65
birdən fikirləşdim ki, qızı nahaq tək qoydum. Nə biləsən orda
kim olacaq.
Sürücü böyük həvəslə razılaşdı:
–Əlbəttə, əşi... insan çiy süd əmib...
Mən ona papiros təklif etdim. Spiçka çəkib papirosunu
yandırdım. Sonra papirosumu da odladım.
–Hə, – dedim, – fikirləşdin ki, işim sabaha da qalsa olar.
Qoy gedim nişanlımın yanında olum.
Mən özüm öz dediklərimə səmimi surətdə inanırdım.
İnanırdım ki, hər şey məhz mən danışdığım kimidir. Yaxud
mən dediyim kimi olacaq. Fərqi yoxdur.
Sürücü yenə mənə baxdı və yenə də bic-bic güldü.
–Tamamilə doğrudur, – dedi. Sonra zarafatyana əlavə etdi. –
Onu da deyim ki, nişanlın səninçün yaman darıxıb. Lap
burnunun ucu göynəyir.
Mən inamla dedim:
–Bəs necə ki, əlbəttə! – Sonra təəccüblə soruşdum: – Bəs
sən hardan bilirsən?
Sürücü mənalı-mənalı baxdı:
–Necə yəni hardan, papirosundan, – dedi.
Mən anlamadım.
O, izah etdi.
–Gör papirosun necə alışıb. El içində söz var, əlamət var:
deyir papirosun bir tərəfi yananda, bir yanı alışanda, bu o
deməkdir ki, kimsə səninçün yaman, yaman darıxır.
Yağış azalmışdı. Küçə adamla dolu idi. Axı, bu gün bazar
axşamıydı. Adamlar kinolara, teatrlara, konsertlərə tələsirdilər.
Bəziləri də elə belə küçədə gəzməyə çıxmışdılar.
Havada bahar iyi duyulurdu. Soyuq idisə də, bu mart soyuğu
idi, baharın ərəfəsi.
Könlümdə də mart idi. Baharın ərəfəsi.
Musiqi səsi gəlirdi. Aydın, təmiz eşidilirdi. Sanki radio
dalğaları uzaq şəhərdən Bakıya qayıtmışdılar. İşıqforun yaşıl
bəzəkləri bütün yol boyu sapa düzülmüşdü.
66
Mən qəribə bir duyğu keçirirdim. Nədənsə, mənə elə gəlirdi
ki, mağazadan qiymətli və çox kövrək bir güldan oğurlamışam.
Bunu başqaları öz qiymətinə, öz dəyərinə, qanuni yolla pul
verib alacaqdılar. Mən isə bir an içində xəlvətcə bu güldanı
götürüb qaçmışam. Mən hey qaçır, qaçır, qaçıram, hara
qaçıram – bilmirəm. Qorxuram ki, tələsdiyim, həyəcanım,
təlaşım, nigaranlığım nəticəsində büdrəyib yıxılam, güldanı
sındıram. Qorxuram ki, məni haqlayalar, güldanı tutub əlimdən
alalar. Qorxuram ka, ürəyim partlaya, yıxılam, öləm, güldanı
aparıb çatdıra bilməyəm. Amma büdrəməsəm də, məni
haqlamasalar da, yıxılıb ölməsəm də hara gedirəm? Hara
qaçıram? Hansı ocağa pənah aparıb, hansı evdə sığnaq
tapacağam? Hara? Hara?
4
Qapıda tanımadığım bir qız dayanmışdı.
– Kimi istəyirsiniz?
Otaqda bir həngamə, bir vur–çatdasın vardı ki, ağız deyəni
qulaq eşitmirdi. Musiqi, səs–küy, qədəhlərin, çəngəl-bıçağın
cingiltisi...
–İçəri keçin.
İçəri keçmək sərhəddi keçmək deməkdi. Calayiyaş olmaq
deməkdi. Gənclik dilində danışanlar içində əcnəbi, sevinc,
şuxluq dəryasında tənhalıq adası olmaq deməkdi.
Birdən mən otağın açıq qapılarından Nərgizi gördüm. O
rəqs edirdi. Yaşıl paltarının yaxasına bayaqkı al qırmızı
güllərdən biri sancılmışdı. Çiyinləri çılpaq idi. O müasir qızdı.
Saçları gödək, danışıq tərzi, düşünüş tərzi, yaşayış tərzi müasir.
Zövqü müasir, gülüşü müasir, şüuru müasir, geyimi müasir.
Amma indi o qədim bir rəqs oynayırdı. Qədim bir Qarabağ
rəqsi. Onun oyununda qəribə bir ahəng vardı. Sümüklərinin,
əzələlərinin plastikası iləmi, üzündəki ifadənin işvəkarlığı
iləmi, hərəkətlərinin şirin, naz qəmzəsi iləmi, deyə bilmərəm,
amma nə iləsə bu rəqs xəyalımda heç bir vaxt görmədiyim
keçmişləri, çox qabaqlar yaşamış gəlinlərimizi, qızlarımızı
67
canlandırırdı. Heç bir vaxt kişi üzünə çıxmayan, kişi nəzəriylə
oxşanmayan, sığallanmayan, qanadlanmayan gəlin-qızların
qədim həsrəti bu axşam kişilər-gənclər içində rəqs edən müasir
qadının bütün hərəkətlərinə, bütün varlığına aşılanmışdı. Bu
gün kişilər içində rəqs edən bu qız sanki əsrlərlə qara çadralar
altında boğulan qadınlıq hissinin ən kövrək, ən xəfif, ən inçə
gizlinlərindən, sirlərindən, intizarlarından danışırdı.
Birdən mən başa düşdüm ki, artıq mənə heç bir şey lazım
deyil. Artıq nə istəsəm bayağılıq olardı. Bu obraz, bu nigaran
duyğulardan başqa mənə heç nə lazım deyildi. Bu təsəvvür, bu
xəyal yaddaşımın, xatirələrimin, əbədi, vəfalı, həmdəmi
olacaqdı. Ayrı mənə heç nə, heç kim lazım deyildi. Qız xəbər
aldı:
–Axı, sizə kim lazımdır?
–Heç kəs, – dedim. – Bağışlayın, yanılmışam, səhv
gəlmişəm, azmışam.
–Aaa.
Axırıncı pilləni düşənəcən musiqi səsi aydın eşidilirdi.
Yorğun ahəngli sərkərdan bir melodiya sanki öz aramını,
sakitliyini, sonunu axtarırdı, tapa bilmirdi.
Küçəyə çıxdım. Taksi getmişdi.
Nə fərqi var! Piyada gedə bilərdim, ya da ayrı taksi tuta
bilərdim. Bəlkə təsadüfən bayaqkı taksiyə rast gələ bilərdim.
Eh! Taksini qaytarmaq çox asandır...
1961
68
BAYRAM HƏSRƏTİNDƏ
Fatma xala dovğa bulayırdı. Məstan pişik tənbəl-tənbəl
döşəmənin üstünə sərələnmişdi. İri divar saatının kəfkiri
sağdan-sola, soldan-sağa var-gəl eləyirdi. Küçədən qutab satan
arvadın cır səsi eşidilirdi:
–Qutab var a! Qutab var a!
Bürkü idi. Kimsə radionu bərkdən qurmuşdu. Muğamat
konserti verilirdi. Hərdənbir küçədən keçən maşınların səsi
eşidilirdi. Həyətdəki iri şah tutun altında bir dəstə ali məktəb
tələbəsi imtahana hazırlaşırdı. Aşağı qonşular dalaşırdılar.
Yuxarı qonşular paltar sərirdilər. Sağ tərəfdəki qonşular
bərkdən şaqqıldayıb gülürdülər. Sol tərəfdəki qonşular evdə
yox idilər. Həyətdə uşaqlar oynayırdılar. Bir oğlan və bir qız
ipi tutmuşdular, başqa bir qız ipin üstündən o yana, bu yana
tullanırdı. Kimsə həyətdəki kranı bağlamağı unutmuşdu, su hey
axır, axırdı. Nimdaşalan həyətə girib bir qədər qışqırdı. Ona
köhnə, paslı çaydanı təklif elədilər. Bir qədər danışdılar, çənə-
boğaz oldular. Sövdəlari baş tutmadı. Nimdaşalan çıxıb getdi.
Fatma xala bir əlini dovğanı buladığı qaşıqdan ayırmadan o biri
əli ilə qazana bir çimdik duz atdı.
Gülarə dərsdən qayıtdı. Fatma xala indicə qızının: "Yenə
dovğa, yenə yemək, yatmaq, sabah yenə dərs" – deyib
deyinəcəyini gözləyirdi.
Amma Gülarənin gözləri gülürdü. Həmişə günün bürkü,
əzici, tənbəlləşdirici vaxtında radio həzin musiqi verib adamı
daha da qüssələndirir, yorğunlaşdırırdı. Bu gün də radio çalırdı.
Həmişəki kimi həyətdə uşaqlar oynayır, qutab satan arvad
bağırır.
Bu gün də hər günkü kimi idi. Amma Gülarənin gözləri
gülürdü. O gəlib anasını qucaqladı. Dovğanın çürüməsindən
qorxan Fatma xala əlini qaşıqdan ayırmadan, qanrılıb qızının
alnından öpdü.
–Hə, neçə beş almısan?
Dostları ilə paylaş: |