Ağa Musa Nağıyev haqqında əlavə məlumatlar
Yüklə 257,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “NeftdaĢıma donanma”
- “Qazma avadanlığı zavodu”
- “Səadət Sarayı”
- Murtuza Muxtarov - “Neft avadanlığı” istehsal edən ilk zavod yaratmıĢdı! Alfred Nobel (1833-1896)
- “Nobel QardaĢları Cəmiyyəti”
- Alfred Nobel – Ġsveç sahibkarı, kapitalının müəyyən faizini “Nobel mükafatı” təsis etmək üçün vəsiyyət etmiĢdir!
- “Neft sahəsindəki canlanma”
20 şıqlı binalar tikdirmişdir. Onun tikdirdiyi mülklərindən birində hazırda Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyinin kolleci yerləşir. Əhali onu Bakının “Qara qızıl”ını dünya bazarına ixrac edən Nobel qardaşlarının qənimi kimi tanıyırdı. Şəmsi Əsədullayev Rusiyada, Türküstanda, İranda, Polşada Nobellərin kontorları ilə yanaşı ticarət müəssisələri açır, nefti onlardan ucuz qiymətə sataraq, yadelli milyonçuların alış-verişinə mane olurdu. Qızıldan qiymətli Bakı neftinin ixracı ilə əlaqədar Şəmsi Əsədullayev ömrünün 20 ildən çoxunu doğma yurddan kənarda keçirir. Peterburq və Moskva azərbaycanlı neft milyonçusunun çox sevdiyi şəhərlər idi. O, çar sarayının bir sıra yüksək rütbəli əyanları ilə sıx əlaqə saxlayırdı. Bakıda və ondan çox-çox uzaqlarda məşhurlaşan nüfuzlu neft sahibkarı Şəmsi Əsədullayevin qazılan buruqlarından biri- nin vurduğu güclü fontan nəticəsində ətraf ərazi nəhəng “Qara qızıl” dənizinə çevrilir. O quyu ki, hər gün 10 min ton neft ver- miş, Bakının neftçıxarma sənayesinin tarixi salnaməsinə düş- müşdür. Sonradan bu yerdə “xatirə” daşı qoymuşlar. Onun xü- susi “NeftdaĢıma donanma”sı olmuşdu. ġəmsi Əsədullayevin dəniz və çay gəmiləri bütün Xəzəri və eləcə də Volqanı dolaĢardı. Murtuza Muxtarov (1855-1920) Ən aşağı sosial təbəqədən çıxmış, fəhləlikdən – ustayadək, sonra isə şəxsi firma sahibinə çatanadək həyatda çətin bir yol keçmişdir. Murtuza Muxtar oğlu Muxtarov 1855-ci ildə Bakının Əmir- can (Xilə) kəndində dünyaya göz açıb. Kiçik yaşlarından neft 21 mədənlərində fəhləlik edər, hər gün Əmircandan Zabrata qədər pay-piyada gedərdi. İşə həvəslə yanaşdığını görən neft mədənlərinin sahibkarı Martov ona mexaniki alət və cihazların sirrini öyrədir. Sonradan Murtuza Muxtarov əldə etdiyi qazanc hesabına hətta həmin sahibkarın mədən emalatxanasını da alır. Belə bir ömür yolu keçmiş Murtuza Muxtarov, adi fəh- ləlikdən neft milyonçusu səviyyəsinə qədər ucalır. Neft sahib- karlığı tarixində onun adı neftayırma texnologiyasının inkişafı ilə bağlıdır. O, 1895-ci ildə təkmilləşmiş zərb ştanq üsulu ilə qazma dəzgahı yaradır. Yaratdığı “Podrat qazma” kontorunun Bakının Balaxanı, Suraxanı və Sabunçu rayonlarında neft qu- yularının qazılmasında böyük rolu olub. Bir neçə il sonra Mur- tuza Muxtarov Bibi Heybətdə “Qazma avadanlığı zavodu”nu tikdirir və bu zavodda istehsal olunan avadanlıqlar xaricə ixrac olunur. Bu zavod Azərbaycanda və bütövlükdə Çar Rusiyasında neft avadanlıqları istehsal edən ilk müəssisə idi. Neft mühəndisi kimi tanınmış Murtuza Muxtarovun texniki təhsili olmasa da, o, neft maqnatlarının içərisində neft yataq- larını və qazma işlərini dərindən bilən mütəxəssis sayılırdı. O, 1911-12-ci illərdə Venesiyadakı binaların arxitekturası üslubunda Bakıda möhtəşəm “Səadət Sarayı” binasını tikdir- mişdir. Elektrik enerjisinin qıtlığı olan dövrdə Şüvəlan və Mərdəkan kəndlərini enerji ilə təmin edib. Mərdəkanda “Pirhəsən” ziya- rətgahında Axund Əbu Turabın qəbri üzərindəki günbəzi də o inşa etdirmişdi. Onun min bir əziyyətlə Mərdəkanda yaratdığı bağ evi bu gün dünyanın tanınmış “Dendrologiya parkı” kimi fəaliyyət göstərərək, nadir bitki örtüyü və ağacları ilə məşhurdur. 1908-ci ildə Əmircan kəndində o illərdə analoqu olmayan, 47 metr hündürlüyündə “QoĢa minarəli məscid” tikdirir. İstan- buldan gətirdiyi - çəkisi 25 kiloqramdan artıq olan qiymətli 22 kitabı - qızıl suyundan hazırlanan “Quran”ı da məscidə hədiyyə edir. Yerli əhalinin təşəbbüsü ilə etdiklərinə rəğmən, 1991-ci ildə Murtuza Muxtarovun nəşi Əmircan qəbiristanlığından məscidin həyətində torpağa tapşırılmışdı. Murtuza Muxtarov - “Neft avadanlığı” istehsal edən ilk zavod yaratmıĢdı! Alfred Nobel (1833-1896) Tarixdən bəllidir ki, Nobellərin sahibkarlıq fəaliyyəti Azər- baycanın neft sənayesi ilə bağlıdır. Onların 1879-cu ildə əsasını qoyduqları “Nobel QardaĢları Cəmiyyəti” tez bir zamanda neft sənayesini öz monopoliyasına çevirir. Bu Cəmiyyət ölkənin ən gəlirli müəssisələrindən sayılır və onların nəhəng neft maq- natına çevrilmələrinə təkan verir. 1916-cı ildə bu Cəmiyyət - Abşeronda və başqa yerlərdə olan 150 desyatin neftlə zəngin torpaq sahələrini bir yerə top- layır. Həmin vaxtda bu güclü korporasiyanın təmiz gəliri - 42,3 mln. rubl təşkil edirdi. Cəmiyyətin təsisçisi Alfred Nobelin kapitalı, məsləhətləri və fəaliyyəti işlərin uğurla getməsinə köməklik edirdi. Ölümündən sonra onun var-dövləti 50 mln. franka yaxın idi. Alfred Nobel – Ġsveç sahibkarı, kapitalının müəyyən faizini “Nobel mükafatı” təsis etmək üçün vəsiyyət etmiĢdir! Əjdər bəy AĢurbəyov (1855-1921) Qədim zadəgan nəslin – Aşurbəyovların nümayəndəsi idi. Bakının Mərdəkan kəndində anadan olub. Əjdər bəy Aşurbəyov “Neft sahəsindəki canlanma” döv- ründə tanınmış neft sənayeçisinə çevrilmişdir. Əjdər bəy Aşur- Yüklə 257,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|