A. Mirzayev, A. Sotvoldiyev mashinasozlik texnologiyasi

Mexanik ishlov berish texnologikjarayonining ketma- ketligi va uni bajarish tartibi

Tishli g‘ildiraklarga mexanik ishlov berish texnologik jarayonining amallarini bajarish ketma-ketligi va tartibi ularni yuqorida ko‘rib chiqilgan turlaming qaysi biriga mosligiga bogTiq.
Bir va ikkinchi turdagi «vtulka» ko‘rinishidagi bir va bir necha gardishli tishli g‘ildiraklarni tayyorlash texnologik jarayonining ketma-ketligi quyidagicha:

• 
  sirt yuzalarini qirqib ishlash va markaziy teshikka qora va toza ishlov berish;
  
• 
  markaziy teshik bo‘yicha o‘matilgan holda tish ochiladigan yuzalarga va boshqa yuzalarga qora, yarim toza ishlov berish;
  
• 
  tishlami ochish (dastlabki va oxirgi marta tishlami qirqish, agarda aniqlik darajasi talab etsa shever yordamida ishlov berish);
  

98

• 
  termik ishlov berish;
  
• 
  qirqilgan tishlarga o‘matilgan holda markaziy teshikks loza ishlov berish;
  
• 
  tishlarg'a yakunlovchi ishlov berish (bu holda tishli gMldirak markaziy teshik bo‘yicha o‘matiladi).
  

Uchinchi turga xos boigan «Disk» ko‘rinishidagi tishli g‘ildir,aklarga mexanik ishlov berish ketma-ketligi yuqorida keltirilgan holda saqlanib qolsada, markaziy teshik uzunligining qisqaligini e’tiborga olib asosiy texnologik yuza vazifasini tishli g‘ildirak gardishining sirti bajaradi.
«Gardish» turidagi tishli g‘ildiraklarda yig‘ish bazasi vazifasini pog‘onali markaziy teshilcning sirti va gardishni gupchak bilan biriktirish uchun xizmat qiladigan teshiklar bajarganligi uchun ularga va shu kabi yuzalarga ishlov berisl' ketma-ketligi quyidagicha bo‘lishi maqsadga muvofiq:

• 
  ichki yuza sirtini qirqib ishlash va shu o‘matishda mumkin bo‘lgan barcha yuzalarga ishlov berish;
  
• 
  markaziy teshik va ichki sirt yuza bo‘yicha ocmatilga.r, holda mahkamlash teshiklariga ishlov berish;
  
• 
  tishli g‘ildirakni sirt yuzasi va ikkita mahkamlash teshiklari bilan o‘rnatilgan holda tish qirqiladigan gardishga qora va toza ishlov berish:
  
• 
  tishlarga dastlabki va oxirgi kesib ishlov berish:
  
• 
  ichki sirt yuzaga toza kesib ishlov berish (tishlar bo‘vicb o‘matilgan holda);
  
• 
  tishlarga yakunlovchi ishlov berish, bu holda tishli g'ildirak sirt yuzasi va ikkita mahkamlash teshiklari bo‘yicha o‘matiladi;
  
• 
  «Tishli val» ko‘rinishidagi tishli g‘ildiraklarga maxnik ishlov berish jarayoni vallar tayyorlash texnologiyasiga mos keladi va quyidagi tartibda boiadi;
  
• 
  sirt yuzalariga kesib ishlov berish va markaziy teshiklami ochish;
  
• 
  tashqi aylanish yuzalariga qora va toza ishlov berish;
  
• 
  tishli g‘ildiraklardamavjud teshiklar, shlitsali yuzalar, shponka uyalari, rezbali yuzalarga ishlov berish;
  

99

• 
  tishlami ochish;
  
• 
  termik ishlov berish;
  
• 
  yuqori aniqlikka ega bo‘Igan pog‘onalar yakunlovchi ishlov berish:
  
• 
  tish yuzalariga ishlov berish.
  

Silindrik yuzalarga mexanik ishlov berish jarayonlari tokarlik guruhidagi dastgohlarda olib boriladi. Ishlab chiqarish turiga mos holda universal tokarlik —vint qirqish (donali va mayda seriyali ishlab chiqarish), tokarlik revolver va ko'p keskichli dastgohlar (seriyali ishlab chiqarish), ko‘p shpindelli tokarli yarim avtomatlar (ko‘p seriyali va yalpi ishlab chiqarish), sharoiti qoilaniladi.
Tishli g‘ildiraklarga tokarlik-revolver dastgohlarida ishlov berish ishlov berish jarayonining texnologik sozlash eskizlari 12.2-rasmda ko‘rsatilgan. Rasmlar raqamlar bilan revolver kallagining holatlari bo‘yicha kerakli o‘lchamga bo‘ylama yo‘nalishida harakatlanuvchi kesuvchi asboblami sozlash ko‘rsatilgan.