Altın standartıdır. İkinci Dünya Savaşı sonrasından 1973’e kadar uluslarası para sistemi olarak uygulanan Bretton Woods Sistemi

3. Maliyet Enflasyonu Yaratma

• 3. Maliyet Enflasyonu Yaratma

• Değişken kur sistemine karşı olanlar, bu sistemin iç maliyetler üzerinde “tek yönlü” etkiler (rachet effect) doğurarak yurtiçi enflasyonu körükleyeceğini belirtirler. Örnek vermek gerekirse, ulusal paranın değer kaybetmesi durumunda, dışarıdan ithal edilen temel gıda maddelerinin fiyatları yükselecektir. Bu işçileri reel gelirleri korumak maksadıyla ücret artışı talebinde bulunmaya itecektir. Diğer taraftan, paranın değer kaybı ile birlikte sanayide kullanılan yabancı hammadde ve yarı mamul fiyatları da aynı şekilde yükselecektir. Böylece bir yandan ücretlerin artışı, diğer yandan ithal mal girdileri fiyatlarındaki bu artışlar yurtiçi üretim maliyetlerini yükseltecektir. Sonuç olarak, tüm bunlara bağlı olarak ekonomi enflasyonist bir ortama sürüklenecektir.

Önemli bir nokta, ulusal paranın değer kazandığı durumda bu mekanizmanın tersine işlemediği gerçeğidir. Özetle, ücretlerde ve ithal malı girdilerin yurtiçi fiyatları buna bağlı olarak düşüş göstermeyecektir. Ulusal paranın değer kaybetmesinin veya değer kazanmasının net etkisi sadece üretim maliyetlerinin artması yönünde ortaya çıkmaktadır. Bu da maliyet enflasyonunun önemli bir nedenini oluşturmaktadır. Karşı görüşü savunanlar ise, kurlara bağlı fiyat artışlarının dış ticaret kesiminin ulusal ekonomideki payına ve sanayinin gelişme düzeyine bağlı olduğunu belirtmektedirler. GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) içinde dış ticaret kesiminin payı göreceli olarak düşük ve yabancı girdilerin fiyatlarındaki artışın yerli üretimi özendireceği durumlarda, iç fiyat artışı beklendiği gibi çok yüksek olmayacağı düşünülmektedir.

• Önemli bir nokta, ulusal paranın değer kazandığı durumda bu mekanizmanın tersine işlemediği gerçeğidir. Özetle, ücretlerde ve ithal malı girdilerin yurtiçi fiyatları buna bağlı olarak düşüş göstermeyecektir. Ulusal paranın değer kaybetmesinin veya değer kazanmasının net etkisi sadece üretim maliyetlerinin artması yönünde ortaya çıkmaktadır. Bu da maliyet enflasyonunun önemli bir nedenini oluşturmaktadır. Karşı görüşü savunanlar ise, kurlara bağlı fiyat artışlarının dış ticaret kesiminin ulusal ekonomideki payına ve sanayinin gelişme düzeyine bağlı olduğunu belirtmektedirler. GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) içinde dış ticaret kesiminin payı göreceli olarak düşük ve yabancı girdilerin fiyatlarındaki artışın yerli üretimi özendireceği durumlarda, iç fiyat artışı beklendiği gibi çok yüksek olmayacağı düşünülmektedir.

Ayrıca, kur değişmelerinin tek-yönlü fiyat artışı sonucunu doğurması ancak merkez bankasının iç para arzını genişleterek buna bir anlamda onay vermesiyle gerçekleşeceği açıktır. Bu görüşte olanlar tek yönlü fiyat etkisinin sabit kur sistemlerinde de söz konusu olabileceğini söylemektedirler. Çünkü, döviz kurunun sabit tutulması, kurlarda bir değişme yerine döviz rezervlerinin bundan etkilenmesi sonucunu doğuracaktır. Sabit kur sistemlerinde dış ödeme fazlası oluşmuşsa bu fazlalık ulusal para arzını arttıracak ve ekonomide genişletici bir etki yapacaktır. Eğer hükümet yetkilileri ekonominin genişlemesine karşı koymazlarsa, ortaya çıkacak etki; iç fiyatların artışı şeklinde olacaktır.

• Ayrıca, kur değişmelerinin tek-yönlü fiyat artışı sonucunu doğurması ancak merkez bankasının iç para arzını genişleterek buna bir anlamda onay vermesiyle gerçekleşeceği açıktır. Bu görüşte olanlar tek yönlü fiyat etkisinin sabit kur sistemlerinde de söz konusu olabileceğini söylemektedirler. Çünkü, döviz kurunun sabit tutulması, kurlarda bir değişme yerine döviz rezervlerinin bundan etkilenmesi sonucunu doğuracaktır. Sabit kur sistemlerinde dış ödeme fazlası oluşmuşsa bu fazlalık ulusal para arzını arttıracak ve ekonomide genişletici bir etki yapacaktır. Eğer hükümet yetkilileri ekonominin genişlemesine karşı koymazlarsa, ortaya çıkacak etki; iç fiyatların artışı şeklinde olacaktır.

5. İstikrar Bozucu Spekülasyon Serbest değişken kur sistemine karşı olanlar, bu sistemin istikrar bozucu spekülasyona yol açabileceğini ve kur dalgalanmalarının şiddetleneceğini iddia etmektedirler. Ulusal paranın değerindeki bir düşmeyi, spekülatörler bunu ilerde daha büyük düşüşler olacağı şeklinde yorumlayarak, elindeki ulusal parayı satıp, daha sağlam paralara geçiş yapma yoluna gidebilirler. Bu durumda, ulusal para daha büyük değer kayıplarına uğramış olacaktır. Gerçekçi olmak gerekirse, döviz piyasalarının istikrarında spekülasyonun etkisinin büyük olduğunu söylememiz gereklidir. Ancak, spekülasyonla kur değişmeleri arasındaki ilişkiler araştırılırken, önce değişken kur sisteminin spekülasyona sebep olup olmadığı, eğer spekülasyona neden oluyorsa bunun niteliğinin ne olduğu iyice araştırılmalıdır. (istikrar bozucu nitelik, istikrar sağlayıcı nitelik)

• 5. İstikrar Bozucu Spekülasyon Serbest değişken kur sistemine karşı olanlar, bu sistemin istikrar bozucu spekülasyona yol açabileceğini ve kur dalgalanmalarının şiddetleneceğini iddia etmektedirler. Ulusal paranın değerindeki bir düşmeyi, spekülatörler bunu ilerde daha büyük düşüşler olacağı şeklinde yorumlayarak, elindeki ulusal parayı satıp, daha sağlam paralara geçiş yapma yoluna gidebilirler. Bu durumda, ulusal para daha büyük değer kayıplarına uğramış olacaktır. Gerçekçi olmak gerekirse, döviz piyasalarının istikrarında spekülasyonun etkisinin büyük olduğunu söylememiz gereklidir. Ancak, spekülasyonla kur değişmeleri arasındaki ilişkiler araştırılırken, önce değişken kur sisteminin spekülasyona sebep olup olmadığı, eğer spekülasyona neden oluyorsa bunun niteliğinin ne olduğu iyice araştırılmalıdır. (istikrar bozucu nitelik, istikrar sağlayıcı nitelik)