_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
269
Kurdakulun və başqa sənət nümayəndələrinin, ictimai xadimlərin adları
var. Bu nəşrdə Nazim Hikmətin məktublarından da nümunələr verilmişdir.
Nazim Hikmət Kültür və Sanat Vakfının səyləri ilə meydana gəlmiş
“Nazim Hikmət” adlı sənədli film də Türkiyədə populyardır. Bu film ilə
bağlı Vakfın baş katibi Kiymet xanım Coşğun və bu qurumun
idarəçilərindən olan məşhur aktyor Tarik Akan bir çox dünya ölkələrinə
səfər etmiş, maraqlı bir sənət nümunəsi yaratmışlar. Bu fədakar
nazimsevərlərin Azərbaycana gəlişi də yadımdadır və çox şadam ki, həmin
filmdə Nazimlə əlaqədar mənim də çıxışım yer almışdır.
Nazim Hikmət həm də rəssam idi. Bu şübhəsiz ki, ona anası Ayişə
Cəlilədən keçmişdi. Ayişə Cəlilə dövrünün tanınmış rəssamlarından idi.
Uşaq yaşlarından şəkil çəkməyə böyük marağı Nazimdə, məhz anası
yaratmışdı. Balaca Nazimin ən çox çəkdiyi şəkil poçtalyon rəsmi idi. O,
böyüyəndə poçtalyon olmaq istəyirdi. Deyirdi ki, poçtalyon ev-ev gəzir,
insanlara xoş xəbərlər gətirir. Böyüdükcə poçtalyon olmağı unutdu. Amma
rəssamlıqdan ayrılmadı. Xüsusən həbsxana illərində bir sıra tablolar çəkdi.
Böyük sənətkar, əlbəttə, bilmirdi ki, gün gələcək, həmin tablolar onun
sevimli İstanbulunda sərgilənəcək, xalqın rəğbətini qazanacaqdır. Nazim
Hikmət həbsxanada ikən anası Ayişə Cəlilə Nazim Hikmətin portretini
yaratmışdı. Şairin ən çox çəkdiyi portretlər onun həyat yoldaşı Pirayə
xanıma aid idi. Bundan başqa, Nazim Hikmətin Bursa cəza evində
həbsxananı təsvir edən əsərləri də sərgilərdə nümayiş etdirilmişdir. 2001-ci
ilin yanvar ayında Pirayənin oğlu məşhur ədəbiyyatşünas Mehmet Fuad
“Nazim Hikmət. Portretlər” kitabını oxucuların ixtiyarına verdi. Bu kitab
Nazimin 100 illiyi ərəfəsində nazimsevərlərə bir ərməğan oldu. Mehmet
Fuad yazırdı: “Nazim şəkil çəkməyə anasının təsiri ilə başlamışdı. Cəlilə
Aqşin Babayev_______________________________________________
270
xanımın rəssamlığı varlı bir qadının vaxtını keçirmək üçün seçdiyi bir
hobbi deyildi, fitri bir vurğunluq idi... Kadıköydə yaşadığımız illərdə
Nazim Hikmət, anam və mən arada bir Cəlilə xanımı ziyarət edərdik.
Otaqları çəkdiyi tablolarla dolu idi. Mənzili tam anlamı ilə bir rəssam evi
idi. Aydın görünürdü ki, rəsmdən başqa onu heç nə maraqlandırmır. Tək
yaşayırdı. Amma hər zaman çox süslü, bəzəkli idi. Gözəlliyə vurğun bir
insan kimi yadımda qalıb”.
Mehmet Fuad bu kitabında Nazim Hikmətin Çankırı və Bursa
həbsxanalarında yağlı boya ilə, akvarellə, kömürlə çəkdiyi tablolardan söz
açır. Maraqlı faktlardan biri də odur ki, şair məhbəsdə ikən sonralar
Türkiyənin məşhur rəssamı olmuş İbrahim Balabana öz boyalarını və
fırçalarını hədiyyə etmişdi. İbrahim Balaban da Nazimi həmişə şükranlıqla
yad edir, böyük sənətkara minnətdarlığını bildirirdi. Mehmet Fuadın
kitabında Nazim Hikmətin çəkdiyi portretlərlə yanaşı, onun əl işlərindən
nümunələrin-müxtəlif mücrülərin, çantaların, üzük və digər əşyaların
fotoları da verilmişdir. Həm Ayişə Cəlilənin, həm də Nazim Hikmətin rəsm
əsərləri sonralar auksionlara da çıxarılmışdı.
Ayişə Cəlilə ilə Nazimin rəssamlıq sahəsindəki fəaliyyətlərini bu gün
şairin oğlu Mehmet Nazim davam etdirir. (Bəziləri Mehmet Nazimi
Mehmet Fuadla qarışdırırlar. Mehmet Fuad Nazimin ögey oğludur. Onun
atası kinoşünas, aktyor və romançı Vedat Örfi Bengu olmuşdur. Anası isə
Nazim Hikmətin Münəvvər Andaçdan əvvəlki həyat yoldaşı Pirayə xanım
idi).
Mən Mehmeti bir fotoşəkildə görmüşdüm. Sonra N.Hikmətin cənazə
mərasimindən təəssüratını Mehmet Fuadın “Nazim Hikmət” kitabından
oxudum və bir gün Mehmet Bakıya gəldi, anası Münəvvər xanımla və ögey
bacısı ilə birlikdə. Bu haqda mən Münəvvər Andaça həsr etdiyim “Qapadı
_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
271
kitabı Münəvvər” yazımda söz açmışam. Münəvvər Andaç son dərəcə
kübar, əfəndi bir xanımdı. Fransız dilini çox gözəl bilirdi. Nazim Hikmətin
şeirlərini fransızcaya çevirmişdi. Onunla Bakıdakı görüşlərimiz, mehriban
siması, gənclik təravətini itirməmiş işıqlı gözləri xatirimdədir...
Nazim Hikmət, ölümündən sonra kitablarından gələcək məbləğin
dörddə üç hissəsini Münəvvər xanıma və oğlu Mehmetə, dörddə birini isə
Türkiyə Kommunist Partiyasına əmanət etmişdi. Münəvvərin ölümündən
sonra təbii ki, bu dörddə üç hissənin haqqı Mehmet Nazimə aid oldu.
Təxminən beş il bundan əvvəl internet saytında Mehmet Nazim haqqında
bir xəbərə rast gəldim. Xəbərin başlığı belə idi: “Nazim Hikmətin oğlu
Mehmet Böyükadada yerləşdi.” Xəbərdə deyilirdi: “Son iki ildir ki,
İstanbulun Adaları artıq əvvəlki kimidir, çimərliklərində dənizə girirlər. Qış
aylarında 10 min nəfərin yaşadığı Adalarda yay fəslində bu rəqəm 100 mini
aşır. Bu arada Adalara bir çox məşhur insanlar da yerləşməyə başladı.
Bunların arasında məşhur şair Nazim Hikmətin oğlu Mehmet Nazim də
vardır. Böyükadada səssiz-sədasız yerləşən Mehmet Nazim burada “rəssam
Nazim” olaraq tanınır. Uzun illər Fransada yaşayan rəssam Mehmet Nazim
deyilənə görə Adalarda yaşamaq qərarına gəlib. Deyirlər ki, o, ilin böyük
bir hissəsini burada keçirir.” Başqa bir xəbərdə deyilirdi: “Məşhur şair
Nazim Hikmətin Münəvvər Andaçdan olan rəssam oğlu Mehmet Nazim
Türkiyədədir. Bir vaxtlar Nazim qürbətdə olarkən Mehmetə belə bir şeir
yazmışdı: “Qarşı yaka məmləkət, səslənirəm Varnadan, eşidirmisin,
Mehmet?” Şairin hələ üç aylıqkən tərk etmək məcburiyyətində qaldığı
Mehmet Nazim uzun illər Fransada yaşadıqdan sonra Böyükadaya yerləşdi.
Beləliklə atasının tərk etmək zorunda qaldığı ölkəyə dönmək qərarını
verdi”.
Dostları ilə paylaş: |