105
mushaklari zo‘riqishni kuchaytirishga majbur qiladi (25-rasm).
Bunda oldinga egilishni to‘xtatadigan tayanish reaksiyasining yordamchi
kuchi rivojlanadi, keyin esa t.o.m. chizig‘i
tayanchga nisbatan optimal holatga
qaytadi. Ish noaniq bo‘lganda, ya’ni t.o.m. chizig‘i
inertsiya bo‘yicha optimal
holatdan chetga chiqib ketsa, giperkompensatsiya vujudga kelishi mumkin.
Bunday hollarda muvozanat holati atrofida qayta tebranish harakati, ya’ni
balanslashtirish vujudga kelishi mumkin.
Gimnastikachining mahorati oshishi bilan balanslashtirishdagi tananing
tebranish amplitudasi kamayadi va buning aksi, kam shug‘ullanganlarda esa
balanslashtirish qo‘pol shaklda ko‘rinadi va bu ijro yetishdagi aniq xato deb qabul
qilinadi.
Tizimlar muvozanatini saqlashni boshqarish imkoniyati bir qancha omillarga
bog‘liqdir. Ulardan biri tayanch bilan bog‘liqdir. Tayanch maydonining kichikligi
nafaqat muvozanat saqlashga ishonchni kamaytiradi, balki balanslashtirishda
tayanch bilan o‘zaro samarali bog‘lanishga to‘sqinlik qiladi.
Bunday sharoitda holatni o‘zgartirish hisobiga muvozanat holatini boshqara
olish imkoni bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa omil muhim rol o‘ynaydi.
Dostları ilə paylaş: 
