Adilxan bayramov səMƏd vurğUN
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
140 Şairin 1942-ci ilin avqust ayında Tbilisi şəhərində Zaqafqaziya xalqlarının antifaşist mitinqindəki çıxışı bu baxımdan böyük maraq doğurur. S.Vurğunun bu çıxışı onu alovlu vətənpərvər, ardıcıl beynəlmiləlçi və antifaşist kimi təqdim edir. O, əvvəlcə ölkənin təhlükə qarşısında durduğunu göstərir və faşistlərin məqsədini açıqlayır. Ölkənin bir sıra rayonlarını müvəqqəti işğal edən düşmən indi Qafqaza soxulmağa can atır. Düşmən qanlı əlini neft Bakısına, Azərbaycanın bərəkətli tarlalarına uzadır. Şair bildirir ki, düşmən kinli və vəhşidir, ayaq basdığı yerlərdə qarşısına çıxan hər şeyi yandırır, məhv edir. Düşmən şəhərlərimizin və kəndlərimizin küçələrini dar ağacları ilə doldurmaq, torpaqlarımızı, arvadlarımızı, uşaqlarımızı qanına boyamaq istəyir. Faşistlər milli dövlətləri, elmi və mədəni sərvətləri dağıdır, ana dilində danışmağı, milli adət-ənənələri qadağan edir, bəşəriyyətin böyük zəkaları tərəfindən yaradılmış əsərləri, qiymətli abidələri yandırır və dağıdırlar. Buna görə də şair Azərbaycan xalqının nəyi müdafiə etdiyini nəzərlərə çatdırır. O göstərir ki, Azərbaycan xalqı öz azadlığını, abad etdiyi şəhər və kəndləri, öz əlilə tikdiyi fabrik və zavodları, neftini, pambığını və taxılını müdafiə edir. Azərbaycan xalqı qəhrəman babalarımızın xatirəsini, onların müqəddəs məqbərələrini, qız- gəlinlərin şərəf və namusunu qoruyur. Şair həmvətənlərinə xatırladır ki, xalqımız öz azadlığı və istiqlaliyyəti uğrunda min illər boyu yorulmadan mübarizə etmiş, Babək və Koroğlu kimi oğullar yetişdirmişdir. Azərbaycan torpağında, dastanlarda deyilən qalaları və qüllələri olan keçilməz dağlar arasında xalqımızın ölməz sərkərdələri – Cavanşir, Babək və Qaçaq Nəbi mərdliklə vuruşaraq düşmənlərimizi əzmişlər. S.Vurğun deyir ki, Azərbaycan xalqı bu gün öz şərəfli əcdadının qəhrəman ənənələrini davam etdirərək ən yaxşı oğullarını cəbhəyə göndərir. Vətən müharibəsi qəhrəmanları Hüseynbala Əliyev, Kamal Qasımov, Bəxtiyar Kərimov, Məzahir Abbasov, Midhət Ələkbərov və başqaları haqqında nəğmələr qoşulur, dastanlar yaradılır. Şair 141 əmindir ki, öz şanlı tarixinin böyük ənənələrini davam etdirən Azərbaycan xalqı öz torpağına, «böyük şer dühası Nizami Gəncəvinin yatdığı torpağa», «bütün Şərqdə şöhrət qazanmış qədim şer və musiqi beşiyi olan ana yurduna» faşist ayağı dəyməsinə imkan verməyəcəkdir. Bu çıxışda diqqəti cəlb edən əsas cəhətlərdən biri də Zaqafqaziya xalqlarının birliyi məsələsidir. Şair bu xalqların qədim əlaqələrinə işarə edərək deyirdi ki, Zaqafqaziya xalqları bu gün daha bir düşmənlə – faşizmlə üz-üzə durmuşlar. «Biz dəfələrlə düşmən qoşunlarını qırıb dağıtmış, onları Kür və Arazın coşqun sularında qərq etmişik. Bizim ata-babalarımız Qafqaz torpaqlarını ərəblərin, monqolların və başqa işğalçıların hücumundan qəhrəmanlıqla qorumuşlar. Bu gün xalqlarımızın şərəf və istiqlaliyyətini yenə də müdafiə etmək zamanı gəlmişdir. Biz bu gün ümumi düşmənimiz olan faşizmlə üz-üzə durmuşuq».(135, 200). Şair Qafqaz xalqlarını düşmənə qarşı mübarizəyə səsləyirdi: «Qoy keçilməz Qafqaz dağlarının dibi görünməyən dərələri nemes işğalçıları üçün məzarıstan olsun. Mən düşmənə nifrət bəsləməyə çağırıram! Mən düşməndən amansız intiqam almağa çağırıram! Qoy bu gün qəlbimizdə düşmənə qarşı coşan ədavət alovu düşməni yandırıb kül etsin. Əlinə ölüm bayrağı alıb torpağımızı, yurdumuzu viran etməyə gələn canilərə ölüm! Qana-qanla, ölümə-ölümlə cavab verməliyik!».(135, 200). S.Vurğunun bu çıxışı Qafqazın mətbuat orqanlarında «Bizim andımız» sərlövhəsi ilə çap olunmuşdu və burada yaşayan xalqların ümumi andı kimi səslə- nirdi: «Biz bu gün öz doğma anamız olan Vətənimizin qarşısında and içirik ki, onun azad və şən şəhərləri və tarlaları üzərində həmişə işıqlı səhər günəşi və Cənub gecəsinin kəhkəşanları parlayacaqdır, yurdumuzda həmişə bahar olacaqdır. Biz bu gün öz qəhrəman babalarımızın xatirəsinə and içirik ki, onların müqəddəs məqbərələrini qoruyacağıq və bədnam olunmasına yol verməyəcəyik. Biz duz-çörə- yimizə and içirik ki, öz xalqımızın şərəfini və azad əməyini qorumaq 142 uğrunda son nəfəsimizə qədər vuruşacağıq. Bizi doğan və bəsləyən anaların halal südünə and içirik ki, uşaqlarımızı, vüqarlı Qafqazın qadın və qızlarının təmiz namusunu faşist zabitləri və saldatlarından köksümüzlə qoruyacağıq».(135, 200-201). Bu and ölkənin ağır günlərində Qafqaz xalqlarının özünəməxsus cəhətlərini ifadə edirdi, onları düşmənə qarşı mübarizədə birliyə səsləyirdi. Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə bu barədə yazır: «Bu sözləri yalnız Vətən və xalq namusu ilə yaşayan vətəndaş şair deyə bilərdi. Bu andların mənasına varaq. Şair elə şeylərə and içir ki, onlar Qafqaz xalqları üçün hər şeydən üstündür. Şair babaların müqəddəs məqbərələrinə, duz-çörəyə, ana südünə and içir. Məsələnin ikinci tərəfi daha maraqlıdır. Nələri qorumaq üçün müqəddəs şeylərə and içir: azadlığı, halal zəhməti, babaların məqbərələrini, qadın və qızların namusunu. Şair Qafqaz xalqlarının adət və ənənələrini, psixologiyasını, ruhunu, xüsusiyyətlərini dərindən bildiyinə görə, bu xalqlar üçün müqəddəs olan şeylərin qorunması naminə, müqəddəs şeylərə and içir».(170, 140-141). Müharibə illərində elm və mədəniyyət xadimləri döyüşçülərlə yaxın əlaqə saxlayırdılar. Xalqın tanınmış nümayəndələrinin döyüşçülərlə görüşləri ruh yüksəkliyinə səbəb olur, qələbəyə inam, düşmənə nifrət və intiqam hissləri aşılayırdı. Leninqrad şəhərinin faşistlər tərəfindən alınması barədə şayiələr yayılan zaman Nikolay Tixonovun radio ilə çıxışını eşidən bir partizan demişdir: «Əgər Tixonov radio ilə çıxış edirsə, deməli, o, Leninqradda, öz vəzifəsi başındadır. O, Leninqraddadırsa, deməli, şəhər möhkəm dayanmışdır».(216, 194). S.Vurğunun döyüşçülərlə görüşləri, müxtəlif çıxışları, o cümlədən radio ilə çıxışları da əsgər və zabitlərə bu cür təsir bağışlayırdı. Bunu həmin illərdə şairə göndərilmiş yüzlərlə əsgər məktubu da sübut edir. O vaxtlar cəbhə qəzetində işləyən, sonralar tanınmış ədəbiyyatşünas, Azərbay- can Respublikası EA-nın müxbir üzvü mərhum Abbas Zamanov şairə göndərdiyi məktubunda yazırdı: Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|