A. Mirzayev, A. Sotvoldiyev mashinasozlik texnologiyasi

Mexanik ishlov berish texnologikjarayonlarining ketma- ketligi va bajarilish tartibi

Shatun o‘zagi va qopqog‘i bir butun qilib shtamplangan bo‘Isa, mexanik ishlov berish ketma-ketligi quyidagicha bo‘ladi:

• 
  shatunning yon tomonidagi mahkamlash boltlari osti va sirt yuzalariga hamda texnologik yuzalariga ishlov berish;
  

-krivoship va porshen kallaklaridagi teshiklarga dastlabki ishlov berish:

• 
  shatun qopqog‘ini qirqib olish bilan birga gayka va bolt
  

osti yuzalariga ishlov berish;

• 
  mahkamlash boltlari osti teshiklarga ishlov berish;
  
• 
  shatun o‘zagi va qopqog‘ini yig‘ish;
  
• 
  krivoship va porshen kallaklaridagi teshiklarga toza ishlov berish va bronza vtulkasini o 'rnatish (presslash);
  
• 
  krivoship kallagida vkladishlami o‘matish uchun qulf uyalarini (xalqasimon ariqchalarini) tayyorlash;
  
• 
  krivoship va shatun kallaklaridagi teshiklarga yakunlovchi ishlov berish;
  
• 
  shatunni massasi bo‘yicha sozlash.
  

88
Shatun o‘zagi va qopqog‘i alohida shtamplangan holda ulaxga dastlab alohida-alohida ishlov beriladi. Mahkamlash feoltlari uchun teshiklar ochilgandan so‘ng birgalikda ishlov beriladi.
Bir butun va alohida shtamplangan shatunlami liar ikki kallaklarining sir yuzalariga frezerlash sidirish va jilvirlash dastgohlarida ishlov beriladi. har ikki kallakning sirt yuzalari vertikal frezerlash dastgohlarida shatunni tekis yuzasi bo‘yicha va prizmalarga o‘matib prizmalar yordamida mahkamlanadi. har ikki tomondan bir vaqtda ishlov berish uchun ikki o‘rinii moslamalardan foydalaniladi. Bunda detal qayta ornatikdi (180° ga buriladi). Yalpi ishlab chiqarish sharoitida ko‘p shpindelli ikki tomondan ishlov bera oldigan bo‘ylama yoki karusel frezerlash dastgohlari qo‘llaniladi.
Keying! amalda shatunning mahkamalash bolti о rnatilgar yuzani yon tomonlariga texnologik, o‘matish yuzasi sifatida ishlov beriladi. Buning uchun shatun sterjen va porshea kallagi bo‘yicha o‘matiladi. Mexanik ishlov berish gorizontal frezerlash dastgohida ikki tomonlama kesib ishlaydigan frezerlardan foydalangan holda bajariladi.
Kallaklaming sirt yuzalarini sidirib ishlash bir yoki ikk holatli sidirish dastgohlarida olib boriladi. 0 ‘matish yuzalarigs ham tashqi yuzalarga ishlov berish uchun tayyorlangar sidirgichlar yig‘masdan foydalanib boshqa yuzalarga qo‘sb:b ishlov beriladi (11.4- rasm).
Sirt yuzalami jilvirlash uchun yassi jilvirlash dastgohlarida segment ko‘rinishida sirt jilvirlash abraziv toshlaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Buning uchun ishlo'. berilayotgan shatunlar stolning aylana yuzasi bo‘yicha ketma-ke. o‘matiladi va ulami holati 180 ga o‘zgartirilib tuzil; di yaoni og‘darib qo‘yiladi. Bu holda bir necha shatunga to‘xtov ishlov beriladi.
Krivoship va porshen kallaklaridagi teshiklarg, dastlab ishlov berish ko‘p shpindelli ko‘p holatli (holati) dastgohlarido bir vaqtda ishlov beriladi (11.3-rasm). Teshiklarga k^tma-ke; ham ishlov bersa boTadi. Buning uchun holatlar bo'yicha q^y^i
89
teshikka qachon ishlov berish bo'lib chiqiladi. Agarda teshiklar shtamplashda hosil qilingan bo‘Isa ular zenkerlanadi va sidiriladi yoki yo‘nib kengaytiriladi. Yo‘nib kengaytirishda xalqasimon ariqcha ham hosil qilinadi. Shtamplashda teshiklar hosil qilinmagan bo‘lsa ular awal parmalanadi. Alohida tayyorlangan shatunni krivoship kallagidagi teshik odatda sidiriladi (11.4.- rasm). Bir butun tayyorlangan xom- ashyoda shatunning krivoship kallagidagi teshik zenkerlaming markazlarini 2..3 m ga siljitib ikki marta zenkerlanadi. Bu qopqoni kesib olishda kerak bo‘ladigan ortiqcha qo‘yimni ta’minlaydi. Keyinchalik qopqoq bilan uzoq yig‘iladi ham o‘matish yuzalari va tanasi bo‘yicha o‘matib mahkamlanadi. Shundan so‘ng teshik ikki marta zenkerlanib yo‘nib kengaytiriladi va faska ochiladi.
Bir butun tayyorlangan xom-ashyoda shatun qopqoqlarini qirqib olishda bolt va gayka osti yuzalar ham frezerlanadi (11.2,- rasm).