Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sortların sünbülünün tük örtüyünə görə genetik pasportlarının təyin edilməsi
- Cədvəl 1 Keyfiyyət əlamətlərinin inkişafını idarə edən marker genlər və xromosomlar
- Bitki lərin sayı Parçalanma nisbəti X2 (3:1)
- Cədvəl 3 Sünbülün tüklülük əlamətinə görə F2 hibrid populyasiyalarının Ulyanovka və Pirotriks 28 sortları əsasında analizi
40
— restrik fraqmentlərin uzunluğunun polimorfizmi;VNTR — Variable Number Tandem Repeat, minisatelitlər – aiddir. Azərbaycana gəlincə qeyd etmək lazımdır ki, hazırda 1000 – lərlə sort, forma və perspektiv xətləri özündə cəmləşdirən buğda genofondu genetik baxımdan kifayət qədər tədqiq edilməmiş, onlardan çoxunun hətta ən sadə irsiyyətə malik olan keyfiyyət əlamətlərinə görə genetik pasportları tərtib edilməmişdir. Təəssüflər olsun ki, tədqiqatlarımıza qədər bu sıraya Azərbaycanın yerli seleksiya yumşaq və bərk buğda sortları da aid idi.
Yumşaq buğdalarda botaniki təsnifatı təyin edən mühüm morfoloji əlamətlərdən biri sünbülün tük örtüyüdür. Hazırda yumşaq buğdalarda ən geniş yayılmlış 22 növmüxtəlifliklərindən 12 – sini təmsil edən sortlar bu əlaməti 1AS xromosomunun qısa çiynində yerləşir dominant Hg1 genini daşımaqla sünbülləri tük örtüyünə malikdir [10; 11]. Baxmayaraq ki, bu qəbildən olan sortlarla təmsil edilmiş növmüxtəliflikləri ümumi sayda üstünlük təşkil edir, amma müasir dövrdə kommersiya və geniş ərazilərdə becərilən tanınmış sortlar arasında demək olar ki bir dənə belə sünbülü tük örtüyünə malik olan sorta rast gəlinmir. Uzun illər bizim tədqiqatlara cəlb olunan yüzlərlə sortlar arasında cəmi 3 sort - Ulyanovka, Pirotriks 28 və Qiymətli 2/17 bu əlaməti daşıyırdı. Ədəbiyyat mənbələrindən məlum idi ki [10; 11], Ulyanovka sortu bu günə qədər məlum olan yeganə Hg1 geninin daşıyıcısıdır. Bu fakt tərəmizdən aparılan F 2 monosom genetik analizlərin nəticələri ilə bir daha təsdiq edildi (cədvəl 2). Digər 2 sortun bu əlamətə görə genetik pasportunun tərtib edilməsi məqsədi ilə hər iki sortun resessiv sortlarla F 2
göstərdi ki, Pirotriks 28 və Qiymətli 2/17 sortlarında da bu xüsusiyyət 1 dominant Hg1 geni ilə idarə olunur. Eyni zamanda bu sortların Ulyanovka sortu ilə F 2
genin Hg1 geninə allell olduğunu sübut etdi. Beləliklə, tədqiqatların nəticələrinə görə tam dəqiqliklə demək olar ki, eksperimentlərimizdə iştirak edən hər 3 sortda sünbülün tük örtüyü 1AS xromosomunun qısa çiynində yerləşən Hg1 dominant geni ilə idarə olunur və onlar bu əlamətə görə aşağıdakı genetik formula ilə pasportlaşdırıla bilər – Hg1Hg1 (cədvəl 4).
Cədvəl 1 Keyfiyyət əlamətlərinin inkişafını idarə edən marker genlər və xromosomlar Əlamətlər Genlər Xromosom lokalizasiyası Qılçıqliliq-qılçıqsızlıq Hd, B
1 , B
2
4BS, 5АL, 6BL Sünbülcüklərin tük örtüyü Hg1
1AS Cücərtilərin rəngi Rc1, Rc2, Rc3 7AS, 7BS, 7DS Yarpaqların tük örtüyü Hl
4BL Hibrid cırtdanlığı D1, D2, D3, D4 2DS, 2BL, 4AL, 2DL Hibrid nekrozu Ne1, Ne2 5B, 2B Yarpaq ayəsinin tük örtüyü Pa 4BS
Mum örtüyü W1, W2, W3 2BS, 2DS, 1BL Erkəkciklərin qırmızı rəngi Ra1, R2, Ra3 (1D,2D), 4B, 6B Gövdənin rəngi Pc1,Pc2
7BS, 7DS Dənlərin kürəvarı forması S1, S2, S3 3D, 3B, 3D 41
Erkəkciklərin bənövşəyi rəngi Pan1 7DS
R Ə N G L Ə R
Qırmızı sünbül Rg1, Rg2, Rg3 1BS, 1DL, 1AS Qırmızı dən R 1 , R 2 , R 3
3DL, 3AL, 3BL Qırmızı qılçıq *Ra
=== Qara qılçıq Bla 1АS
Qeyd: *xromosom lokalizasiyası aparılmamışdır; (S) xromosomun qısa çiyni; (L) xromosomun uzun çiyni. Cədvəl 2 Sünbülün tüklülük əlamətini idarə edən Hg1 geninin Saratovskaya 29 x Ulyanovka F2 monosom hibrid kombinasıyasının genetik analizinin köməkliyi ilə xromosom lokalizasiyası Disom və monosom F2 hibridlər Bitki lərin sayı Parçalanma nisbəti X2 (3:1) P Faktiki Nəzəri Tüklü tüksüz Tüklü Tüksüz Mono: 1A 106 106 * 0 79 27 239.1
P= 1 1B
108 76 32 81 27 1.23
0.50-0.25 1D
115 85 30 86 29 0.04
0.90-0.75 2A
110 90 20 82 28 3.06
0.10-0.05 2B
106 78 28 79 27 0.04
0.90-0.75 2D
106 70 36 79 27 4.02
0.05-0.025 3A
115 83 32 86 29 0.41
0.75-0.50 3B
113 74 39 85 28 5.74
0.25-0.01 3D
116 85 36 87 29 0.04
0.90-0.75 4A
93 69 24 70 23 0.05
0.90-0.75 4B
116 84 32 87 29 0.41
0.75-0.50 4D
114 89 25 85 29 0.74
0.50-0.25 5A
115 76 39 86 29 4.60
0.05-0.025 5B
100 71 29 75 25 0.85
0.50-0.25 5D
106 88 18 79 27 4.02
0.05-0.025 6A
29 23 6 22 7 0.18
0.75-0.50 6B
109 76 33 82 27 1.76
0.25-0.10 6D
117 89 28 88 29 0.04
0.90-0.75 7A
112 84 28 84 28 0 P= 1 7B 110
88 22 82 28 1.71 0.25-0.10 7D 112
80 32 84 28 0.58 0.50-0.25 Disom: F2 hibridlərin parçalanma nisbəti 115
89 26 86 29 0.41 0.75-0.50 *- kritik xromosom Cədvəl 3 Sünbülün tüklülük əlamətinə görə F2 hibrid populyasiyalarının Ulyanovka və Pirotriks 28 sortları əsasında analizi
hibridlər Bitki lərin sayı Parçalanma nisbəti X2 (3:1) P Faktiki Nəzəri tüklü tüksüz tüklü Tüksüz Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|