229
quyusunun başına yığışmış uşaqlar. Mağaza vitrinləri, yoxuş,
yoxuşun hündüründən açılan yeni mənzərə – dekorlarda
çəkilmiş kimi körünən dəniz, sahil, üfüq xətti. Bazar, elektrik
qatarı vağzalı, şlaqbaum, yol. Bakı yolu. Mən çevrilib qabaq
şüşədən baxmağa başladım. Dümdüz, uzandıqca uzanan yol.
Necə deyərlər, yumurtanı yolun bu başından dığırlat, getsin
çıxsın o başına.
Mən dostlarım haqqında düşünürdüm. İyirmi il ərzində –
yeddi yaşımdan tanıdığım və yoldaşlıq etdiyim Fuad haqqında
düşünürdüm. İnsan nə qəribə...
–Vaxsey, vaxsey!
Diksinib başımı qaldırdım. Avtobusun içində kök,
qarabəniz, yaşlı bir arvad haray-həşir qaldırmışdı.
–Nə olub? Nə olub?
–Vaxsey, vaxsey, portmanatımı salmışam, içində də olan–
qalan pulum.
Qabaq cərgədə oturub təsbeh çevirən ağsaçlı, parusin
kostyumlu kişi dedi:
–Eh, deyir kasıb çıxarın bilsə, geydiyi atlas olar. – Sonra
arvaddan soruşdu: – Pulun çox idi?
–On beş manat pulum getdi. Şoğərib bəlkə dənizdən gələndə
düşüb. Kül olsun mənim gic başıma.!
Arvad heç cür sakit ola bilmirdi. Təsbehli dedi:
–Fikir eləmə, bacı, keçənə güzəşt deyərlər. Başına da kül-
zad tökmə, onsuz da əldən gedən qayıtmaz.
Mənim bütün fikrim-xəyalım dağıldı. Arvadın yorğun,
qırışmış sifətindəki dərd o qədər aydın oxunurdu ki, bütün
sərnişinlər, kimi mən də onun təəssüfünə ürəkdən şərik
olurdum.
Yanımda arıq, sısqa bir kişi oturmuşdu. Uzun burnu, pələş
qulaqları vardı. Tülküyə oxşayırdı. Elə hey sual verirdi: Harda?
Nə vaxt? Necə? Necə?
Kimsə dedi:
–Bəlkə çıxarıblar?
230
Kimsə ona etiraz etdi. Kimsə portmanatın rəngini soruşdu.
Kimsə arvadın adı, famili ilə maraqlandı. Kimsə təklif etdi:
–Bəlkə saxlasın, düşəsən. Geri qayıt, axtar.
Arvad razılaşmadı:
– Sən də söz danışdın. Hardan tapacağam!
Təsbehli dedi:
–İt də getdi, ip də.
Arvad dedi:
–Yəqin tapıblar da, götürüblər də.
Təsbehli dedi:
–Tapan tapanın olsa, qoyun çobanın olar.
Kimsə təklif etdi ki, gəlin pul yığıb arvada verək. Arvad qəti
etiraz etdi. Kimsə başqa bir təklif irəli sürdü. Arvad cavab
vermədi. O, daha dinmirdi, deyinmirdi, gileysiz-şikayətsiz
oturmuşdu.
Get-gedə söhbət soyudu, əhvalat boyatlaşdı, maraq sinsidi.
Yenə qoyub getdiyim bağ, meynələrin alçaq kölgələri
haqqında, gündüz qumunun yalın ayaqlarımızı yandıran
qızmarı, axşam qumunun oxşayıcı, xoş sərini haqqında,
ayrıldığım dostlar haqqında düşünməyə başladım. Fuadla mən
uşaqlıq dostuyduq, biz orta və ali məktəbdə bir yerdə oxumuş,
institutu bir bitirmiş, indi də bir idarədə işləyirik.
Birinci sinifdə – məktəb həyatımızın ilk günün də,
sentyabrın birində tanış olmuşduq.
O vaxt mən yaman dəcəl idim. Fuad şabalıdı saçlarını üzünə
tökmüşdü. Nədənsə bu, mənə dəydi. "Özünü göstərir, ədabaz,
hoqqabaz". Ona sataşdım. Dalaşdıq. Mən kimlə dalaşsam
döyərdim. Amma açığını desəm, özüm də kötək yeyərdim;
məni anam döyərdi. Çünki savaşdıqlarımın valideynləri
şikayətə gələrdilər.
Mən Fuadı da əzişdirdim, amma o heç kəsə şikayət etmədi
və bu gündən dostlaşdıq.
Yadımdadır, bir dəfə... Eh! Danışmaqla qurtarmaq olarmı?
Ürkək, köyrək xatirələrin dumanında itən günlərdə, ötən
231
günlərdə nələr olmamışdı? Bəlkə dost olmaq-həmxatirə olmaq
deməkdir?
...Fuadla mən bir-birimiz haqqında hər şeyi bilirdik. Mən
Fuadı bütün yoldaşlarımdan çox istəyirdim. O mənimçün açıq
kitab idi. Mən bu kitabın hər səhifəsinə, hər cümləsinə, hər
sözünə bələd idim Amma bilmirdim ki...
Dünən az qala Tərlan batacaqdı. Guya mən yaxşı
üzgüçüyəm. Özümü elə itirmişdim ki, elə karıxmışdım ki, heç
soyunub suya atılmağa təşəbbüs də etmədim. Qızın atası
Sultanın da matı-qutu qurumuşdu. Üzünü tutub, heykəl kimi
donub qalmışdı. Fuad dinməz-söyləməz, haray-həşirsiz özünü
suya, burulqana vurdu, Tərlanı çıxartdı. Bəlkə də burada
təəccüblü bir şey yoxdur. Təəccüb doğuran Fuadın halı idi. O
sakit və təmkinli idi.
Balaca Tərlan yamanca qorxmuşdu. Hələ yaxşı ki, bu
işlərdən Qəmərin xəbəri olmadı, yoxsa bağrı yarılardı.
Gözünün qorasını sıxmaq üçün Qəmərə ancaq bəhanə lazımdır.
...Oğlan psixolojisi müxtəlif mərhələlərdən keçir. Müəyyən
yaşa qədər qızlara marağını və yaxud onların sənə marağını ən
böyük sirr kimi gizlədirsən, sonra, ikinci mərhələdə, əksinə,
hamıya danışırsan, hətta getdikcə daha artıq şişirdə–şişirdə
danışırsan.
Vaxt vardı... Fuadla mən hələ birinci mərhələdəydik. Qızlar
bizi maraqlandırmırdı. Hər halda belə deyirdik. Qəmər isə
böyük qız idi. Onun oğlan yoldaşları var idi. Ona tez-tez zəng
olunardı. Fuadla mən isə həmişə ona sataşardıq. Telefona biz
gedəndə heç vaxt Qəməri çağırmazdıq. Deyərdik evdə yoxdur.
Mən hətta bir dəfə dedim ki, Qəmər təyyarə ilə Vladivostoka
uçub. Qəmər cinlənib özündən çıxardı. Amma hirsi tez
soyuyardı. "Neyləyəsən, hələ
uşaqlıqları başlarından
çıxmayıb!"
Əlbəttə, biz böyüdükcə Qəmərin də yaşı artırdı. Amma get-
gedə yaş fərqimiz daha az duyulurdu. Yayı çox vaxt Fuadgilin
bağında qonaq qalırdım. Mən Qəmərin yaxın sirdaşı
232
olmuşdum. O, Fuada demədiyi şeyləri belə mənə açırdı.
Bağda hamı miçətkən altında yatırdı; gecələr ağcaqanad,
səhər üzü çibinlər aman vermirdi. Amma mən miçətkən altında
yata bilmirdim. Əziyyət çəksəm də həmişə açıq çarpayıda
yatırdım. Yerimdə uzanıb üfüqdən-üfüqə sərilmiş aydın yay
səmasının nəhayətsiz ulduzluğuna tamaşa edirdim. Xəyallara
dalırdım.
Məşhur futbolçuyam. Yaydır. Fuadgilin bağında qonağam.
Qəmər radionu qurur. Futbol reportajı.
Qəmər: "Bıy, bıy, Bəxtiyar, sizin komanda oynayır, bəs sən
nə əcəb oynamırsan?" Mən: "İstəmirəm, qoy mənsiz
oynasınlar. Görək nə olar?" Radio: "hesab 4:0-dır. Məşhur
futbolçu Bəxtiyarın olmaması onun komandasının qol-qanadını
qırmışdır". Qəmər (həyəcanla): "Ah! Nə dəhşətli
məğlubiyyətdir!" Radio: "Oyunun qurtarmasına iyirmi beş
dəqiqə qalır. Nəticə məlumdur. Artıq heç nə komandanı
məğlubiyyətdən xilas edə bilməz". Qəmər susur, lakin onun
baxışlarında bir intizar var... Mən: "Yaxşı. Baxarıq". Ayağa
dururam. Qəmərin gözlərində sevinc parlayır: "Hara,
Bəxtiyar?" Mən: "İyirmi dörd dəqiqə qalıb, çataram". Qəmər
(hədsiz sevinc, fərəh və həyəcanla): "Mən də səninlə gedirəm!"
Maşını mən özüm sürürəm. Jurnalda gördüyüm ağ, uzun, açıq
maşını. Saatda 120 km. Yol basırıqdır. Əlimi siqnaldan
çəkmirəm ki, bütün maşınlar bizə yol versin. Çatırıq. Oyunun
axırına doqquz dəqiqə qalıb. Qəmər keçiddə dayanır. Mən
soyunub meydançaya yüyürürəm. Bu an qapımıza zərbə
vururlar. Qapıçı yox, qapı boş... Mən atılıb başımla topu
saxlayıram. Onu ayağıma alıb hücuma keçirəm, müdafiəçiləri
bir-bir aldadıb topu rəqibin qapısından keçirirəm. Sonra ikinci,
üçüncü, dördüncü topu vururam. Tribunalardakı tamaşaçılar
hamısı ayağa durur. Stadion dəniz tək gurlayır.
Radiokomentatorun boğazı quruyub. Qəmərin rəngi qaçıb.
Oyunun qurtarmasına on saniyə var. Heç-heçə bizə sərfə deyil.
Mütləq udmalıyıq. Top yenə məndədir. Məni itələyib yıxırlar.
Dostları ilə paylaş: |