A. Mirzayev, A. Sotvoldiyev mashinasozlik texnologiyasi

11.4-rasm. Shatun qopqog‘ini sidirgichlar yig‘masi yordamida sidirish sxemasi

Krivoship va porshen kallaklardagi teshiklarga yakunlovchi ishlov berish vertikal xoninglash dastgohlarida olib boriladi. Xoninglash jarayoni olmosli qayroq tosh yoki keramik bog‘lovchili mayda donali ko‘k kremniy karbididan tayyorlangan qayroq tosh yordamida amalga oshiriiadi. Xonning bir vaqtdagi aylanma va ilgarilanma qaytma harakati natijasida abraziv donalab bir-biri bilan tartibsiz kesishuvchi vintsimon iz qoldiradi. Bunda yuzalar yuqori tozalikka ega bo‘lib yeyilishga chidamli bo‘ladi.

92

P—
ДЗрЭ,
( p л/,1^{"7l : v}
_{I -} i«se_{51— —}

ПГ’- Н
,----- r--------- ' ■

11.5-rasm. Shatun qopqog‘i va o ‘zagidagi mahkamlash boltiari osti teshiklariga ishlov berish

Shatunlami massasi bo‘yicha sozlashda ulami og‘irligi;ir aniqlab yetti gurahga bo‘linadi. Har bir guruhda shaumkr massasi bo‘yicha 5... 102 farq qilgunga qadar sozlanadi, Shatun massasi bo‘yicha muvozanatda bo‘lishi uchun shatun berilgan og‘irlikka ega boTish va og‘irlik markazi beigilangar koordinatalarda joylashishi kerak.

Shatunning krivoship va porshen kallaklarini massasi bo‘yicha sozlash uchun maxsus dastgohlar yaratilgan, ular ;.oro/ va frezerlar shpindellari bilan jihozlangan. Tarozilarda talon v.; tayyorlangan shatun tortib ko‘riladi. Odatda tayyorlangan shatui
<>з

etalonga nisbatan og'ir bo‘lib tarozi pallasi past holatni egallaydi. Shu holda shatun mahkamlanadi va pastdan freza ortiqcha metanni olib tashlaydi.

3. 
   Shatunlarni nazorat qiiish
   

Shatunlar mexanik ishlov berish amallararo va yakuniy amaldan so‘ng nazorat qilinadi. Yalpi ishlab chiqarish sharoitida kallaklardagi asosiy teshiklami tekshirish uchun pnevmatik kalibrlar qoilaniladi. Bu kalibrlar teshik bilan kalibr orasida o‘tuvchi xavoning sarflanishi asosida oichamni aniqlaydi. Krivoship va porshen kallaklardagi teshiklami o‘zaro joylashuvini nazorat qiiish uchun indikatorlar bilan jihozlangan maxsus moslamadan foydalaniladi. Indikatorlar o‘zaro perpendikulyar bo‘lgan tekisliklar bo‘yicha joylashadi. Shatun ostini qo‘zg‘aluvchan opravkaga o‘rnatiladi. Kallagi porshen teshigiga kiritilgan opravkaga ikki tekislik bo‘yicha to‘qnashadi. 0 ‘qlaming paralelligi o‘ng va chap tomondagi indikatorlar ko‘rsatkichlarining farqi sifatida aniqlanadi.