Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

Tushuncha ostiga kiritish - u
yoki bu obyekt yoki munosabat berilgan tushuncha 
hajmidan iborat obyektlar yoki munosabatlar to’plamiga mos ravishda tegishliligini isbotlash 
faoliyati tushuncha ostiga kiritish deyiladi. 
1. Kontrapozisiya bo’yicha isbotlash. Bu usulda A
V mulohazani isbot-lash o’rniga 
V ga qarama-qarshi mulohazani rost deb faraz qilib, A ga qarama-qarshi mulohazaning 
haqiqatligini keltirib chiqarishga harakat qilinadi. 
 
2. 
Kontrmisol 
va 
tasdiqlovchi 
misol 
keltirish 
usullari. 
Kontrmisol 
sifatida 
mulohazalar teng kuchliligini hisobga olib, 

x

X,P(x) mulohaza 
yolg’onligini ko’rsatish uchun X sohadagi shunday x qiymatni topish kerakki, uning uchun P 
xossa bajarilmasligini ko’rsatish yetarli. 
Tasdiqlovchi misol usulida 

x

x) mulohaza rostligini isbotlash uchun X sohada hyech 
bo’lmaganda bitta x qiymatni topish kerakki uning uchun R xossa bajarilishi ko’rsatiladi.
3. Analiz va sintezning turli xususiy ko’rinishlaridan foydalanish usuli. Bunday usullarga 
algebra darslarida: a) kasrning butun qismini ajratish; b) butun qismlarga ajratish (analiz); v) 





)
(
)
.(
.
)
(
/
х
Р
х
ва
x
P
х



---

264
butun qismlar bo’yicha qayta tuzish (sintez); g) ularning kombinasiyasidan iborat usul (analiz va 
sintez) lar kiradi.
4. Barcha xususiy hollarni qarab chiqish usuli. Bu usulda mulohazaga tegishli barcha 
xususiy hollar qaralib, qarama-qarshilikka yoki to’g’ri mulohazaga kelish amalga oshiriladi.
Mustaqil ishlar
-masalalar yechish bo’yicha mashqlar bo’lishi, yangi teoremani tahlil qilish 
bo’yicha ish, yangi formulani chiqarish bo’yicha masalalar bo’lishi