Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 4 Bəzi keyfiyyət əlamətlərinə görə sortların genetik pasportlarının və gen formulalarının təyin edilməsi
- Sünbülün rəngini idarə edən genlərə görə genotiplərin təyin edilməsi və genetik pasportlaşdırılması
42
UL x Lütes 230 Ul x Albid 11 Ul x Sk35 Ul x SHSN ÇS x Ul
Kras 210 x Ul Yan Prob x Ul Dwarf x Ul Pirot28x Albid11 Pirot28 x SHSN Sar29 x Pirot28 Mir808 x Pirot28 Pirot28 x Ul 115 103
172 170
162 198
114 109
106 112
114 105
111 93 22 72 31 132 40 133 37 121 41 147 51 89 25 82 27 74 32 83 29 84 30 81 24 111 0 86 29 77 26 129 43 128 42 121 41 148 50 85 29 79 30 79 27 84 28 83 29 79 26 84 27 2.26
1.28 0.27
0.78 0 0.03 0.73 0.31
1.24 0.04
0.04 0.20
270.0 0.25-0.10 0.50-0.25 0.75-0.50 0.50-0.25 P= 1
0.90-0.75 0.50-0.25 0.75-0.50 0.50-0.25 0.90-0.75 0.90-0.75 0.75-0.50 P> 0.01
Cədvəl 4 Bəzi keyfiyyət əlamətlərinə görə sortların genetik pasportlarının və gen formulalarının təyin edilməsi ƏLAMƏTLƏR GENLƏR XROMOSOM LOKALİZASİYASI SORTLAR
Qılçıqsızlıq
Hd B1 B2 4BS,5AL,6BL Təyin olunmayıb Hd B1 b2 4BS,5AL,6BL Təyin olunmayıb Hd b1 B2 4BS,5AL,6BL C.Spring, hdB1 B2 4BS,5AL,6BL Federation, Kometa hdB1 b2
4BS,5AL,6BL Uğur, Qiymətli 2/17, Tərəqqi, Aran, Azəri,Səba,Murov1, Murov2,Şəki 1, Arzu, Qiymətli 80, Pərzivan 1,Saratovskaya29, Diamant. Qılçıqlılıq hd b1 b2 4BS,5AL,6BL Bütün qılcıqlı sortlar Sünbülcüklərin tük örtüyü
Hg1 1AS
Qiymətli 2/17,Ulyanovra, Pirotriks 2 Tüksüz sünbülciklər hg1 1AS
Tüksüz sünbülə malik olan bütün sortlar
Qırmızı rəngli sünbülə malik olan sortlar
Rg1 Rg2 Rg3 1BS 1DL 1AS Təyin olunmayıb Rg1 Rg2 rg3 1BS 1DL 1AS Strela Rg1 rg2 Rg3 1BS 1DL 1AS Təyin olunmayıb rg1 Rg2 Rg3 1BS 1DL 1AS Təyin olunmayıb Rg1 rg2 rg3 1BS 1DL 1AS Bəyaz, Dürdanə, Miltirum 553, İntensivnaya, Pirotriks 28, Diamant, Federation, Kometa,
Pirşahin, Ferrigineum rg1 Rg2 rg3 1BS 1DL 1AS Təyin olunmayıb rg1 rg2 Rg3 1BS 1DL 1AS Təyin olunmayıb Ağ rəngli sünbülə malik olan sortlar
rg1 rg2 rg3 1BS 1DL 1AS Ağ rəngli sünbülə malik olan bütün sortlar
pasportlaşdırılması Cənub regionlarda, yüksək günəş insolyasiyası şəraitində buğda bitkisinin orqanlarının rənglə bağlı bəzi əlamətləri, o cümlədən, sünbülün rəngi şimal rayonlardan fərqli olaraq daha intensiv dərəcədə təzahür edir. Növmüxtəlifliyinin 43
əsas botaniki təsnifat xüsusiyyətlərindən hesab olunan bu əlamət bir çox sortlara xas olmaqla, mühüm əhəmiyyət kəsb edən genetik markerlərdən sayılır [1,4-6]. Məhz, bu amili nəzərə alıb tədqiqatlarda iştirak edən bütün qirmızı rəngli sünbülə malik olan sortlarda bu əlaməti idarə edən Rg genlərini aşkar etməyi və sortların həmən gen sisteminə görə genetik pasportlarının tərtib edilməsini bir məqsəd kimi qarşıya qoymuşuq. Bu istiqamətdə kolleksiya sortları arasında aşkar edilən 11 qirmızı rəngli sünbülə malik olan sortlar – Strela, Kometa, Ferrigineum, Milturum 553, Diamant, Bəyaz, İntensivnaya və Pirotriks 28, Dürdanə, Pirşahin və Federation - əlamətin intensivlik səviyyəsini təyin etmək və onu idarə edən genlərin müəyyələşdirilməsi məqsədi ilə genetik analizlərə cəlb olunmuşdu. Sortların tam yetişməsi dövründə (10-20 iyun) aparılan vizual müşahidələr, onları yuxarıda sadalanan ardıcıllıqla sünbülün rənginin intensivlik dərəcəsinə görə daha tünd rəngə malik olanlardan açıqrənglilərə qədər düzməyə imkan vermişdi. Yakubsinerin təsnifatına görə [3] sünbülün rənginin intensivlik diapozonu tünd qəhvəyi-qırmızı rəngdən (Strela sortu) solmuş-qırmızı (Pirotriks 28 sortu) rəngə qədər dəyişir. Qalan tədqiq olunan sortlar bu əlamətə görə yuxarıdakı ardıcıllıqla aralıq vəziyyət tuturdular. Sonrakı mərhələdə qarşıya qoyulan məqsəd hər bir öyrənilən sortda qırmızı rəngi idarə edən genlərin sayının və hansı xromosomda yerləşməsinin təyin edilməsi, eləcə də, sortların bu əlamətə görə genetik pasportlarının tərtib olunmasından ibarət idi. Bu məqsədlə aparılan F 2 hibrid nəsillərinin genetik analizlərinə resessiv test formaları qismində ağ sünbüllü Şarbati Sonora, Skorospelka 35, Saratovskaya 29, Chinese Spring, Triple Dirk, Qiymətli 2/17 sortları cəlb edilmişdi. Parçalanan F 2
sortu müstəsna olmaqla) bu əlamət intensivlik dərəcəsindən asılı olmayaraq bir dominant Rg geninin fəaliyyəti ilə idarə olunur. Öyrənilən bütün F2 hibrid kombinasiyalarında χ 2 - nın əmsalı 3:1- monogen parçalanma nisbətinə müvafiq gəlirdi. Strela sortunun iştirakı ilə tədqiq olunan F2 hibridlərində qırmızı sünbüllü bitkilərin ağrənglilərə qarşı 15:1 nisbətində parçalanması, bu əlamətin 2 dominant Rg genləri ilə idarə olunmasına dəlalət edirdi ki, məhz bu səbəbdən də Strela sortu sünbülünün rənginin intensivlik dərəcəsinə görə digər sortlardan xeyli fərqlənir. Genotipi tərəfimizdən məlum olan [1], 1B xromosomunda Rg1 geninin daşıyıcısı sayılan Diamant test sortunun iştirakı ilə aparılan genetik analizlər nəticəsində bütün sortlarda, o cümlədən Strela sortunda Rg1 geninin mövcudluğu və identikliyi müəyyən edildi. Bununla yanaşı, ayrı-ayrı sortlarda sünbülün rənginin müxtəlif intensivlikdə təzahür etməsi Rg1 geninin çoxallellilik xüsusiyyətinə malik olmasını ehtimalını göstərirdi. O ki qaldı Strela sortunda aşkar edilən ikinci dominant Rg geninə, böyük ehtimalla, o ədəbiyyat mənbələrindən məlum olan, 1D xromosomunda yerləşən Rg2 geninə müvafiq gəlir. Əgər nəzərə alsaq ki, Strela sortunun yaradılmasında İsveç mənşəli sortlar iştirak edib və bu ölkənin sortlarında iki dominant Rg genlərinin mövcudluğu onlara xas xüsusiyyətdir, onda bizim Rg2 geni ilə bağlı gəldiyimiz nəticələr heç bir şübhə doğurmur.
Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|