Adilxan bayramov səMƏd vurğUN
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
160 Adın səadətlə yazıldı sirdaş. İndi heykəlinin mərmər daşında Sənin son sözlərin yazılmış, qardaş: «El bilir ki, sən mənimsən, Yurdum, yuvam, məskənimsən. Anam, doğma vətənimsən, Ayrılarmı könül candan? Azərbaycan! Azərbaycan!» (132, 141) Şair bu mövzu ilə səsləşən «Adsız qəhrəman» şerində faşistlər tərəfindən işğal olunmuş şəhər və kəndlərin azad edilməsində iştirak edən azərbaycanlı döyüşçülərin hiss və düşüncələrini ön plana çəkmişdir. Hərbi xəstəxanada şən əhval-ruhiyyə vardır. Burada Azərbaycandan gəlmiş artistlər çıxış edirlər. Tarın, kamançanın səsi, «Qarabağ şikəstəsi», şerlər, rəqslər yaralıların ağrısını unutdurmuş, onlarda sabaha böyük ümid yaratmışdır. Yaralı döyüşçülərdə belə bir fərəhli inam əmələ gəlmişdir: «Gözlə məni, zaman gələr görüşərik...» Şair birdən bu ovqatın əksi olan lövhə yaradır: Küncdə qoyulmuş çarpayıdakı yaralı son dəqiqələrini yaşayır. Bu konsertdə ifadə olunan «ana yurdun xoş nəfəsi» belə ona yaddır. O, şairi də eşitmir, öz adını, son sözünü deyə bilmir. Bəli, bu nakam da minlərlə adsız ölən Azərbaycan döyüşçülərindən biridir. Şair üzünü bu şəhidlərə tutur, onlara bütün xalqımız adından müraciət edir: Siz ey, Odlar ölkəsinin adsız ölən ərənləri! İnsan oğlu bu aləmə göz açdığı gündən bəri Azadlığın məşəlinə qurban olmuş pərvanə tək... Lakin ellər baş endirir qəhrəmanlar güzarına! Adsız ölən igidlərin o pərişan məzarına Çiçək səpir qucaq-qucaq, gül dağıdır ətək-ətək, 161 Siz ey, Vətən torpağının vaxtsız ölən övladları! Ey ağ saçlı bir millətin baş şöhrəti, dünya varı! Alqış deyir tarix sizə! Bu şerim də yollar açsın, Günəş kimi şəfəq saçsın O müqəddəs qəbrinizə! (132, 148) S.Vurğunun bu silsilədən olan şerlərindən bir neçəsi konkret olaraq ayrı-ayrı Azərbaycan döyüşçülərinə həsr edilmişdir. Siyasi rəhbər Kamal Qasımov, təyyarəçi Məzahir Abbasov, ilk azərbaycanlı Sovet İttifaqı Qəhrəmanı İsrafil Məmmədov, partizan Babaş Dadaşov və faşistlərdən təmizlənmiş Oryol şəhərinə ilk dəfə bayraq sancan döyüşçü Hüseyn Əcdərova həsr edilmiş «Qəhrəmanın hünəri», «İgid şahin», «Azərbaycan balası», «Partizan Babaş» və «Bayraqdar» şerlərində vətən övladlarının hünəri poetik misralara çevrilir, onların zəfərləri sadalanır. Bu qəhrəmanlar, şairin təsvirində milli xüsusiyyətləri ilə birlikdə öz ümumbəşəri duyğuları ilə də yadda qalırlar. 1941-ci il dekabrın 3-də Novqorod vilayətinin Pustınka kəndində 10 saat davam edən gərgin döyüşdə azərbaycanlı İsrafil Məmmədov böyük qəhrəmanlıq göstərərk 70 faşisti, o cümlədən 3 zabiti məhv etdi.(181, 7). SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 11 dekabr 1941-ci il tarixli fərmanı ilə ona Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verildi. Bu hadisədən bir az sonra Gəncədə, habelə qəhrəmanın doğulduğu Şəmkirdə təntənəli mitinqlər, 1942-ci ilin mayında isə İsrafil Məmmədovun özü ilə görüş keçirilmişdir. Bu tədbirlərlə S.Vurğun fəal iştirak etmişdir. ∗ Şair 1941-ci ilin dekabrında Gəncədə ümumşəhər mitinqində qısa və yadda qalan bir nitq söyləmişdir. O, ürək dolusu, milli qürur və iftixar hissi ilə «bizim İsrafil Məhərrəm oğlu» deyə müraciət etdiyi qəhrəmanın hünərinin Azərbaycan xalqı üçün ∗ Бу барядя Р.Таьыйевин «Хатирялярдя йашайанлар» вя Я.Исайевин «Исрафил Мяммядов» китабларында ятрафлы мялумат верилмишдир. 162 unudulmaz bir bayram olduğunu xüsusi qeyd etmişdir. Şair bu qəhrəmanlığı qanunauyğun bir hal hesab etmiş və bunu İsrafili yetirən milli zəmin, aldığı tərbiyə ilə əsaslandırmışdır: «Böyük Nizaminin vətənində yetişmiş İsrafil Qoşqar və Kəpəz dağlarının əzəməti ilə böyümüş, Xaçbulaq yaylaqlarının durna gözlü bulaqlarından su içmişdir. O, azadlıq və səadətin böyük nemətini öz babası olan Nizami Gəncəvinin şer incilərindən almışdır. O, qəhrəmanlıq və cəsarəti yenə öz babası olan Koroğlunun Misri qılıncından öyrənmişdir».(161). Antifaşist şair onu da qeyd edirdi ki, insanlığa ölüm gətirən faşizm başqa xalqların mədəniyyətini məhv etdiyi kimi, Azərbaycan xalqının da minillik mədəni tarixini məhv etmək istəyir. Lakin vətənpərvər şair möhkəm əmindir ki, Nizami kimi dahi bir şairin sərdabəsini öz köksündə yaşadan ana Vətənimizi faşist cəllladlarının yanğınlarına verməyəcəyik! 1942-ci ildə «Kommunist» qəzeti və Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı ilk Azərbaycanlı Sovet İttifaqı Qəhrəmanı İsrafil Məmmədov haqqında xüsusi kitabça nəşr etmişlər. (161). Burada qəhrəman haqqında məqalə və şerlər, məktublar toplanmışdır. Kitabça S.Vurğunun «Xalqımızın iftixarı» məqaləsi ilə açılır. Şairin Gəncədəki çıxışının ruhu bu məqalənin də əsasını təşkil edir. Məqalə həm də müəllifin «Ananın öyüdü» şeri ilə səsləşir. Şairin fikrincə, İsrafil Ana öyüdlərinə – Vətənin öyüdlərinə sadiq qalmışdır. Çünki qəhrəmanın anası Gülsüm xala şairə belə deyib: «Mən İsrafili yola salan zaman, dedim ki, oğul, düşmənə heç vaxt arxanı çevirmə!..».(161, 87). S.Vurğun yazır: «Faşizm taunundan bəşəriyyəti xilas etmək bu gün üçün azadlıq və səadət uğrunda ən böyük yaxşılıq, ən böyük bir humanizmdir. İsrafil bu şərəfli işdə doğrudan da dastanlara düşəcək, nəğmələrdə səslənəcək bir hünər göstərdi».(161, 8). Şair burada qəhrəmana həsr etdiyi «Azərbaycan balası» şerindən parçalar vermişdir ki, bu da məqaləni daha təsirli etmişdir. S.Vurğun bu şerində də İsrafilin qəhrəmanlığını ulu kökə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|