Abuzər Xələfov

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 55 – 
 
нана  агрессором‖  (1995,  И.Шукюров),  ―Из  сокровищницы  рукописей  Азербайджана‖ 
(1983),  ―Деде  Коркут:  Повесть  по  мотивам  азербайджанского  эпоса‖  (1988,  Анар), 
―Избранное‖ (1976, С.Вургун), ―Горе от ума, письма и записки‖ (1976, А.С.Грибоедов), 
ingilis  dilində  ―Refugees‖(1997)  və  s.  nümunə  göstərmək  olar.  [4,s.180-196]
 
Ulu  Öndərin 
kitabxanaya  hədiyyə  etdiyi  kitablar  bu  gün  Milli  Kitabxananın  kolleksiyasının  ən  qiymətli 
nümunələri kimi Nadir kitablar fondunda mühafizə olunur. [1,s.7] 
 
Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin bu təqdirəlayiq addımı bir sıra görkəmli şəxslər, elm və 
mədəniyyət  xadimləri,  ziyalılarımız  üçün  örnək  oldu  və  bundan  sonra  kitabxananın  fondu 
şəxsi  kolleksiyalarla  zənginləşməyə  başladı.  Cərrah-alim  Cavad  Heyət,  akademik  Budaq 
Budaqov,  Xalq  yazıçısı,  Baş  nazirin  müavini  Elçin  Əfəndiyev,  Mədəniyyət  və  Turizm 
Nazirinin müavini Ədalət Vəliyev, BDU-nun ilk Fəxri Professoru akademik Abuzər Xələfov, 
professor Hümmət Hüseynov (Sabir Hüseynov tərəfindən), şərqşünas alim Saleh Əliyev, tex-
nika elmləri doktoru, akademik Rasim Əliquliyev Milli Kitabxanaya öz şəxsi kitabxanasından 
qiymətli kitablar hədiyyə etmişdir. 
Görkəmli şərqşünas alim, tarix elmləri doktoru, professor, Rusiya EA-nın Şərqşünaslıq 
İnstitutunun  baş  elmi  işçisi,  Moskvada  fəaliyyət  göstərən  ―Ocaq‖  Azərbaycan  Mədəniyyəti 
Cəmiyyətinin  sədr  müavini  Saleh  Əliyev  ölümündən  sonra  şəxsi  kitabxanasını  Azərbaycan 
Milli Kitabxanasına vəsiyyət etmış, kitablar əməkdaşlarımız tərəfindən Bakıya gətirilmiş, icti-
maiyyət üçün geniş təqdimat mərasimi keçirilmişdir. 
Hədiyyə edilən zəngin kolleksiyalarla yanaşı Milli Kitabxananın səyləri nəticəsində bir 
sıra xarici ölkələrdən də respublikamıza qiymətli nəşrlər gətirilmişdir. İlk belə təşəbbüs 2004-
cü ildə Avstriya Milli  Kitabxanasından Azərbaycana dair 17 adda qiymətli  əlyazmanın foto 
surətinin Bakıya gətirilməsi olmuşdur. Bu əlyazmalar arasında görkəmli şairlərimizdən Niza-
mi, Füzuli, Xaqani, Məhəmməd Şirvani, Saib Təbrizi, Əssar Təbrizi və digər dahilərin XV-
XVII  əsrləri  əhatə  edən  əlyazmaları  bu  gün  tədqiqatçı  alimlər  üçün  əvəzsiz  məxəzlərdir. 
Həmin əlyazmalardan oxucuların istifadəsini təmin etmək məqsədilə onların biblioqrafik təs-
viri  kitabxananın  elektron  kataloquna  daxil  edilmiş,  elektron  resursu  hazırlanaraq  Milli  Ki-
tabxananın lokal şəbəkəsində yerləşdirilmişdir. 
Heydər  Əliyev  siyasətinin  uğurlu  davamçısı  Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti 
cənab İlham Əliyevin 2008-ci il 6 oktyabr tarixli 3072 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş 
―Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı 
üzrə Dövlət Proqramı‖ Azərbaycanda kitabxana işinin inkişafında yeni bir mərhələyə başlan-
ğıc verən mühüm sənəd olmuşdur. Azərbaycanda kitabxana-informasiya sahəsinin inkişafına 
dair  Dövlət  Proqramının  təsdiq  olunması  müstəqil  Azərbaycan  mədəniyyətinin  inkişafına, 
milli-mənəvi  dəyərlərimizin  mühafizəsinə  dövlət  tərəfindən  edilən  diqqət  və  qayğının  bariz 
nümunəsidir. Dövlət Proqramı Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi 
tərəfındən işlənib hazırlanmış və əsas məqsədi "Kitabxana işi haqqında" Azərbaycan Respub-
likası Qanununda nəzərdə tutulan müddəalara uyğun olaraq kitabxana işi sahəsində dövlət si-
yasətinin həyata keçirilməsini, ölkədə mədəni sərvətlərin toplanmasını, mühafizəsini və onlar-
dan istifadə imkanlarının artırılmasını təmin etməkdən ibarət olmuşdur. Proqramda XIX əsrin 
əvvəllərindən etibarən Rusiyanın Moskva, Sankt-Peterburq, Kazan və digər şəhərlərinin ki-

---

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 56 - 
tabxanalarına aparılmış Azərbaycanşünaslığa dair qiymətli əsərlərin böyük hissəsinin əslinin, 
yaxud surətlərinin Azərbaycan kitabxanalarına qaytarılmasının zəruriliyi qeyd olunmuşdur. [2]  
Proqramın icrası və proqramdan irəli gələn məsələrin həlli ilə əlaqədar Milli Kitabxana 
ölkəşünaslığa  (Azərbaycanşünaslığa)  dair  materialların  toplanması  məqsədilə  Azərbaycan 
ədəbiyyatını  komplektləşdirmə  işini  uğurla  həyata  keçirir.  Elmi  araşdırmalar  və  axtarışlar 
nəticəsində aşkar olunmuş Azərbaycanın tarixinə, coğrafiyasına, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə 
aid  bir  çox  dünya  kitabxanalarında  mühafizə  olunan  1920-ci  ilə  qədər  çap  olunmuş  külli 
miqdarda kitabların əldə edilməsi məqsədilə Milli Kitabxana bir çox şəhərlərə əməkdaşlarını 
ezam  etməklə  imkan  daxilində  kitabxananın  fondunda  olmayan  ədəbiyyatın  surətini  əldə 
etməyə çalışır. 
2012-ci  ildə  Milli  Kitabxanada  görkəmli  Azərbaycan  şairi,  dünya  şöhrətli  Nizami 
Gəncəvinin  anadan  olmasının  870  illiyi  münasibətilə  keçirilən  ―Nizami  irsinin  təbliği‖ 
mövzusunda beynəlxalq elmi konfransda Çexiya Milli Kitabxanası Nizaminin ―Xəmsə‖sindən 
illüstrasiyaların  surətini,  Füzulinin,  Nəsiminin,  Xaqaninin  əlyazmalarının  surətini,  Türkiyə 
Milli Kitabxanası isə Nizaminin ―Xəmsə‖ əsərinin surətini kitabxanaya hədiyyə etmişdir. [5, 
s.15, 18-19]  
Dövlət Proqramının müvafiq bəndinə uyğun olaraq bu işin davamı kimi analoji araşdır-
malar  2013-cü  ildə  Özbəkistan  Milli  Kitabxanası  və  Özbəkistan  Elmlər  Akademiyasının 
R.Büruni adına Şərqşünaslıq İnstitutunun Elmi Kitabxanasında aparılmışdır. Burada Azərbay-
cana dair 20 adda əsər, o cümlədən 5 adda əlyazma (Nizami Gəncəvi ―Xəmsə‖, Saib Təbrizi 
―Divani-Saib‖, Nəsimi ―Divan‖,
 
Füzuli ―Divan-Füzuli‖ və başqaları rəqəmsallaşdırılaraq Ba-
kıya gətirilmişdir. [6, s.20]
 
 
Azərbaycan haqqında və Azərbaycan müəlliflərinin dəyərli əsərləri üzrə silsilə tədqiqat-
ların növbəti araşdırması Gürcüstan Milli Parlament Kitabxanası və Gürcüstan Milli Arxivin-
də həyata keçirilmişdir. Burada əməkdaşlarımız bir həftə ərzində kataloqlarda axtarış aparmış, 
Azərbaycana və Qafqazşünaslığa aid 100-ə yaxın qiymətli kitablar seçilərək rəqəmsallaşdırıl-
mış,  Azərbaycana  gətirilərək  qızıl  fondumuza  daxil  edilmişdir.  Həmin  kitablar  arasında 
S.Zelinski,  E.Veydenbaun,  İ.Drozdov,  İ.Berezin,  V.Potto,  B.Dorn  kimi  görkəmli  tədqiqatçı-
tarixçilərin qiymətli əsərləri yer tutur. Gürcüstandan gətirilən nəşrlər əsasında Milli Kitabxa-
nada olan kitabların çatışmayan cildləri, jurnal nömrələri və elmi-tədqiqat əsərləri tamamlan-
mış və dolğun şəkildə oxucuların istifadəsinə təqdim edilmişdir [6, s.20-21]
 
 
Azərbaycan Milli Kitabxanası ilə Gürcüstan Milli Parlament Kitabxanası arasında imza-
lanmış  ikitərəfli  qarşılıqlı  əməkdaşlıq  haqqında  Memorandumun  şərtlərinə  müvafiq  olaraq 
bundan sonra da Azərbaycana dair ədəbiyyatlar rəqəmsallaşdırılaraq, qarşılıqlı sənəd mübadi-
ləsi həyata keçiriləcəkdir. 
2015-ci ildə isə Rusiya Milli Kitabxanasının fondlarında qorunan Azərbaycana dair qiy-
mətli materialların və Azərbaycan ədəbiyyatı klassiklərinin əlyazmalarının elektron versiyası-
nın Milli Kitabxanaya təqdim edilməsi mərasimi keçirilmişdir. Tədbirdə Azərbaycan dilində 
ərəb qrafikasında olan kitablardan ibarət 6 disk Azərbaycan Milli Kitabxanasına hədiyyə edil-
miş, Azərbaycana məxsus olan ―sərvət‖in müəyyən hissəsi qaytarılmışdır. 
Təqdimetmə mərasimində tədbir iştirakçılarına və qonaqlara ―Azərbaycan inciləri dün-
ya kitabxanalarında‖ adlı sərgi təqdim olunmuş, sərgidə Rusiya Milli Kitabxanasında qorunan 

---