Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
Aqşin Babayev_______________________________________________ 272 Bu gün Mehmet Nazim 60 yaşındadır. Azərbaycandakı nazimsevərlər Mehmet Nazimin yolunu gözləyirlər. Bəlkə də bir gün bu həyata keçəcək, Nazimin oğlu bir də Bakıya gələcək, şairin çox sevdiyi, ilk kitabının nəşr olunduğu (1928) Bakının bugününü görəcək. Nazim Hikmət haqqında bir çox tədqiqat işləri aparılıb, kitablar nəşr edilib. Nəinki Azərbaycanda, Türkiyədə, dünyanın bir çox başqa ölkələrində də Nazim Hikmətin şeirləri işıq üzü görür, haqqında əsərlər yazılır. Azərbaycanda və Rusiyada Nazim Hikmətin ilk tədqiqatçısı həmyerlimiz, uzun illər Moskvada yaşayan Əkbər Babayev olub. Əkbər Babayev, əvvəlki yazılarımda dediyim kimi, “Nazim Hikmət” adlı fundamental bir kitabın müəllifidir. Eyni zamanda o, Nazim əsərlərinin tərcüməçisi idi. Nazim Hikmətin Bolqarıstanda çap olunmuş 8 cildliyinin tərtibçisi və redaktoruydu. Bu çoxcildliyə “Ön söz”ü də Əkbər Babayev yazmışdı. “Ön söz” bu cümlələrlə başlayır: “Nazim Hikmətin otağı. Divarlarda Abidin Dinonun “Yürüyüş” tablosu, İstanbulun rəngli fotosu, Avninin “Atlar”ı, Bolqar pionerlərinin hədiyyəsi: naxışlı, toxunma bir xalı, xalıda Nazimin çox gözəl, çox böyük və özünə ən çox oxşayan bir portreti. Nazimin masasında, Nazimin yazı makinasında Nazimin kitabı üçün bir “Ön söz” yazıram, Nazimin mənə hədiyyə etdiyi qələmlə düzəlişlər edirəm. Nazim böyük rus şairi Puşkin üçün belə yazmışdı: “Puşkini kinoda, teatrda seyr etdim, Puşkinə aid yazılmış kitablar, bioqrafilər oxudum və hər səfərimdə ürəyim ağzıma gəldi, “aman özünü öldürdəcək” deyə və hər dəfə də dəhşətli bir kədər duydum, Puşkin öldü deyə”. Nazimlə 13 il çox yaxın arkadaşlıq etdim. Yazdığı şeirlərin demək olar ki, hamısını onun öz dilindən dinlədim. Moskvada yazılan şeirlərinin ilk oxucusu oldum. 1951-ci ilin 29 iyununda onu Moskvanın “Vnukovo” _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 273 təyyarə meydanında qarşıladım və 1963-cü ilin 3 iyununda Moskvanın “Novodeviçye” məzarlığında onunla vidalaşdım. Indi bu “Ön söz”ü yazarkən o 13 il gözümün önündə canlanır və 3 iyun 1963-ə hər yaxınlaşmamda ürəyim ağzıma gəlir: “Aman Nazim gedəcək” və dəhşətli bir kədər duyuram...” Bu gün Əkbər Babayev həyatda yoxdur. Onu Moskvada əvəz edən məşhur türkşünas Tofiq Məliklidir. Tofiq Məlikli filologiya elmləri doktorudur, Moskva Universitetinin professorudur. O da Nazim Hikmət vurğunudur. 2010-cu ildə Moskvada Tofiq Məliklinin “Nazim Hikmət. Poeziya və poetika” kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabda XX əsrin türk ədəbiyyatı tarixi fonunda Nazim Hikmətin bir şair kimi yaradıcılığına nəzər salınır, şeirlərinin tarixçəsi, poetik dəyəri açıqlanır. Bu dəyərli tədqiqat işinin ən maraqlı fəsillərindən biri Nazim Hikmətin 1951-1963-cü ilə qədərki həyatının əksi olan hissəsidir. Zahirən N.Hikmətin Moskva həyatı çox dəbdəbəli görünürdü. Amma əslində Nazim Hikmət zindandan çıxıb zindana düşmüşdü. Kitabda müəllif yazır ki, Nazim Hikmət 1951-ci ildə Sovet İttifaqına gəldikdən az sonra Berlinə, gənclər festifalında iştirak etmək üçün gedir. Bu səfər boyu hər yerdə onu gizli agent müşayiət edir. Bu agent 1951-ci il avqust ayının 27- də Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinə, xarici əlaqələr komissiyasının sədri olan V.Q.Qriqoryana Nazim Hikmətin Berlin fəaliyyəti haqqında ətraflı hesabat verir. Agent hesabatda yazır ki, festivalda doqquz türk iştirak edirdi. Nazim Hikmət onlarla tez-tez görüşür, söhbətləşirdi, mən yaxınlaşanda söhbətlərinin mövzusunu dəyişirdilər. Hiss edirdim ki, mənim çıxıb getməyimi istəyirlər. Nazim Suriya, İsrail və Aqşin Babayev_______________________________________________ 274 Fransa nümayəndə heyətlərinin başçıları ilə və festival iştirakçıları ilə də görüşür, onlarla ancaq fransız dilində danışırdı. Şairin Bolqarıstan səfəri haqqında da V.Q.Qriqoryana hesabat verilmişdi və bu hesabatlar o vaxt Stalinə qədər gedib çatmışdı. Tofiq Məliklinin kitabının bu hissəsində Nazim Hikmətin “İvan İvanıç varmıydı, yoxmuydu” pyesinın taleyi haqqında da məlumat verilmişdir. Məlumatda Sovetlərdə bürokratizmin mövcudluğunu əks etdirən və onu ifşa edən bu pyesin repertuardan çıxarılması, şairin təqiblərə məruz qalması konkret faktlarla göstərilir. Tofiq Məlikli kitabını bu sözlərlə bitirir: “Nazim Hikmət 3 iyun 1963-cü ildə Moskvada dünyasını dəyişdi. Ona həsr olunmuş məqalədə görkəmli rus şairi Yevgeni Yevtuşenko Nazim Hikmətin dünya mədəniyyəti tarixindəki yerini dəqiq ifadə edərək yazmışdı: “Nazim Hikmətin tarixdə oynadığı rol əvvəlcədən müəyyənləşmişdi. O, bu rolu dahiyanə şəkildə yerinə yetirdi.” Bəli, Nazim Hikmət təkcə öz xalqının, öz ölkəsinin deyil, bütün dünyanın mədəniyyət tarixində əbədiyaşayacaq ölməz bir simadır. Bu gün 110 yaşlı Nazim Hikmət yaşamaqda davam edir. Onu yaşadanlar dünyanın hər yerində, xüsusən Türkiyədə və Azərbaycandadır. N.Hikmət Türkiyədə şairin adını daşıyan Kültür Və Sanat Vakfının fəaliyyətində, şairin bacısı Samiyə xanımın ardıcılları Rutkay Əziz, Kiymet Coşkun, Tarik Akan kimi fədakar nazimsevərlərin, Vala Nürəddin, Mehmet Fuad, Müjde Gezen, Ruhi Su, Sumeyra, Zülfü Livaneli, Cem Karaca və başqa elm və sənət adamlarının yaratdıqları əsərlərdə əbədiləşib. Nazim, bugün tək oğlu Mehmet Nazimin varlığında yaşayır. Nazim Hikmət Azərbaycanda xalq yazıçısı Anarın, xalq artisti, bəstəkar Arif Məlikovun, heykəltəraş Münəvvər Rzayevanın, nazimşünaslardan Əkbər Babayevin, Tofiq Məliklinin, Nəcəf Quliyevin, Qadir İsmayılın, Abbas Abdullanın, Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|