Adau nun Elmi Əsə rl ə ri. G ə
Yüklə 139,92 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ADAU- nun Elmi Əsə rl ə ri. G ə nc ə
ADAU- nun Elmi Əsə rl ə ri. G ə nc ə , 2016, № 1 162 Bu, ölkədə torpaqların meliorativ vəziyyətinin aşağı olması ilə əlaqədardır ki, bu da öz növbə- sində yüksək və sabit məhsul götürülməsini ən- gəlləyən başlıca səbəblərdən biridir. Aqrar bölmədə istehsalın intensivləşdiril- məsi bu sahənin maddi-texniki resurslarla təchizat sisteminin təkmilləşdirilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Digər tərəfdən qeyd etmək lazımdır ki, aqrar sahədə maddi- texniki resurslar bazarının müasir tələblərə uyğun şəkildə formalaşması aq- rar-sənaye kompleksi sistemində sahələr arasında inteqrasiyanın təşkilindən bilavasitə asılıdır. Məlum olduğu kimi, aqrar sahədə istifadə olunan maddi-texniki resurslar kənardan satın alınır. De- məli, kənd təsərrüfatının maddi-texniki resurslara olan tələbatının ödənilməsi bu sahədə istehsalın sənaye əsaslarında qurulmasını, daha dəqiq desək, onun mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması- nı zəruri edir. Bunlar isə aqrar sahədə əməyin tex- nika ilə silahlanmasının yüksəlməsinə səbəb olur. Bazar münasibətlərinin yüksək səviyyədə inkişaf etmiş olduğu ölkələrdə, xüsusilə də ABŞ, Fransa, İngiltərə, Almaniya, İtaliya, Hollandiya, Kanada, Yaponiya və s. ölkələrdə əkinçilikdə əməyin texniki təchizat səviyyəsi sənayeyə nisbə- tən yüksəkdir. Bu isə əmək məhsuldarlığının yük- səldilməsinin əsasını təşkil edir. Bu ölkələrin təc- rübəsinin ümumiləşdirilməsi belə bir nəticə çıxar- mağa imkan verir ki, ölkəmizdə kənd təsərrüfatı- nın xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla iqtisadiyyatı- mızın bu çox mühüm sahəsində istehsalın inten- sivləşdirilməsi səviyyəsinin yüksəldilməsi obyek- tiv zərurətdir və bununla əlaqədar olaraq məhsul istehsalçılarının dövlət dəstəyinə ciddi ehtiyacları vardır. Bu məqsədlə, həmin ölkələrin topladıqları müsbət təcrübədən istifadə edilməsi məqsədəuy- ğun olardı. Bizə elə gəlir ki, yeni yaradılmış təsərrüfat- çılıq formalarının heç də hamısının müasir texniki vasitələri satın almaq imkanı olmadığına görə on- lara müxtəlif üsullarla texniki xidmət göstərmək lazımdır. Aqrar sahədəki texniki xidmət müəs- sisələrinin fəaliyyəti azad bazar iqtisadiyyatı prin- siplərinə uyğun gəlməli, onun tələblərinə cavab verməli, iqtisadi, təşkilati, texniki və texnoloji sərbəstlik təsərrüfatçılığın əsas prinsipləri olmalı- dır. İstehsalçılarla texniki xidmət müəssisələri arasındakı bütün münasibətlər könüllülük prin- siplərinə əsaslanmalı, bu prosesdə müqavilə mü- nasibətlərinə üstünlük verilməli, texniki xidmətlər və təmir işləri üzrə qiymətlər tərəflərin razılığı ilə müəyyən olunmalıdır. Doğrudur, ölkəmizin kənd təsərrüfatında fəaliyyət göstərən iqtisadi subyektlərin texnika və maddi resurslarla təmin olunmasında “Aqroli- zinq” ASC çox mühüm rol oynayır. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ölkəyə özəl şirkətlər vasitəsilə maddi- texniki resursların gətirilməsi və ya onun artırılması müsbət nəticələr verə bilər. Bunun üçün hüquqi baza təkmilləşdirilməlidir. Bunlarla yanaşı, bizə elə gəlir ki, ölkədə mükəmməl mad- di-texniki resurslar bazarının formalaşdırılması üçün kənd təsərrüfatı təyinatlı texnika, gübrə, zərərvericilərə qarşı mübarizə vasitələri istehsal edən müəssisələrin işlərinin bərpa olunması və ya yenidən təşkili də müsbət nəticələr verə bilər. Bunu ona görə deyirik ki, Azərbaycanda vaxtilə müxtəlif növ gübrələr (kalium, fosfor və s.) isteh- sal olunurdu. Keçid prosesləri ilə əlaqədar ölkədə baş verən ümumi tənəzzül nəticəsində gübrə istehsalı da dayandırılmış, gübrə satın alınması işi isə yaxşı təşkil olunmamışdı. Bunun nəticəsində son dövrlərədək sahələrə verilən mineral və üzvü gübrələrin miqdarı xeyli azalmışdı [3, s.215]. Dünya təcrübəsi gösrərir ki, kənd təsərrü- fatı texnikasını satın almaq üçün kiçik torpaq mülkiyyətçilərinin vəsaiti azlıq edir, onlar bunu kredit hesabına satın almağa cəhd göstərdikdə isə çox ağır yükün altına girmiş olurlar. Bəzi hallarda isə kiçik torpaq sahələrinə xidmət göstərən sub- yektlər inhisarçı mövqeyinə yiyələnməklə həmin təsərrüfatları çıxılmaz vəziyyətə salmağa cəhd göstərirlər. Bunlara əsas etibarilə göstərilən xid- mətlərə görə qiymətlərin yüksək müəyyən olun- ması, texnoloji əməliyyatların optimal müddətlər- də və lazımi keyfiyyətdə yerinə yetirilməməsi aiddir. Ona görə də inkişaf etmiş ölkələrdə dövlət tərəfindən kiçik torpaq sahiblərinin subsidiyalaş- dırılması təcrübəsindən geniş istifadə olunur. Beləliklə, kənd təsərrüfatında istehsalın intensivləşdirilməsi ilə onun maddi-texniki re- surslara olan tələbatının ödənilməsi səviyyəsi ara- sında qarşılıqlı əlaqə vardır. Belə ki, təsərrüfat- ların maddi-texniki resurslarla təchiz olunması sə- viyyəsinin yüksəldilməsi istehsalın intensivləş- dirilməsinə, bu isə öz növbəsində məhsul istehsa- lının artmasına, ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına təsir göstərə bilər. ƏDƏBİYYAT 1. Экономика и управление аграрным производством. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. Ростов- на- Дону, 000 «Мини Таип», 2008, 714 с. 2. V.Abbasov. Aqrar sahədə iqtisadi tənzimləmənin aktual problemləri. Monoqrafiya. Bakı: 2012, 423 s. Yüklə 139,92 Kb. Dostları ilə paylaş:
|