Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.4. Lech Kaczynski Dönemi (2005-2010)
Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 148 149 iktidar grubu aynı tasarıyı genel kurulda azınlık önergesi 123 şeklinde sunmuş ve bu sayede tasarının yasal süre 124 dolmadan parlamentodan geçmesini sağlamıştır. Cumhurbaşkanı, resmi hile olarak gördüğü bu hükümet tasarısı üzerinde veto hakkını kullanmış, eğer bu resmi hile olmasaydı düzenlemeyi imzalayacağını açık bir dille ifade etmiştir. 125 Cumhurbaşkanının, kohabitasyon döneminin yaşandığı 1997-2001 yılları arasında atama, kanun önerme ve veto yetkilerini görece daha fazla kullandığı söylenebilir. Buna örnek olarak, dört yıllık kohabitasyon döneminde veto yetkisini 30, kanunları Anayasa Mahkemesine gönderme yetkisini 15 kez kullanmasına karşın, geriye kalan altı yıllık görev süresinde bu yetkilerini sırasıyla beş ve dokuz kez kullanması gösterilebilir. 126 Hükümetin kurulması konusunda ilgili bölümde açıklanan Anayasa’nın 154 ve 155’inci maddeleri bağlamında kritik bir süreç 2004 yılında Leszek Miller Hükümetinin geri çekilmesi sonrasında yaşanmıştır. Cumhurbaşkanı Kwasniewski tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Demokratik Sol İttifak üyesi Marek Belka, Sejm’den güvenoyu alamamıştır. Sonrasında Parlamento da bir başka başbakan adayı belirleyememiştir. Cumhurbaşkanı tarafından hükümeti kurmakla ikinci defa görevlendirilen Marek Belka bu sefer Sejm’de güvenoyu alabilmiştir. Eğer ikinci kez Sejm’de yeterli çoğunluk sağlanamasaydı Anayasa’nın 155’inci maddesine göre cumhurbaşkanı, Sejm’i feshetmek zorunda kalacaktı. 127 Kwasniewski, 2005 yılına kadar devam eden görev süresinin son dört yılında yine kendi partisinin öncülüğündeki koalisyon hükümetleri ile birlikte yürütme gücünü oluşturmuş ve görece aktif olmayan ve çatışmadan kaçınan bir görünüm sergilemiştir. 128 123 Polonya’da azınlık önergesi, komisyonlarda azınlıkta bulunanların görüşlerinin de genel kurulda oylanabilmesine imkan tanıyan önergelere verilen addır (Murat Bilgin, “Parlamenter Engelleme Tanımı, Amaçları, Yöntemleri ve Avrupa Örnekleri”, Rapor, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Aralık 2012, s. 16). 124 Polonya’da vergileri düzenleyen kanun değişikliklerinin mali yılın başlamasından en az bir ay önce yapılması gerekmektedir. Aksi halde o mali yıl içinde söz konusu değişiklikler uygulanamamaktadır. Bkz. Bilgin, “Parlamenter Engelleme Tanımı, Amaçları, Yöntemleri ve Avrupa Örnekleri”, s. 16. 125 De Raadt, “Contested Constitutions: Constitutional Design, Conflict, and Change in Post-Communist East Central Europe”, s. 194. 126 Diğer bir ifadeyle cumhurbaşkanının veto yetkisini ilk dönemde 11, ikinci dönemde 24 kez kullandığı söylenebilir. (Tavits, Presidents with Prime Ministers, s. 102); Miroslaw Wyrzykowski ve Agnieszka Cie- len, “Presidential Elements in Government Poland – semi-presidentialism or ‘rationalised parliamen- tarianism’?,” European Constitutional Law Review, Cilt 2, Sayı 2 (2006), s. 260. 127 Ziemer, Das politische System Polens, s. 96. 128 Tavits, Presidents with Prime Ministers, s. 93. Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 150 151 Cumhurbaşkanının yetkileri ile ilgili bölümde açıklandığı üzere cumhurbaşkanı önemli gördüğü meselelerde Kabine Konseyini toplayabilmektedir. Kabine Konseyi, Kwasniewski başkanlığında 1998- 2004 arasında sekiz defa bir araya gelmiştir. Bunlardan altı tanesi 2002-2004 yılları arasında özellikle Polonya’nın AB üyeliği öncesindeki pozisyonu ve 2003 yılında Irak Savaşına ilişkin olarak gerçekleşmiştir. 129 1989 sonrası Parlamentoda yüksek nispi temsil düzeyinden dolayı çok fazla partinin yer aldığı ve tüm hükümetlerin görece istikrarsız koalisyonlara mahkum kaldığı ve Walesa döneminde kurulan hükümetlerin çoğunda sert politik gerilimlerin olduğu söylenebilir. Kwasniewski’nin, birlikte yaşamanın -kohabitasyon- zorluklarını gördükten sonra Walesa’nın aksine tecrübeli olarak 1995’te cumhurbaşkanı olduğu; birlikte yaşamanın getirdiği kısıtlamaları daha iyi algıladığı ve bunun üstesinden daha tatmin edici bir şekilde geldiği görülmektedir. Ayrıca nispi sisteme getirilen kısıtlamalarla parlamentonun işleyişi daha istikrarlı hale gelmiştir. İlk görev döneminde sadece iki hükümet gören Cumhurbaşkanının görece işbirlikçi tutumu 2000’de tekrar seçilmesinde önemli bir rol oynamıştır. 130 Ayrıca Polonya’nın 2004 yılında AB üyesi olmasına aktif destek vermesi popülaritesinin artmasında etkili olmuştur. 131 5.4. Lech Kaczynski Dönemi (2005-2010) 2005 yılında cumhurbaşkanı seçilen Lech Kaczynski, yürütmenin diğer kanadında aynı siyasi çizgide -muhafazakar- bulunan Hukuk ve Adalet Partisi ile genelde sorunsuz bir ilişki geliştirdi. Özellikle 5. yasama döneminin (2005-2007) sonlarına doğru ikiz kardeşi Jaroslaw Kaczynski ’nin başbakan olması duygusal bağlar nedeniyle yetki çatışmalarının yaşanmamasında önemli bir rol oynamıştır. Hukuk ve Adalet Partisi 2007 yılında koalisyon ortakları ile yaşadığı birtakım siyasi 129 Tavits, Presidents with Prime Ministers, s. 114. 130 Fransa ile bir karşılaştırma yapılacak olursa, ne Charles de Gaulle ne de halefleri ilk turda seçilmeyi başaramamıştır. Kwasniewski’nin bu başarısında yüksek düzeyde hoşnutluk ve Demokratik Sol İtti- fak’a olan desteğin büyümesinin etkili olduğuna dair yorum için bkz. Wiatr, “President in the Polish Parliamentary Democracy”, s. 96. 131 Wiatr, “President in the Polish Parliamentary Democracy”, s. 123; Gianfranco Pasquino, “The advan- tages and disadvantages of semi- presidentialism: A West European perspective,” Semi-presidentia- lism outside Europe: A comparative study içinde, Robert Elgie ve Sophia Moestrup ed. (Oxon: Routle- dge, 2007), s. 23. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|