Абшерон игтисади ъоьрафи районун шящярляринин

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
113 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
x
1
  və  x
2
  rektifikasiya  kalonunun  girişinə  verilən  xammalın  sərfi  və  temperaturu;  x
3
,  x
4
  uyğun  olaraq 
rektifikasiya  kalonunun  yuxarı  və  kub  temperaturu;  x
5 
-  rektifikasiya  kalonunda  təzyiq;  y
1 
–  kalonun 
yuxarı  hissəsindən  xaric  olan  etan-etilen  traksiyasının  sərfi;  y
2
  –  xaric  olan  etan-etilen  traksiyasının 
təmizliyi.  
Etan-etilen  traksiyasının  ayrılması  prosesində  riyazi  modellərin  alınması  passiv  təcrübə  üsuluna 
əsaslanır.  Göstərilən  prosesdə  korreksiya  əmsallarını  tapmağa  ehtiyac  olmadığından  yalnız  ən  kiçik 
kvadratlar üsulu ilə reqressiya əmsalları tapılır. 
Işdə reqressiya tənliklərinin alınmasına baxılır. 
 
 
RƏQƏM ÇIXIġLI QÜVVƏ VERĠCĠSĠ 
 
Məmmədov R.R.  
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
 
Dərinlik quyularının geofiziki tədqiqində zondun endirilib-qaldırılması prosesini yerinə yetirərkən 
kabellərin gərilməsindən qırılması, həmçinin zondun quyu daxilində tutulması hallarının baş verməməsi 
üçn kerotaj kabelinin gərilməsinə müntəzəm nəzarət edilməlidir.  
Kabelin  gərilməsinə  nəzarət  quyu  ağzında  quraşdırılmış  qüvvə  vericisinin  köməyi  ilə  həyata 
keçirilir. 
Vericidə  istifadə  olunan  tenzometrlərin  elektriki,  temperatur  və  s.  xarakteristikaları  onun 
yaradılması üçün əsas göstəricilərdən biridir. 
Hər  bir  tenzoelement  ayrı-ayrılıqda  deyil,  inteqral  texnologiya  əsasında  hazırlanmış  hazır  körpü 
sxemi şəklində istifadə olunur. Körpünün çıxışında siqnalı gücləndirmək üçün inteqral texnologiyasının 
son nailiyyətlərindən olan AD620 gücləndiricisindən istifadə olunur. 
Zondan endirilib-qaldırılması prosesinin avtomatlaşdırılması üçün qüvvə vericiisinin çıxış siqnalını 
gücləndiricidən,  sonra  analoq-rəqəm  çeviricisi  (ARÇ)  ilə  rəqəm  koduna  çevirmək  və  emal  üçün  digər 
qurğulara məsələn mikrokontrollə ötürmək tələb olunur. 
ARÇ kimi AD7730 intellektual mikrosxemindən istifadə olunmuşdur. 
AD7730  tərkibində  miultipleksor,  əməliyyat  gücləndiricisi,  taymerlər,  siqma-delta  modulyatoru, 
proqramlaşdırıla bilən rəqəmli süzgəc və s. elementlər daxildir. 
AD7730  yüksək  texnologiya  əsasında  yaradılmışdır  və  zəif  analoq  siqnallarının  gücləndirilərək 
rəqəm kodun çevrilməsinə imkan yaradır. 
AD7730  öz-özünə  kolibirləşdirməyə  malikdir.  Onun  iki  giriş  kanalları  proqramlaşdırıla  bilən 
differensial  girişlərdir  və  analoq  girişləri  0mV’10mV,  ’20mV,  ’40mV,  ’80mV  diapazonunda  dəyişə 
bilər. Mikrosxem 5V qida mənbəyindən qidalanır. 
Qüvvə  vericisinin  struktur  sxemində  AD7730  intellektual  miikrosxemindən  və  AD620 
gücləndiricidən istifadə olunmuşdur. 
 
 
 
 
y
1 
 
 
y
2
 
x
1 
x
2
 
x
3
 
 
x
4
 
x
5
 

---

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
114 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AD620 15V qida mənbəyi ilə qidalanır. 
Işdə qüvvə vericisi tam araşdırılır, gücləndirici ilə birlikdə prinsipial elektrik sxeminə baxılır. 
 
 
 
NEFT VƏ QAZ QUYULARININ GEOFĠZĠKĠ TƏDQĠQĠ ÜÇÜN ĠÖK UNĠVERSAL  
QĠDA MƏNBƏYĠNĠN ĠġLƏNMƏSĠ ( UQM ) 
 
Əsədova A.V. 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
        
 UQM  dəyişən  cərəyan  şəbəkəsindən  kompüter  tərəfindən  seçilmiş  istənilən  quyu  və  yerüstü  cihazın 
qidalanması  üçün  zəruri  olan  gərginlik  və  cərəyan  şiddətinin  alınmasını  təmin  edən  proqramlaşdırılan 
qida mənbəyidir. İstismarda olan proqramlaşdırılan qida mənbələri analoq və rəqəmli elementlərin yeni 
nəslinin meydana çıxması yaradılmış yeni texnologiyaların mənimsənilməsini təmin etmir. Bu səbəbdən 
kompüterləşdirilmiş  yerüstü  cihazlar,geofiziki  laboratoriyalar,karotaj  stansiyalar  üçün  Universal  qida 
mənbələrinin  təkminləşdirilməsi  və  işlənməsi  zəruridir.  Şəkildə  UQM-in  ümumi  struktur  sxemi 
verilmişdir. 
 
 
                                                                                                                                       ~ 220 V                                
 
 
      
                                                                                                                                    ~ U ( 0 ’ 300 V ) 
                                                                                                                                        I ( 0 ’ 1 A ) 
                                
 
                F ( 1 ’ 500 Hs ) 
 
                                                                                                                                             
                                                                                                                      +U( 0 ’ 300 V ) 
                                                                                                                                         I ( 0 ’ 1 A ) 
 
 
                                                                                                                                       -U ( 0 ’ 300 V )   
                                                                                                                                         I ( 0 ’ 1 A ) 
 
                                                                                                                                                           ~ 220 V 
 
 
                             Dəyişən U, İ                                                                                                               
                            İnformasiya siqnalları 
                            İdarə siqnalları                                                                                                      
                     Sabit U, İ 
 
UQM  2-ədəd  Şəbəkə  çeviricisi  /  düzləndiricisi  (  ŞÇD  ),  İnduksiya  modulundan  (  İM  ),  Dəyişən  
(DCM)  və  Sabit  (SCM)  modullarından  ibarətdir.  Kompüterdə  seçilmiş  quyu  cihazının  qida 
AD620 
AD620 
Şəbəkə çeviricisi / düzləndirici 
Dəyişən cərəyan modulu 
İnduksiya modulu 
Sabit cərəyan modulu 
Şəbəkə çeviricisi / düzləndirici  
GB 
 
 
 
 

---