Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 89 fikirlerini aksettirme bakımından da bir kıvılcım niteliği taşırdı. Kuvetli şahsiyeti, edebiyattaki dehasıyle devrinin gençleri üzerine büyük bir etki yaptı. Onun attığı temel üzerindedir ki, bugün yetişen yeni şairler, edipler, romancılar edebiyat alanında büyük yer aldılar. Yeni bir edebiyat meydana geldi». Zəkəriyyə Sərtəl isə ömrünün son günlərində qələmə aldığı “Nazim Hikmətin son illəri” adlı kitabında şairin Moskva həyatını əks etdirmişdi. Zəkəriyyəyə yazırdı: (Bu sitatı da türkcə verdim.) «Nazım Hikmet rüyalarının memleketinde polisin elinden kurtulamamıştı. Stalin ölünceye kadar bu gölge Nazımın yanından ayrılmadı. Nazım nereye gittiyse, o da beraberinde gitti. Yalnız yolculuklarda mı? Evinde bile Nazım Hikmet gizli bir kontrol altında olduğunu biliyordu. Moskovada yaşayıp da polisin gözünden uzakta kalmak mümkün değildi. Nazım Hikmet barış çalışmalarına birçok bakımdan önem veriyordu. Bu işin onun için bir çok çekici yanları vardı. Bir kere konsey ve kongre toplantılarına katılmak vesilesiyle Batı (Qərb) memleketlerini görmek fırsatını buluyordu. Barış kongreleri onun için Batıya açılmış birer pencereydi. Çünki Sovyetlər Birliğinde yaşadıkça sosyalist alem ona dar gelmeye başlamıştı. Bir de sınırları aşıp Batı dünyasına çıkabilmek onun için büyük ve bulunmaz bir nimetti». Zəkəriyyə və Səbihə Sərtəllər keşməkeşli ömür yaşadılar. Bu ömrün bir parçası da Nazim Hikmətlə bağlı idi. Ona görə də bu insanların xatirəsi mənə əzizdir. “Panorama”qəzeti, 29 iyun 1996-cı il. Aqşin Babayev_______________________________________________ 90 Rəsul Rza Nazim Hikmətin 1927-ci ildə Bakıya gəlişi, 1928-ci ildə onun “Günəşi içənlərin türküsü” adlı ilk kitabının Azərbaycanda nəşri poeziyamıza yeni ruh, yeni nəfəs gətirmişdi. Bu ruh, bu yeni nəfəs Azərbaycan şairlərindən Səməd Vurğunun, Mikayıl Rəfilinin, Süleyman Rüstəmin, Rəsul Rzanın, Nigar Rəfibəylinin yaradıcılığında xüsusilə bariz şəkildə öz təcəssümünü tapmışdı. Adlarını çəkdiyim bu şairlərin hər birinin yaradıcılığında Nazim poeziyasının ətri duyulur. Amma bu şairlərin içərisində Rəsul Rzanın özünəməxsus yeri vardır. Nazimin əsərlərini Azərbaycan dilinə bir çox şairlərimiz çevirmişlər. Bunların içərisində Rəsul Rza xüsusilə seçilir. Rəsul Rza Nazim poeziyası nümunələrini dilimizə çevirərkən həm orijinala sədaqətlə yanaşır, həm də yeri gəldikcə bəzi kəlmələr də əlavə edirdi. Bu kəlmələr şeiri gözəlləşdirirdi. Rəsul Rzanın oğlu, xalq yazıçısı Anarın xatirələrində oxuyuruq: “... Moskvadan atamgilə paket gəldi. Paket Nazim Hikmətdən idi. Nazim azərbaycancaya tərcümə olunmaq üçün bir neçə şeirini göndərmişdi... Paketə Əkbər Babayevin məktubu da əlavə olunmuşdu. Əkbər şeirlərdəki bəzi sözlərin izahını yazmışdı: “Deneme- sınaq, masal- nağıl, fici-çəllək”. Atamın əlində təcili işi vardı. “Bu işi qurtarım, sonra tərcümə edərəm”-dedi. Amma elə həmin gün, təxminən gecə yarısına yaxın məni çağırdı: – Rəfiliyə yazdığı şeiri çevirdim. Qulaq as: Nəslimin yarpaq tökümü başlandı Çoxumuz qışa qalmayacağıq. _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 91 Dəliyə döndüm, Rəfili, Ölüm xəbərini alanda... Təbii ki, tərcümə orijinala yaxın idi, türk sözləri, ifadələri Azərbaycan sözlərilə, ifadələrilə əvəz olunmuşdu. “Ağlındamı Mikayıl” yerinə azərbaycanca “yadındamı Mikayıl”, “donanmış şam ağacı” yerinə “bəzəkli şam ağacı”, “orman” - “meşə”, “yılbaşı gecəsi”- “yeni il gecəsi”, “kəmik - sümük”, “kardeşim, bir kemik yığınısan Baküdə bir mezarlıqda”- “Qardaşım, bir sümük yığınısan Bakıda, qərib bir məzarlıqda”, “Qərib” - atamın əlavəsi idi. Bir də yalnız bircə yerdə, şeirin sonluğunda bir əlavə etmişdi. Nazimdə şeir belə bitir: Tesellisiz yaşamayı becerdim Beceririm tesellisiz ölmesini de. Senin gibi, Refili. Atamın tərcüməsində şeir belə bitirdi: Təsəllisiz yaşamağı bacardım Təsəllisiz ölməyi də bacararam Senin kimi Rəfili, “bədbəxt adam”. Tərcüməni oxuyub qurtarandan sonra atam izah etdi: -“Axı Rəfili özü- özünə həmişə zarafatla: ”Mən – bədbəxt adam” deyərdi”. ... Şübhəsiz, Rəfili özünü “bədbəxt adam” adlandıranda zarafat edirdi. Neçə-neçə qiymətli tədqiqatın, sanballı kitabın müəllifi, tanınmış alim, tənqidçi, gözəl bəlağətli natiq, azərbaycanca və rusca kamil savadlı elmlər doktoru, professor, yüzlərlə pərəstişkar tələbənin ali məktəb müəllimi – bir Aqşin Babayev_______________________________________________ 92 sözlə, seçdiyi peşəsiylə məşğul olan, nəhayət, zəngin bir kitabxana sahibi, istədiyi vaxt, istədiyi kitablarla söhbət etmək imkanına malik insanı bədbəxt saymaq mümkündürmü? Əlbəttə, yox. Amma Rəfili xoşbəxt adam idimi? Nəğmələri gah coşğun olurdu, gah həzin. Arıdılmamış budağıydı şeirimizin. Şeiri, - deyirlər, - bir az qəribə, bir az kələ-kötürdü. Yüz adama zor olan tənələrin yükünü, Tək boynuna götürdü. R.Rza, Nazim azadlığa çıxanda da, ömrünün son illərini Moskvada keçirəndə də, onunla birgə nəfəs almış, onun qardaşı, sirdaşı olmuşdur. Rəsul Rzanın “Şairin anası”, “Rənglər” silsiləsindən olan “Saman sarısı”, habelə “Ulu şair”, “Burda bir insan ölüb” və başqa əsərləri Nazim Hikmətə həsr olunmuş poetik nümunələrdir. Bu nümunələrdə Nazimin həyatı, mübarizəsi, amalı, çırpıntılı bir həyat yolu keçməsi göstərilməklə yanaşı, Rəsul Rzanın Nazim Hikmətə olan böyük sevgisi də bədii boyalarla əks olunmuşdur. Türklərin dili ilə desək, Nazimlə Rəsul Rzanın “ruh yapısı” demək olar ki, eyni idi. Amma bu eyniyyət bənzərlik deyil. Bu eyniyyət bir-birinə dərin rəğbət bəsləyən, həyata baxışları, duyğuları ilə bir-birinə bağlı olan insanların cazibə qüvvəsi idi. Rəsul Rzanın Nazim Hikmətə həsr etdiyi şeirlərindən biri “Gülhanə parkında bir ceviz ağacı var” adlanır. Oxuculara məlumdur ki, Nazim Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|