Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 279 əsərlərində yox, çıxış və məqalələrində də sülhün, təkcə ayrılıqda götürülmüş bir ölkədə yox, bütün yer üzündə bərqərar olmasını arzulayır və sülh uğrunda mübarizəni belə mənalandırırdı: “Sülh uğrunda mübarizə dünya xalqlarını birləşdirmişdir. İndi hər addımda sülh uğrunda mübarizə aparılır. Cavan bir oğlanın bir qızı sevməsi-sülh uğrunda mübarizədir! Kəndlinin öz torpağını əkib-becərməsi-sülh uğrunda mübarizədir! Nə vaxt ki, uşaqlar doğulur,-bu, sülh uğrunda mübarizədir. Nə vaxt ki, Türkiyədə xalqın sədaqətli oğulları, öz cəlladlarını görərkən məğrur başlarını əymirlər-bu, sülh uğrunda mübarizədir! Nə vaxt ki, Vyetnamda adamlar əldə silah, azadlığı müdafiə edirlər,- bu, sülh uğrunda mübarizədir! Nə vaxt ki, qaralar dünyası Afrika ayağa qalxır və zəncirlərini qırır,- bu, sülh uğrunda mübarizədir! Nə vaxt ki, biz yaxşı, namuslu və mərdanə şeirlər yazırıq,-bu, sülh uğrunda mübarizədir!” Nazimin dünyəvi şeirlərinin sadəcə adlarını sadalasaq, onun poeziyasının mövzu dairəsi aydın nəzərə çarpar: “Sözüm sizədir, fransızlar”, “Lehistan məktubu”, “Macarıstan notları”, “Yapon balıkçısı”, “Faustun evi”, “Varna şeirləri”, “Paris üstünə bilməcələr”, “Berlində Astoriya lokantasında”, “ Havana reportajı”, “İspanya”, “Tanqanika reportajı”, “Kız çoçuğu”... Sonuncu şeir Xirosima faciəsindən söz açır. Atom bombasından “kağız kimi yanmış” yeddi yaşlı qızcığaz bütün bəşəriyyətə üz tutur: Kapıları çalan benim Kapıları birer- birer. Aqşin Babayev_______________________________________________ 280 Gözünüze görünemem Göze görünmez ölüler... Xirosimada öleli Oluyor bir on yıl kadar. Yeddi yaşında bir kızım, Büyümez ölü çoçuklar... Bu şeir bir çox dünya dillərinə, o cümlədən yaponcaya da çevrilmiş və geniş yayılmışdır. Xalq şairi Rəsul Rza “Canlı Nazim” adlı məqaləsində yazırdı: “Bir il idi ki, böyük şairin yaralı qəlbi əbədi susmuşdu. Nazimin Moskvadakı mənzilində onun bir neçə yaxın dostu ilə oturub Nazimin şeirlərini oxuyur, ondan danışırdıq. Bu vaxt bir kağız qovluq gətirdilər. Yaponiyadan idi. Qovluğun içində bir məktub və rəngli kağızdan kəsilib ipək sapa düzülmüş durna ülgüləri vardı. Bunları tokiolu uşaqlar-“Min durna” klubunun üzvləri göndərmişdilər. Xirosima faciəsindən sonra Yaponiyada belə klublar yaradılmışdı. ... Maraqlı orası idi ki, yaponiyalı uşaqlar Nazimə “Əziz Nazim, sən bilirsən ki, biz ilk atom bombasının dəhşətinə hədəf olmuş ölkənin uşaqlarıyıq”-deyə yazırdılar. Bu məktub canlı, diri Nazimə yazılmışdı. Məktubdan aydın görünürdü ki, onlar Nazimin bir il əvvəl vəfat etdiyini bilirlər. Lakin tokiolu balalar varlığın bu amansız hökmünü qəbul etmək istəmirdilər. Onlar yazırdılar: “Böyük şair, sənin Xirosimalı Ölü çoçuq- yəni ölü qız haqqındakı şeirini heç bir şair təkrar yazmalı olmasın deyə, biz mübarizə edirik. Bu mübarizədə sən də bizim sıramızdasan, bizim dəstəbaşımızsan”. _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 281 ... Yaponiyalı balalar “Min durnanın üzvləri haqlıdırlar, Nazim Hikmət haqqında həmişə sıramızda olan mübariz, humanist, novator bir şairdən, canlı bir insandan danışan kimi danışmalıyıq”. Mənə elə gəlir ki, tokiolu uşaqların məktubundan və Rəsul Rzanın sözlərindən sonra əlavə şərhə ehtiyac yoxdur. Bu sözlər Nazim Hikmətin adına, sənətinə, şəxsiyyətinə verilən ən yüksək qiymətdir. Nazim Hikmət türk dünyasının pasibanı, təəssübkeşi idi. Onu ən çox narahat edən problemlərdən biri bolqar türklərinin acınacaqlı vəziyyətiydi. Nazimşünas Mehmet Fuad “Nazim Hikmət” adlı kitabında Bolqarıstanda yaşayan türklərin başına gətirilən müsibətləri belə şərh edirdi: “...Türkləri dillərindən, dinlərindən uzaqlaşdırmağa çalışırdılar. Türk məktəbləri bağlanmışdı. Bolqar məktəblərində həftədə iki saat türkcə tədris olunmaqla kifayətlənirdilər. İstəyənin evində namaz qıla biləcəyi, məscidlərə gələn olmadığı irəli sürülərək məscidlər də bağlanırdı. Nazim Hikmət, istirahət üçün gəldiyi Bolqarıstanda bu vəziyyəti görüncə, onunla təkcə bir kommunist şair deyil, Moskvadan gələn bir şəxs olaraq da hörmətlə davranan partiya yetkililəriylə, hökümət adamları ilə açıq savaşa girmişdi”. Ümumiyyətlə, Nazim Hikmət səfər etdiyi ölkələrdə, əgər orada türk toplumu varsa, mütləq onlarla maraqlanar, yardımını əsirgəməzdi. Azərbaycanda, Orta Asiya respublikalarında da olarkən Nazim qələm sahiblərinin problemlərini öyrənir, ev şəraitlərinin yaxşılaşması üçün çalışır, əlindən gələni edirdi. Və heç vaxt onun sözünü yerə salmırdılar. Nazim Hikmətin Türkiyədən sonra ən çox sevdiyi ölkə Azərbaycan idi. Nazimin dünya miqyasında tanınmasında Azərbaycanın sənət adamlarının da, kiçicik də olsa rolu vardır desəm, zənnimcə səhv etmərəm. Aqşin Babayev_______________________________________________ 282 Hamıya məlumdur ki, məşhur bəstəkarımız Arif Məlikov “Məhəbbət əfsanəsi” baletini Nazim Hikmətin “Bir aşk masalı” əsəri əsasında yaratmışdır. Dünyanın 65 ölkəsində, o cümlədən şairin vəfatından sonra onun vətəni Türkiyədə də böyük uğurla tamaşaya qoyulan və sonsuz rəğbətlə qarşılanan bu əsər bu gün də Nazimin adını, sənətini, şöhrətini yaşadır. Bu əsər haqqında böyük sənətkarımız Niyazi yazırdı: “Leninqrad opera və balet teatrında Nazimlə birgə keçirdiyim həyəcanlar indi də qəlbimi isidir. İlk növbədə gözümün qarşısına gələn odur ki, tamaşadan sonra Nazim uşaq kimi sevinirdi. Təkcə ona görə yox ki, librettonun müəllifi idi. Şair ikiqat fərəhlənirdi. Çünki bəstəkar Arif Məlikovun musiqisi böyük müvəffəqiyyət qazanmışdı. O, hərarətlə Arifi, baletin quruluşunu verən Yuri Qriqoroviçi, rəssam Versaladzeni, bir dirijor kimi məni, eləcə də iştirakçıları təbrik edir, alqışlayırdı. Balet doğrudan da əsl sənət bayramına çevrilmişdi.” Azərbaycan tədqiqatçılarından nazimşünas Abuzər İsmayılovun “Nazim Hikmət (həyat və yaradıcılıq salnaməsi)” adlı maraqlı bir əsəri var. Bu kitabda Azərbaycanın və Türkiyənin fikir adamları ilə bərabər, bir çox başqa ölkələrin nazimsevərlərinin də rəyləri, ürək sözləri toplanmışdır. Onların bəzilərindən qısa sətirlərə nəzər salmaq yerinə düşərdi. “Şair kimdir? Belə hesab edirəm ki, o, hamıdan əvvəl hər şeyi beynəlxalq aləmin işığında görən bir insandır... Bu işığı yaymayan şair deyildir və bu işıq N.Hikmətdə vardır”. (Jan Marçenac) “Bəzən şairlərin əsərləri onların ölümü ilə birlikdə sanki lap uzaqlarda, səssizlikdə onlarla birlikdə qeyb olur. Amma Nazimin əsərlərinin belə bir zaman imtahanına əsla ehtiyacı olmadığı şübhəsiz bir həqiqətdir”. (Şarl Dobjinski ) Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|