraqmentai və eklcktikdir. Ey- ni zamanda o, ümumi tədqiqat predmeti və metodoloji baza ilə birləşdirilmişdir. Bu onu deməyə imkan verir ki, bu dərs vəsaiti müasır iqtisadi təhsilin vacib elementi olan ayn və özünəyetərli tədris fənninin məzmununu əhatə edir. Dərslik XXI fəsildən ibarətdır. Birinci fəsildə informasiya ıqti- sadiyyatının nəzəri əsasları haqqında danışıhr, fənnin predmcti və metodunu təsvir edir. Fəslin əsasını informasiya cəmiyyətındə “iq- tisadi insan” modelını əvəz edən “yaradıcı insan” modelinin təsviri təşkil edir (ingiliscə creative - yaradıcı deməkdir). Təqdim olunan model bütün informasiya iqtisadiyyatı nəzəriyyəsinin etik əsasıdır, belə ki, burada müasir insanm özünün yaradıcı imkaniannın rcali- zasiyası, şəxsi keyfı> 7 ətlərinin inkişafından ibarət olan əsas məq- sədi mühakimə üçün əsas götürüiür. İnsanın yaradıcı şərhı infor- masiyaya da eyni baxışı müəyyənləşdirir. Hal-hazırda elmdə infor- masiyamn mücərrəd simvollannın məcmusu kimi izahı hökmüran- lıq edir. Bu cür texnokratik yanaşmada informasiya hər şeydən əv- vəl süni qurğunun məhsulu kimi çıxış edir, insana isə, yalnız kö- məkçi rol veriiir. Burada o, sırf insanın aii fəaiiyyətinin məhsulu kimi nəzərdən keçiriiir və bununla yanaşı, yaradıcılığın nadir məh- sulu bircinsü maddi əmtəəyə qarşı qoyulur. Əgər cəmiyyətin inki- şafının sənaye mərhələsində faəliyyətin hökmüran növü sadə əmək, rifahın növü - maddı məhsul, sosiai qarşılıqlı fəaiiyyət prin- sipi - əmtəə mübadiləsi idisə, informasiya mərhələsindo yaradıcı- lıq, informasiya məhsullan və nadir fərdlər arasında şəxsiyyətləra- rası informasiya mübadiiəsi hökmüraniıq edir. Metodoloji baxımdan informasiya iqtisadiyyatımn sosıoloji xa- rakteri açılır. Öz mahiyyəti etibari ilə nadir olan “yaradıcı insan” konsepsiyasımn qəbul olunması fərdlərin müxtəlifliyi və oniann insanlararası qarşılıqlı təsir sisteminin araşdınimasım, yəni, sosi- ologiyanm metodlarından istifadəni nəzərdə tutulur. İnfomıasiya cəmiyyəti nəzəriyyəsi sosioioji iqtisadiyyat kimi çıxış edir ki, bu da bütüıı ictimai elmlərin sosiallaşması və sosiologiyanın xüsıısi böimələrinə çevrilmələri haqqında fərziyyəsini təsdiq edir. İkinci fəsildə iqtisadi informasiyanın nəzəri mənbəiəri olan fəl- səfı, sosial və iqtisadi konsepsiyaiann məzmunu öz əksini tapmışdır. Üçüncü fəsildə iqtisadi informasiyanın nəzəri əsaslan haqqın- da danışılır və mərkəzi iqtisadi kateqoriya qismində yaradıcı fo- aliyyət müddətinin davamlılığı ilə ölçülən yardıcı rifah çıxış edir. Ümumiyyətlə, informasiya cəmiyyətinin haqqında danışdan iqti- sadi nəzəriyyəsi mahiyyət etibarilə yaradıcıdır, belə ki, o, yaradı- cı fəaliyyətin mütləq dəyəri haqqında etik postulata əsaslanır. Bu postulat meynstrimin mübadiiə dəyəri ilə ictimai dəyənn bera- bərliyi haqqmda dəyər postulatına ziddir. Sənaye və informasiya nəzəriyyələrinin etik əsaslarının prinsipial fərqi onların nəzəri müddəa və nəticələrinin prinsipial fərqini şərtləndirir. Dərsliyin qalan fəsilləridə informasiya iqtisadiyyatının faəliy- yətinin praktiki məsələlərinə həsr olunub. Burada infonnasiya iqti- sadiyyatının qurulmasına keçid dövründə mərkəzi rol oynayan institutlar nəzərdən keçirilir. Bu institutlar həm köhnə, həm də ye- ni cəmiyyətin cizgilərinə malik olmalan ilə əhəmiyyətlidir. Belə- liklə, gəlirsiz sektor kölınə iqtisadi sistemin prinsiplori ilə fəaliyyət göstərir, lakin bununla yanaşı, onun təşkilatlannın əsas məqsodi insanın yaradıcı fəaiiyyətinin inkişafına yönolmişdir, yəni, yaradıcı informasiya xarakteri daşıyır. İntellektual mülkiyyət institutu Iıəm yox olmaqda olan xüsusi mülkiyyətin, həmdə yeni yaranan, obyek- ti fərdin aynlmaz şəxsi keyfiyyətləri olan individual (fərdi) ınül- kiyyətin cizgiləri ilə xarakterizə olunur. İnformasiya iqtisadiyya- tmda sahibkarhq fəaliyyəti tədqiq olunur və eyni zamanda yaradıcı (kreativ) iqtisadi>yatın ümuıni prinsiplərinin təşkiiatın idarəetmə səviy>^əsinə daxil olmasına xüsusi diqqət yetirilir. Dərslik “İqtisadi nəzəriyyə”, “Mikroiqtisadiyyat”, “Makroiqti- sadiyyat” kimi baza ıqtisadi fənlərin və həmçinin, xüsusi fənn - uİnformasiya iqtisadiyyatı” nm daha yüksək səviyyədə ali məktəb proqramlan çərçivəsində öyrənilməsi üçün nəzərdə tutuimuşdur. Dərslik iqtisadi profılli ali məktəblərin bakalavı* və magistura- tura tohsil piiləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Hyni zamanda dərslikdən aspirantlar, müəllimlər, elmi və praktiki işçilər istifa- də edə bılərlər. Müəllifın fıkrincə bu dərs vəsaiti infonnasiya cəmiyyətinin iq- tisadi nəzəriyyənin inkişafına və “İnformasiya ıqtisadiyyatı” fən- ninin iqtisadi profılli- tələbələrin tədrisində Dövlət təhsil stan- dartına daxil edilməsinə köməklik edəcək. Yüklə 154,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|