A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
213 açıb "uzun" düzməyə başladı. Mən atdım–"se". O atdı "pənc". Murtuz hər iki zəri əlinə alıb dedi: –Zəki, indi öz aramızdır. Sən də milyoner deyilsən də, ailən böyük, özün də aylıq məvacibə baxırsan. Çahar dü! –Özümüzə çatır. Dübarə! –Yox, onu demirəm. Pənc çahar. Bilirəm çatır. Bu çahar. Bəs pənc hanı? Yaxşı, bu da pənc. Amma kim istəməz ki, daha yaxşı yaşasın, daha gözəl dolansın. Yek oyna. Hə? Düz demirəm? Hamı istəyər axı. –Doğrudur. –Hə. İndi sənin yerində o zalım oğlu fikirləşir ki, yaxşı, bu cəhənnəm istisində qalmışam burda. Özüm də xəstə. Cəhənnəmə, dünyanı mən düzəltməyəcəm ki, bir iyirmidən, otuzdan alıb qoyum cibimə. Gedim yeyim, içim, gəzim, kefimi çəkim, dünya beş gündür, mənim də damağım çağ olsun, o imtahan verib instituta girənin də. Mən zərləri kənara qoydum: –Yaxşı, mənim də damağım çağ oldu, instituta girənin də. Bəs instituta düşməyənin necə? O bundan yaxşı bilirdi. Amma bu tapşırılmışdı, düşdü, o biri düşmədi. Bəs o düşməyənin kefi- damağı necə olsun? Murtuz əllərini havada yellədi. –Məsələ də elə burdadır də. At zərivi. Yeqanlar! Burda ortalığa çıxır bir məsələ. Hansı məsələ? Namus, vicdan, qeyrət məsələsi. Şeş se. Bu şeş, bu da se. –Bilmədin, se əldən idi. –Hə, məsələ də ondadır, – deyə Murtuz sözünə davam etdi. – Deyir tüpürürəm sənin otuz mininə də, əlli mininə də. Bir parça yavan çörəyimi yeyərəm. Namusum, vicdanım ləkəsiz qalar, gül kimi adımı bədnam eləmərəm. Xalqımın da gözünün içinə dik baxa bilərəm. İki bir! Mən ölüm elədir, ya yox? –Elədir ki, var, – dedim. – Şeş qoşa! –Əsas xalqdır, Zəki, xalq! Biz gərək elə iş tutaq ki, xalqımızın başı uca olsun. Ali məktəb xalqın yüksəkliyidir.
214 Müəllim millətin fəxridir. Ali məktəblərdə çirkin işlər tutmaq olmaz. Müəllim gərək nalayiq hərəkət eləməsin. Xalq, millət bizdən haqq-hesab tələb eləyəcək. Bu andıra qalmış iki bir məndən nə istəyir!... Zəki, bilirsən, bizim millətin gözəl bir ənənəsi var. Düldülü! Bu da ondan ibarətdir ki... Təəssüf ki, mən bu ənənənin nədən ibarət olduğunu bilə bilmədim. Zəng çalındı, mən qapıya getdim və Murtuzun sözü yarımçıq qaldı. Gələn iki nəfərdən biri bizim əvvəlki evdə qonşumuz idi. İkinci kişini ilk dəfə görürdüm. –Xoş gəlmisiniz, buyurun, Sadıq, içəri keçin. –Zəki müəllim, bizim xalaoğluyla tanış ol. –Çox şadam, Zəki İmanzadə. –Teyyub Cahangirov. –Zəki müəllim, deyəsən qonağın var? –Hə, gəlin, tanış olun. Murtuz müəllim bizim hörmətli müəllimlərdəndir. Sadıq əl verdi: –Necə ki, adın çox eşitmişdik, amma şəxsən tanış deyildik. İndi şükür, feyziyab olduq. Murtuz dedi: –Yaxşı igidin adını eşit, üzünü görmə. Sadıq irişdi: –Yox, müəllim, igid elə igiddir. Adı da, özü də. Amma Zəki müəllim görünür sizdən də igid çıxıb. – O, nərdi göstərdi, – deyəsən marsdı? –Yox, hələ demək çətindir. Yaxşı, Murtuz, oyunumuzu burda saxlayaq. Dalın sonra oynarıq. – Qonaqlara müraciət etdim: – Çaydan, çörəkdən? Razılıq etdilər. –Bilirsiniz də, arvad-uşağı göndərmişəm Şuşaya. Sizə yaxşı qulluq eləyə bilməyəcəm. Amma indi olandan... –Ay Zəki müəllim, subaylıq-sultanlıqdır. Bildik təksən, dedik bir baş çəkək, görək nə var, nə yox.
215 –Hə, lap yaxşı. Çoxdan görünmürsən, Sadıq. –Əşi, iş-güc qoyur ki! –Bir–birimizin kef-əhvalı haqqında, ailələr haqqında nə mümkünsə hamısını soruşub cavab aldıq. Hava söhbəti də, necə deyərlər, tamama yetdi. Daha danışmağa söz yox idi. Sükut çökdü. Sadıq "Kazbek" çıxardıb hamıya təklif etdi. Murtuz çəkən deyildi. Teyyub alıb çəkməyə başladı. Sadıq bir qullab vurub dedi: –Zəki müəllim, sən ki, maşallah, çəkən deyilsən, – sonra üzünü Teyyuba tutub əlavə etdi: – Zəki müəllim nə papiros çəkər, nə də o zəhirmardan dilinə vurar. Teyyub nə isə anlaşılmaz bir şey fısıldadı. Bu kök, yekəpər, qırmızısifət, şişman kişi bayaqdan bəri öz adından başqa bir kəlmə belə söz deməmişdi. O, yalnız parovoz kimi tövşüyür və üzündən salxım-salxım axan tərini silirdi. Sadıq hırıldadı: –Doğrusu, Zəki müəllim, qulağıma bir söz çatıb, amma heç inanmağım gəlmir. Deyirlər maşın almaq istəyirsən. Necə söhbətdi? –Nədi ki, yetim əlində qoğal əcayib? –Eh, ay Zəki muəllim, kaş elə mən də sənin kimi yetim olaydım! Sadıq bunu deyəndə Teyyub bərkdən kişnədi. Güman ki, bu onun gülüşü idi. Sadıq irişə-irişə davam etdi: –Adamın bir-iki nəfər sənin kimi "yetim" dayısı olsa, nə dərdi var? Zəki müəllim, sözüm ondadır ki, belə səninlə maşın nə isə uyuşmur e. Sən belə təmkinli, sakit adamsan, suyu üfürə–üfürə içirsən, səni rul dalında heç təsəvvür edə bilmirəm. Hə, Zəki müəllim, mən ölüm, vur bura! – Sadığın üzünün ifadəsi ciddiləşdi. – Amma zarafat bir yana qalsın, lap yaxşı fikrə düşmüsən. Maşın ayrı aləmdir! – O, Murtuza tərəf döndü. – Müəllim məndən yaxşı bilər, elə rəhmətlik Sabir kişi də deyib ki, əcnəbilər balona minib göydə mayallaq aşırlar, biz hələ avtomobilə də minmirik.
216 –Sabir bir az ayrı cür yazıb, – deyə Murtuz sözə qarışdı. – Amma ümumiyyətlə maşın yaxşı şeydir. Mən özüm də bir "Volqa"dan, "Pobeda"dan almaq istəyirəm. Oğlum iki ayağını dirəyib bir başmağa. Görək, gələn il düzəlsə... Sadıq birdən Teyyubun çiyninə şappıltı ilə çəkdi və hər ikisi bərkdən qaqqıldadı. –Necə yəni düzəlsə, ay rəhmətliyin nəvəsi! Teyyub lələnin canı sağ olsun! Bütün Bakının cəmi maşınları bu kişinin ixtiyarında! Ölməmişik ki, haçan desən qulluğunuzda hazırıq! –Qul sahibi olasınız. Çox sağ ol, əzizim, çox razıyam. –Yox, öz canımçün doğru sözümdür. Yaxşı, sən ki, Zəki müəllim "Volqa"nın açarını qoymusan cibinə! Mən əvvəl başa düşmədim, sonra isə anlayıb güldüm. –Ay Sadıq, bəxtəvərlikdən dəm vurursan. Açar-zad nədi, a kişi, qoy oturmuşuq. Hələ növbəyə yazılmışam, məndən qabaq yüzə qədər adam var. Özü də "Volqa"ya gücüm çatmaz, "Moskviç" almaq istəyirəm. Sadıq və Teyyub elə bərkdən şaqqıldadılar ki, (Teyyub, daha doğrusu, kişnədi) elə bil qarşılarında mən – Zəki İmanzadə deyil, Molla Nəsrəddinin özü oturub ən duzlu lətifələrindən birini danışırdı. –Ay Zəki müəllim, ay Zəki müəllim, idealist olub qaldın! Ə kişi, növbəylə kim maşın alır! Növbəyə dursan, on il də duracaqsan! –Camaat necə, mən də elə. Hiss edirdim ki, şablon sözlər deyirəm. Ançaq bəzən elə şərait olur ki, həqiqəti, doğrunu məhz şablon sözlərlə ifadə etmək lazım gəlir. Birdən Sadıq sanki nə isə xatırlayıb mənə baxdı. –Dayan, dayan, Zəki müəllim, deyirsən "Moskviç" istəyirsən? –Aha, –Çox gözəl, çox da pakizə! – Sadıq əlini-əlinə vurub Teyyuba tərəf döndü. – Teyyub, bu saatca ağlıma bilirsən nə Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|