322
Шякил 8.1. Мцяссися хидмятляринин харижи микро мцщити вя дахили
гаршылыглы ялагяляри
Bizi əhatə edən mühitin mikrosəviyyəsi müəssisə ilə qarşılıqlı
əlaqələri onun mikroiqtisadi mühitinə təsir dərəcəsilə müəyyən olunur
stehsal satış fəaliyyətinin praktiki realizasiyası ilə müəssisənin
yüksək rəhbərliyi, maliyyə xidməti, elmi-tədqiqat işlərinin və elmi-
layihə işlərinin xidmətləri, maddi-texniki təchizat, mühasibat və
həmçinin istehsal bölmələri məşğul olurlar.
Qiymətin planlaşdırılması marketinq tədqiqatlarının nəticələrinə
görə həyata keçirilir və müəssisənin bütün bölmələrinin birgə işi ilə
müşayət olunur.
Marketinq layihələri və qiymətlər baxılmaq və təsdiq etdirmək
цчцн müəssisə rəhbərliyinə təqdim edilir və ondan sonra satışa
çıxarılmasının birinci mərhələsi başlanır.
Maliyyə xidmətləri vacib marketinq planlarını realizə etməkdən
ötrü nəğd və digər pul vəsaitlərin istifadəsi ilə məşğul olurlar. Elmi
tədqiqat və lahiyə-təcrübə işlərini həyata keçirən xidmətlər, mövcud
məhsulların nümunəsində onların təkmilləşdirilməsi, yeni məhsulların
işləyib hazırlanması və həmçinin onların hazırlanması texnologiyası ilə
məşğul olurlar.
Maddi-texniki təchizat xidməti isə istehsal proseslərini xammal,
material, avadanlıq və s. müvafiq məhsullarla təchiz edirlər. stehsal
323
bölməsi tələb olunan məhsulu lazım olan sayda, lazım olan keyfiyyətdə
və tələb olunan vaxtda bazar üçün təchizatını təmin etməkdən ibarətdir.
Nəhayət, mühasibat isə pul vəsaitlərinin hərəkətini qeyd edir ki, bunun
nəticəsində marketinq xidməti və müəssisənin rəhbərliyi bütün bazar
hadisələri haqqında məlumatları əldə edir və müəssisənin qiymət
strategiyası, həmçinin qiymət siyasəti haqqında mülahizə yürütməyə
imkan verir. Əlaqələndirici fəaliyyət müəssisənin bütün xidmətlərini
əlaqələndirir bu da onları əhatə edən mikro mühitin elementlərin
qarşılıqlı əlaqələri vasitəsilə həyata keçirilir.
Tədarükçülər-müəssisəni öz məhsulları istehsal etməkdən ötrü
material ehtiyatları ilə təmin edən işgüzar əməkdaşlardır. Təchizatın
pozulması nəticəsində hazır məhsulların yükləyib müvafiq yerlərə
göndərilməsi qrafiki də pozулажагдыр.
Bütün vasitəçilər firmaya bazarla qarşılıqlı əlaqələr yaradır.
Onların hərəkəti, satışı və məhsulların bölüşdürülməsi ilə məşğul olan
vasitəçilərin dörd qrupa ayırmaq olar (şək. 8.2)
Şəkil.8.2. Marketinq vasitəçilərinin təsnifləşdirilməsi.
Ticarət vasitəçiləri müştərilərin axtarıb tapılmasına köməklik
göstərir. Onlar buna görə də istehsalçı müəssisədən malın alınması ilə
müqayisədə daha rahat şərait yaradır, müştərilərə alqı-satqı
əməliyyatlarını aparmaq üçün optimal seçim yerini təyin edir.
Bütövlükdə bu cür ticarət vasitəçilər olmadan keçirilən ticarətdən fərqli
olaraq azlıq təşkil edəcəkdir.
Məhsulların hərəkətinin təşkili üzrə müəssisə məhsulların
istehsalçıdan sonuncu tələbatçıya çatdırılması hərəkətini stimullaşdırır.
Bura dəmiryol,avtomobil, su nəqliyyatı, hava nəqliyyatı da daxil
olmaqla, müxtəlif növ nəqliyyat müəssisələri aiddir. Malların hərəkəti
Marketinq vasitəçiləri
Marketinq xidməti agentliyi
Maliyyə kredit təşkilatı
Məhsulların hərəkətini təşkil edən müəssisə
Ticarət vasitəçiləri
324
zamanı onların qorunub saxlanması üçün anbar infrastrukturu da
yaradılmalıdır.
Marketinq xidməti üzrə agentlik müstəqil kommersiya
təşkilatıdır. Bura reklam agentliyi, məsləhət mərkəzi, marketinq
tədqiqatları bürosu və s. daxildir.
Kredit-maliyyə təşkilatları malların alqı-satqı zamanı risklərdən
qorumaq və bağlanmış müqavilələrin maliyyələşdirilməsində fəallıq
göstərir. Onlarla daimi işləyən müştəriləri müəssisə diqqətlə
öyrənməlidir.
Müəssisənin bütün müştərilərini müştərilərin bazarına görə
müəyyən tiplər çərçivəsində qruplaşdırmaq olar. (şəkil 8.3).
Şəkil 8.3. Müştərilər bazarının növləri.
sehsal-satış fəaliyyəti ilə məşğul olan müəssisə bu
fəaliyyət növü ilə məşğul olan müəssisə bu fəaliyyət növü ilə
məşğul olan müxtəlif kateqoriyalı iştirakçılar ilə əlaqəyə girirlər.
(şəkil 8.4).
Müştərilər
Beynəlxalq bazar
Dövlət təşkilatlarının bazarı
Sənaye təyinatlı mallar bazarı
stehlak bazarı
Müəyyən vaxt müddətinə işləyən satıcılar
Bazar iştirakçılarının kateqoriyası
Şəxsi işçilər,
qulluqçular və с.
Maliyyə dairəsi
Kütləvi
informasiya
Dövlət
müəssisələrinin
Mülki fяaliyyət
qrupu
Yerli əhali
Geniş
ictimaiyyət