Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 275 Tofiq Abdinin, Azər Abdullanın, Rəşid Quliyevin, Aytən Babayevanın və başqa qələm sahiblərinin əsərlərində yaşayır... “525-ci qəzet”, 21 may 2011. Aqşin Babayev_______________________________________________ 276 Dünyada Nazim, Nazimdə dünya (Nazim Hikmətin vəfatının 50 illiyi münasibətilə) Nazim Hikmətin dünya miqyasındakı şöhrətindən söz düşəndə həmişə məşhur türk yazıçısı Əziz Nesinin sözlərini xatırlayıram: ”Nazim Hikmət dünyanı gəzən bir türk şarkısıdır”. Bu doğrudan da belədir. Nazimin adı, əsərləri- Amerikada, İngiltərədə, Almaniyada, İtaliyada, Fransada, İsveçrədə, Çində, Yaponiyada, Misirdə, İraqda, Hindistanda və başqa ölkələrdə tanınır, bu ölkələrdə böyük sənətkarın əsərləri nəşr edilir, yaradıcılığı tədqiq olunur, vaxtaşırı şairə həsr olunmuş simpoziumlar, xatirə gecələri, ədəbi məclislər keçirilir. “Şeirimin kökü yurdumun torpaqlarındadır. Amma budaqlarıyla bütün torpaqlara, Şərqdə, Qərbdə, Şimalda, Cənubda ucsuz-bucaqsız yayılan bütün torpaqlara, o torpaqlar üstündə qurulmuş mədəniyyətlərə, böyük dünyamıza uzanmaq istədim”. Nazim Hikmətin bu sözləri onun sənət və həyat amalını necə də sərrast ifadə edir. Məşhur alman nazimşünası Dıetrich Gronau “Nazim Hikmət” adlı monoqrafiyasında (Bu əsər 1995-ci ildə İstanbulda “Altın kitablar” nəşriyyatı tərəfindən türkcə kütləvi tirajla çap edilmişdir. Alman dilindən tərcümə edəni Gülderen Pamirdir) yazır: “N.Hikmətin əsərləri XX əsrdə yaşananları poetik bir dillə ifadə etdiyindən və bir anlamda bu “Əsrin sənədləri” sayıldığından, bugünə qədər Türkiyənin sərhədləri xaricində də böyük bir heyranlıq toplamışdır... Amerikan kitab maqazin məcmuəsi “Bookman” hələ 1932-ci ildə altı fotoşəkillə süslədiyi 8 səhifəsini Nazim Hikmətə ayırmış, onu “Yeni Türkiyənin şairi” olaraq təqdim etmişdi”. Keçən əsrin 20-ci illərində Nazim Hikmət artıq Sovetlər Birliyində tanınmış bir şairdi, 1921-ci ildə Moskvaya, 1927-ci ildə Bakıya gəlmişdi, _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 277 1928-ci ildə Bakıda ilk şeirlər kitabı işıq üzü görmüşdü. Həbsxana həyatından (1938-1950) sonra yenidən Moskvaya qayıtmış və ömrünün sonuna qədər burada yaşamışdı. Nazim Hikmət həbs edildikdən sonra onun azadlığa çıxması üçün demək olar ki, bütün dünya ayağa qalxmışdı. Nazimşünas Kemal Sülkerin sözləri ilə desək, “Nazim Hikmətin günahsız yerə məhkum edilməsi də onu bir abidə kimi ucaltmışdı.” Kemal Sülker “Nazim Hikmət dosyası” kitabında (İstanbul, May yayınları, 1974 ) yazırdı ki, o vaxt 16 ölkənin 3,5 milyon gənci Beynəlxalq Tələbə Birliyi adından Türkiyənin Baş Nazirinə müraciət edərək Nazim Hikmətin dərhal sərbəst buraxılmasını tələb etmişdi. Sonralar bu ölkələrin sayı 60-a çatdı. Qırxıncı illərin sonunda Nazimin azadlığa buraxılması üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, İnsan Haqları Cəmiyyəti, Yunesko və başqa ictimai qurumlar Türkiyənin hakim dairələrinə müraciətlə şairin sərbəst buraxılmasını tələb edirdilər. Həmin dövrdə sovet yazıçıları da öz səsini ucaltmış, N.Hikmətin bir an öncə azadlığa çıxmasını təkidlə tələb etmişdilər. Fransız ziyalıları, İngiltərə tələbələri, Kipr fəhlələri də bu hərəkatın ön cərgələrində idilər. Amerikada, İsveçrədə, habelə Misirdə, İraqda, Hindistanda və başqa ölkələrdə nazimsevərlər ayağa qalxmışdılar. Nazim Hikmət artıq dünyanın bir çox ölkələrində tanınırdı. 15 iyul 1950-ci il tarixində şairin sərbəst buraxılması haqqında əfv qanunu qüvvəyə mindi. Nazim o vaxt vəkili İrfan Eminə belə demişdi: “Həyəcanlıyam. Amma həyəcanım əfvdən deyildir. Nəhayət haqqımı aldım. Bütün sevincim dostlarıma, qohum-əqrabama və hər şeydən üstün tutduğum hürriyyətə qovuşmağımdan irəli gəlir. Bu gecə arxası üstə yatıb göy üzünə baxacağam. Ulduzları, ucsuz-bucaqsız ənginlikləri seyr Aqşin Babayev_______________________________________________ 278 edəcəyəm. Çünki həbsxanada yatdığım yerdə tavandan başqa bir şey görmürdüm”. Nazim Hikmət artıq azaddı. Ancaq bu azadlıq hakim dairələrin ürəyincə deyildi. Ona görə də şair aylarla təqib edildi. Sonra da əsgərliyə çağırıldı. Niyyət aydındı. Nazimi öldürəcəkdilər! Moskvaya son gəlişinin də səbəbi bu oldu. Qəribədir ki, Sovetlər Birliyində də həbsxanada qaldığı qədər-13 il yaşadı. Geriyə isə yol yox idi. Türkiyədə əsərlərinin nəşri də yasaq edilmişdi. Amma dünya Nazimi dəstəkləyirdi. Onun şeirlərini hər yerdə sevə-sevə oxuyurdular. Nazim Hikmət, şeirlərinin dünya dillərinə çevrilməsi məsələsinə xüsusi önəm verir, bununla sanki öz dilində çap olunmamasının ağrısını ovudurdu. Doğrudur, Nazimin şeirləri, pyesləri, məqalələri Bolqarıstanda türk dilində işıq üzü görürdü. Azərbaycanda da Nazim Hikmətin azəri türkcəsində nəşr olunmuş əsərləri, “Kəllə”, “Qəribə adam”, “Şöhrət və ya unudulan adam”, “Türkiyədə”, “Damokl qılıncı” pyesləri oxucu və tamaşaçı rəğbəti qazanmışdı. Nazim Hikmətin dram əsərlərinə Adil İsgəndərov, Tofiq Kazımov, Məhərrəm Haşımov kimi məşhur rejissorlar quruluş vermişdilər. Onun yaratdığı surətlər teatr səhnələrində azəri türkcəsində danışırdılar. Ancaq bütün bunlar Nazim üçün ana vətəni Türkiyəni əvəz edə bilmirdi. Türkiyə isə susurdu, Nazimin əsərlərini nəşr etmirdi. Şair belə deyirdi: “Əsərlərim Türkiyədə mən öləndən sonra nəşr olunacaq. Ona görə də ölmək zorundayam”. Dünya nəşriyyatlarında Nazimin şeirləri müntəzəm çap edilir, pyesləri səhnələri bəzəyirdi. Bu şeirlərin və pyeslərin ruhu, mayası dünyəvi, bəşəri mövzular idi: azadlıq, sülh, bərabərlik, qardaşlıq! Nazimin amalı bütün dünyada əbədi sülhün bərqərar olması idi. Şair təkcə Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|