Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

35.Konkretlashtirish-
o’qitishning 
dastlabki 
bosqichlaridagi 
qo’llani-ladi. 
U 
o’rganilayotgan obyektning bir tarafi bir yoqlama o’rganiladi va bu o’rganish uning boshqa 
tomonlariga bog’liq bo’lmagan holda amalga oshiriladi.. 
36. 
Induksiya
.– yo’naltirish, uyg’otish ma’nosida bo’lib, uch asosiy ko’rinishga ega: 1) 
ikki yoki bir nechta birlik yoki xususiy hukmlardan yangi umumiy hukm xulosa chiqariladi; 2) 
tadqiqot usuli bo’lib, obyektlar to’plami barchasiga tegishli xossalar ba’zi alohida olingan 
obyektlarda o’rganiladi; 3) materialni bayon qilish usuli bo’lib o’qitishda unchalik umumiy 
bo’lmagan qoidalardan umumiy qoidalar( xulosa va natijalar)ga kelinadi.
37.Ikki xil induksiya- to’liq bo’lmagan va to’liq.
38.
To’liq bo’lmagan induksiyada 
berilgan vaziyatga taaluqli barcha xususiy hollar qarab 
chiqilmaydi. Masalan, 5+2=2+5 tenglikdan a+v=v+a yoki arifmetik progressiya p-chi hadi 
formulasini keltirib chiqarish, bunda faraz keltirib chiqariladi, isbot esa deduktiv yo’l bilan 
amalga oshiriladi. 
39.To’liq induksiya
berilgan vaziyatga taaluqli barcha birlik va xususiy xukmlarni 
qarashga asoslangan xulosa chiqarishga tayanadi. Masalan, birinchi 10 ta son orasidagi tub 
sonlar sonini aniqlash uchun barcha sonlarni qarab chiqish mumkin. Ba’zida to’liq induksiya 
isbotlash uchun qo’l keladi, masalan, ichki chizilgan burchakni o’lchashda uchta xususiy hol 
qaralishi mumkin: burchakning bir tomoni diametr, burchak ichida diametr, diametr burchakdan 
tashqarida. 
40.Deduksiya
lotincha deduktio – keltirib chiqarish ma’nosini anglatib, tasdiqning bir 
shakli bo’lib, bitta umumiy hukmdan va bitta xususiy hukmdan yangi unchalik umumiy 
bo’lmagan yoki xususiy hukm keltirib chiqariladi. Umumiy hukm EKUB (6,7) =1. Yangi 
xususiy hukm: 6 va 7 o’zaro tub sonlar.
41.Deduktiv xulosalar - uch xilda bo’ladi: a) umumiyroq qoidadan umumiyroq 
bo’lmagan (yoki birlik) hukmga o’tish, masalan, yuqoridagi misol bundan dalolat beradi; b) 
umumiy qoidadan umumiy qoidaga o’tish
(masalan, barcha juft sonlar 2 ga bo’linadi, barcha toq sonlar 2 ga bo’linmaydi, hyech qanday 
juft son bir vaqtda toq son ham bo’lolmaydi);
v) birlikdan xususiyga o’tish ( 2 soni-tub son, 2 –natural son, ba’zi natural sonlar tub sonlardir).
42. M