Almanak 2017 entropol kitap

 
193 
 
Barthes,  Roland.  (1977).  “Rhetoric  of  The  Image”,  Image,  Music  and  Text. 
Harpers&Collins, p. 32-51. 
 
Barthes, R. (1977). “Photographic Message”, Image, Music and Text. Harpers&Collins. 
15-31. 
 
Mitchell, W.J.T. (1996). “What Do Pictures Really Want?”, October 77. 71-82. 

---

 
194 
 
KISIRDÖNGÜ 
ONAT BAHADIR 
 
Her yüzün bir sözü olduğunu düşünüyorum. 
Daha hiçbir çizgisi eğilip bükülmeden 
öylece, 
taştan oyulmuş ve hiç kimsenin çıkmaya değer görmediği 
bir tepede 
acımasız, 
her türlü tereddütle alay eden rüzgârlara karşı sahipsiz, 
bırakılmış bir heykel gibi… 
Sessizliğini inatla koruyan 
ve 
böylece her şeyi açık eden bir yüzün 
gürültülü bir sözü olduğunu düşünüyorum. 
 
Tek bir sözün, 
kibirli asal sayılar gibi, 
bölünüp çoğalmayı imkânsız kılan 
bir gölgede, 
yavaş yavaş çıldırırken başkalaştığını, 
değişime direnç gösteren bir yılan gibi 
kuruyup mahvolmuş ölü kabuğu içinde 
nefes alamaya isteksiz 
boğulup, 
gözleri kocaman, 
ışığın inmekten korktuğu uçurumlara 
bakakalmış, 
sustuğunu düşünüyorum.  
 

---

 
195 
 
GÖLGE, DİP VE ÇÖL 
Onat Bahadır’ın Öykü Kitabı Yaklaşan Dip Üzerine
 
ÖZGÜN MUTİ
 
 
Ursula  K.  Le  Guin’in  Çocuk  ve  Gölge  makalesinde
6
,  Le  Guin,  Carl  G.  Jung’un  gölge 
arketipini  anlatırken,  gölgenin  ruhumuzun  öteki  yüzü,  bilinçli  zihinin  karanlık  kardeşi 
olduğundan söz eder. Jung’a göre, “eğer  birey kendi gölgesi ile hesaplaşmayı öğrenirse dünya 
için gerçek bir şey yapmış olur.” 
Rüya  ile  gerçek  arasında,  belli  belirsiz,  bulanık  bir  sınırın  üstünde  geçen  öykülerden 
oluşan  Yaklaşan  Dip’i  okurken  Ursula  K.  Le  Guin’in  bu  makalesi  ve  Carl  G.  Jung  kafamda 
döndü  dolaştı.  Bir  eylül  gecesi  okumaya  başladığım  kitabın  kalan  son  iki  öyküsünü 
rüyalarımda  tamamlamış  gibiydim  sabah.  Yazarın  yarattığı  tekinsiz  dünya,  hem  tedirgin 
ediyor hem de davetkâr.  
İsim  öyküsü  kadar  çarpıcı  bir  kapağa  sahip  Yaklaşan  Dip,  psikolojik  gerilim  ve  korku 
türlerinde  yazan  Onat  Bahadır’ın  ikinci  öykü  kitabı.  Yazarın  daha  önce  2008'de  “Boşluğa 
Gülümsemek” adlı öykü kitabı, 2011'de “Deliliği Beklerken” adlı romanı yayımlanmıştı. Beş 
yılın ardından yeniden okurlarıyla buluşan yazar yine az ve öz yazmayı tercih etmiş. İthaki 
Yayınları etiketi ile Yankı Enki editörlüğünde yayımlanan kitapta 10 kısa öykü yer alıyor. 112 
sayfalık bir rüya hâli... 
Okurken  bir  ayağımız  gerçekte,  bir  ayağımız  rüyada  –  aslında  çoğunlukla  kâbusta  – 
sallanıyor,  kahraman  iki  dünya  arasında  savrulurken  biz  de  ayaklarımızı  sallıyoruz  sınırın 
üstünde. Rahatsız ediyor kahramanın yaşadıkları, tedirgin oluyoruz boşluğa basamamaktan. 
Yazarın  kaleminin  gücü  bizi  de  gece-gündüz  düşlerine  sürüklüyor.  Kolektif  korkularımız, 
kolektif  kaygılarımız  bedenleşiyor,  kâbus  gerçek  oluyor,  gündeliğin  yerini  alıyor.  Gündelik 
hayattaki  alışkanlıklarımız  bir  başkasına  dönüşüyor,  karşımızda  cismanileşiyor,  boğamızı 
sıkıyor, bir yandan da alay ediyor ama yine de nefes almayı başarabiliyoruz. Çünkü gerçekte 
de yaşadığımız onca günlük eziyete ve korkuya rağmen hâlâ nefes alıyoruz.  
Öykülerin  çoğunluğunda  tema,  toplumda  kaybolma,  topluma,  eve  ve  kendine 
yabancılaşma. Havada Yüzen Tabutlar ölüm korkusunun sarsıcılığı ile, Tanrı Misafiri 
çocuk istismarı ve intikam, İki Balık Bir Adam ise doğa duyarlılığı ile genel temanın dışına 
çıkan öyküler.  
Sonsuz bir şimdide tek kişilik öyküler 
Tek  kişilik  öyküler  yazmayı  seviyor  Onat  Bahadır.  Kahramanımız,  çoğunlukla  şehirli, 
eğitimli, masa başı çalışan, içe dönük, okuyan yazan, rutinine sadık, sakin ve sessiz bir erkek. 
Yan  karakter  ise  genellikle  bir  sevgili,  bir  eş  olan  kadın.  Ana  karakterlerini  erkek  olarak 
                                                        
6
 Kadınlar Rüyalar Ejderhalar, Ursula K. Le Guin, Metis Seçkileri, Metis Yayınları, 1999 

---

 
196 
 
yazmayı seçiyor yazar. Ama kadın sesini unutmuyor, yol gösterici kadın da var, baştan çıkaran 
kadın da.  
Yazar,  kahramanının  yabancılaşmasını  karabasanları  kullanarak  anlatıyor.  Bir  migren 
atağı ile başlayan gerçeklikle rüyanın sınır çizgisinin silinmesi karşısında ilk atağı atlattıktan 
sonra  sakin  ve  umursamaz  bir  tavırla  karşımızda  duruyor.  Kahramanlar  maruz  kaldıkları 
anlaşılmaz olayların önce panikle, sonra tuhaflamayla – şaşkınlıkla değil – ardından mücadele 
ve bazen cesaretle üstesinden geliyor.  
Yazarın önceki iki kitabında, ana karakterler daha çok içsel duygu ve düşüncelerinden 
bahsederken  –  ki  bu  bazen  metnin  akıcılığını  bozuyordu  ve  kurguda  geniş  parantezler 
açıyordu, bu öykülerde yazarın,  ana  karakterin  iç  dünyası  ile  dış  dünya  arasında  bir  denge 
kurmuş  olduğunu  görüyoruz.  Böylelikle  kurgu  geniş  parantezlerle  bölünmüyor,  akışı 
bozulmuyor. Yazar, bu dengeyi farklı seslere sahip erkek karakterler ve ana rolleri kapan kadın 
karakterler  ile  sağlamlaştırabilecekken  bu  eksiği  etkileyici  anlatım  gücü  ile  kapatıyor.  Yeri 
gelmişken yazarın dilinden de bahsetmek gerekir. Anlatım, tekinsizliği kurmakta başarılı, ne 
çok açık ne de kapalı, sürükleyici ve duru.  
Yabancılaşmanın fiziksel zorluklarla özdeşleştiğini de görüyoruz. Kahraman ya denizin 
ortasında saatlerce yüzerek, ya başağrıları çekerek, ya kan revan içinde kalarak ya da uçsuz 
bucaksız bir çölde sıcakla boğuşarak, uzaklaşmasını bir zulüm misali yaşıyor.  
“Bizi buraya kim attı? diye düşünüyorum. Hangi felaketin ardından buraya düştük? 
Yeryüzündeki hangi deprem, hangi büyük dalga kaldırıp attı bizi buraya?” 
Günlük hayattaki eş/sevgili, çalışan, evlat gibi rollerimize, mekânlarımıza - evin, sokağın, 
toplu  taşımanın,  iş  yerinin  sessiz  zorbalığı–  yabancılaşma,  bedensel  acılarla  betimleniyor; 
sıkışıp  kaldığımız  hayatın  verdiği  ağrının  aslında  bedensel  acılar  kadar  şiddetli  olduğu  da 
vurgulanıyor.  Bir  yandan  alışkanlıkların  ve  yerleşik  hayatın  dışına  çıkmak    -  ya  da  zorla 
çıkarılmanın - baskın bir kaygı olduğunun da altı çiziliyor.  
İnsanın  bedenine  yabancılaşması  da  beliriyor  sayfalar  arasında.  Ruhtan  daha  hızlı 
yaşlanan  beden  kendini  aynadaki  aksinde  tanıtıyor  sahibine.  Bu  imge  kaygıyla  birleşince 
gerçeklik ve zamanda bir boşluk açarak itiyor kahramanı içeri.   
Metin,  görsel  olarak  kalıcı  imajlar  yaratmakta  da  başarılı.  Boşlukta  uçurtmalar  gibi 
süzülen  tabutlar,  uçsuz  bucaksız  dalgalı  bir  denizde  karaya  ulaşma  çabası  gibi  korkutucu 
imgeler, okurun zihninde tüm dehşetiyle canlanıyor.  
Gölge ile yüzleşme  
“Gölge figürünün çoğunlukla at, kurt, yılan, kuzgun ya da balık gibi bir hayvan tarafından 
temsil edildiğini de görürüz,” diyor Le Guin.   
Onat Bahadır’ın öykülerinde gölgenin hayvan temsillerini görüyoruz. Gölge ile yüzleşme, 
Sinek isimli öyküsünde, öldürülen sineğin insan silüetinde yeniden ve grotesk ölümünde,  Av 
öyküsünde kuzgunumsu bir yırtıcıyla, Kaybolduğum Yer’de yüzü eşek ve insan karışımı olan 
tuhaf  yaratıkla,  İki  Balık  Bir  Adam’da  ise  balıkla  resmediliyor.  Bu  öykülerde  kahraman, 

---