Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
MÜƏLLİFİN ÖN SÖZÜ 2011-ci ilin yanvar ayında «İnzibati icraat haqqında» Qa- nunun və İnzibati Prosessual Məcəllənin qüvvəyə minməsi Azərbaycan Respublikasının icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarını böyük bir çağırışla üzləşdirdi. Bu iki qanunun tət- biqinə başlanılması Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 60-cı maddəsinin II abzasında təsbit edilmiş dövlət orqanlarının və vəzifəli şəxslərin qərar və hərəkətlərindən (hərəkətsiz - liyindən) şikayət vermək hüququnun hüquqi dövlət qaydalarına uyğun şəkildə implementasiyasını əks etdirir. İnzibati hüquq sahəsində hələ yeni olan bu qanunlar inzibati orqanları əvvəlkindən fərqli baxış bucağından nəzərdən keçir- məyə imkan verir. Sözügedən qanunların sovet hüquq sistemi- nin təsiri altında formalaşmış inzibati hüquqla, yəni İnzibati Xətalar Məcəlləsi ilə heç bir oxşarlığı yoxdur. Belə ki, əgər əvvəlki inzibati hüquq daha çox inzibati orqanların vətəndaşlara münasibətdə güclü və cəzalandıran obrazlı münasibəti ilə sə- ciyyələnirdisə, yeni inzibati hüquq vətəndaşın inzibati orqan- ların qanunsuz fəaliyyətindən müdafiəsini və onun inzibati orqanlardan qanunauyğun fəaliyyət göstərməsini tələb etmək hüququnu ön plana çəkir. «İnzibati icraat haqqında» Qanun və İnzibati Prosessual Məcəllədən irəli gələn və tamamilə yeni olan bu baxış bucağı inzibati orqanların əməkdaşları, habelə inzibati-iqtisadi məh - kə mələrin hakimləri üçün böyük dəyişiklik deməkdir. Bu dəy- işikliyə ən asan şəkildə köhnə strukturları və düşüncə tərzini unutmaq və yeni hüquq əsasında istiqamətlənməklə uyğunlaş- maq olar. Lakin bu uyğunlaşma, heç də sadə görünməməlidir. Çünki həm «İnzibati icraat haqqında» Qanunda, həm də İnzibati Prosessual Məcəllədə öyrəşmə tələb edən yeni prinsiplər 6 nəzərdə tutulmuşdur. Həmin prinsiplər hər iki qanunun tətbiqi zamanı məhkəmələrdən, onların bu vaxta qədər öyrəşmədikləri yardımetmə və araşdırma vəzifələrinin yerinə yetirilməsini tələb edir. Bununla belə, yeni qaydalar Azərbaycanda hüquqi döv - lətçiliyin inkişafını bir həlledici addım da irəli aparmaq üçün böyük şansdır. Əlbəttə, qanunların icrası ilk əvvəl problemsiz ötüşməyəcəkdir. Belə ki, hər iki qanunda istifadə olunan an- layışlar, eləcə də normaların konkret hallarda tətbiqi ilə bağlı yəqin ki, çoxlu suallar meydana çıxacaqdır. Xüsusi inzibati hüquq sahəsində yeni inzibati qanunlara uyğunlaşdırılmış bir sıra qanunların (məsələn, ətraf mühit, sosial hüquq və s. sahələrdə) mövcud olmaması da hüququn əminliklə tətbiqini müəyyən qədər çətinləşdirir. Azərbaycan Respublikasının «İnzibati icraat haqqında» Qa- nunu və İnzibati Prosessual Məcəlləsi onlarda təsbit olunmuş mühüm prinsiplər və məzmun baxımından Almaniyanın mü- vafiq qaydalarına çox bənzəyir. Orada fəaliyyət göstərən inzi- bati orqanlar və inzibati məhkəmələr son onilliklər ərzində inzibati hüquqa dair müddəaların təcrübəli və davamlı şəkildə tətbiqini inkişaf etdirmək üçün çoxlu fürsətlərə malik olmuşlar. Almaniyanın İnzibati Prosessual Məcəlləsi artıq 1960-cı ildən qüvvədədir. Həmin vaxt inzibati icraatla bağlı qaydalar hələ mövcud deyildi. İnzibati məhkəmə icraatının tətbiqinə başlanıldığı ilk illər ərzində inkişaf etdirilmiş prinsiplərdən son- ralar Almaniyanın «İnzibati icraat haqqında» Qanunu ərsəyə gəldi və 1972-ci ildə qüvvəyə mindi. Həmin Qanunun tətbiqinə başlanıldığı ilk dövrdə, heç də hər şey yaxşı və asan deyildi. Yalnız bir müddət sonra, sayı minlərlə ölçülən çoxsaylı inzibati hüquq mübahisələri nəticəsində bir məhkəmə təcrübəsi for- malaşmışdır ki, bu da daim təkmilləşdirilməklə inkişaf et- məkdədir. 7 Bu kitabın məqsədi Azərbaycan inzibati hüququnun inkişafına töhfə vermək və hakimlər, vəkillər, inzibati orqan- ların işçiləri, eləcə də tələbələr üçün yeni qanunlardan istifadəni asanlaşdırmaqdır. Belə ki, kitab yeni inzibati qanunlarda təsbit edilmiş anlayışları, habelə ayrı-ayrı icraatların gedişini başa düşmək üçün yardımçı vəsait qismində çıxış edə bilər. Əlbəttə, kitabda əksini tapmış fikirlər bir alman hüquqşünasının yanaşma tərzidir. Başqa sözlərlə desək, bu kitab Almaniyanın inzibati qanunlarını bilən bir alman hüquqşünasının müvafiq qaydaları necə başa düşməsinin və onları necə tətbiq edəcəyinin təsviridir. Bununla da oxuculara təqdim olunan bu kitab, Azər- baycanın yeni inzibati qanunlarında əksini tapmış qaydaların necə başa düşülməsi və tətbiq oluna bilməsi ilə bağlı yalnız tək- lifləri əks etdirir. O, eyni zamanda, bu vaxta qədər keçirilmiş seminarlarda alman ekspertləri və Azərbaycanın inzibati hakim- ləri arasında maraqlı müzakirələrə səbəb olmuş sualların işıq- landırılmasına və cavablandırılmasına cəhd göstərir. Qanun hərəkətsiz bir şey deyil. O, bir alətdir və bu baxım- dan, obrazlı şəkildə desək, ən müxtəlif həyati situasiyalarda tət- biq olunaraq hüquqi sülhü bərqərar etməklə içərisi doldurulan bir qəlibdir. Qanun məhkəmə təcrübəsində tətbiq və təfsir edilməklə canlı bir vasitə sayılır. Buna uyğun olaraq, müvafiq sahəyə dair hüquq ədəbiyyatı da inkişaf etdirilməlidir. Oxuculara təqdim olunan bu kitab 2010-cu ildə o vaxtkı Al- maniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyəti (GTZ) (indiki Al- maniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti (GIZ)) MMC-nin «Azərbaycanda məhkəmə və hüquq islahatlarının dəstəklən- məsi» layihəsində fəaliyyətim zamanı hazırladığım əlyazmanın əsaslı şəkildə qısaldılmış variantıdır. Kitabda, yalnız o vaxtlar hələ tətbiqinə başlanılmamış İnzibati Prosessual Məcəllədən is- tifadə olunmuşdur. Başqa sözlərlə desək, kitabda Mülki Pro - sessual Məcəllənin analogiya qaydasında tətbiq oluna bilən 8 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|