Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 142 143 başbakan adayı Jan Olszewski’nin hükümeti kurması, hükümet ve cumhurbaşkanlığı arasındaki tansiyonu artırmıştır. Kurumlar arası görüş farklılıkları 1992’de gerilimi tırmandırmıştır. Başbakan Olszewski’nin, bir süreliğine Moskova’da bulunan Cumhurbaşkanı Walesa’nın Polonya- Rusya arasındaki bir sözleşmeyi imzalamaması gerektiği yönünde görüş bildirmesi üzerine yurda dönüşte Walesa, Olszewski’nin, Sejm tarafından görevden alınması gerekliliğini zikretmiştir. Bu arada Cumhurbaşkanı, kendi yetkilerini artıran geniş kapsamlı bir kanun teklifi hazırlamış ve parlamentoya sunmuştur. Bu teklif, güvensizlik oyu sonrası cumhurbaşkanına Sejm’i feshetme hakkı da tanıyordu. Bir kaç hafta sonra Cumhurbaşkanı bu teklifini geri çekmiştir. 100 1992 Anayasası yürürlüğe girmeden kısa bir süre önce yeni Savunma Bakanı Jan Parys ile Cumhurbaşkanı Walesa arasında Savunma Bakanlığı’nın personel politikası üzerine bir gerilim yaşanmıştır. Parys, iki bakan yardımcısını görevden almadan ve bazı komutanları erken emekliye sevk etmeden önce Cumhurbaşkanının görüşünü almamıştır. Walesa, başkomutanlık görevinin altını çizerek Parys’in kendisine bu kararı almadan önce danışması gerektiğini belirtmiştir. Savunma Bakanı Parys ise Cumhurbaşkanını bir askeri darbe niyetinde olmak ile itham etmiştir. Başbakan Olszewski, savunma bakanını görevden almak zorunda kalmıştır. 101 Benzeri gerilimler neticesinde Walesa’nın talebi üzerine, Haziran 1992’de güvensizlik oyu ile Olszewski Hükümeti, Sejm tarafından düşürülmüştür. 102 Haziran 1992’de Cumhurbaşkanınca, hükümeti kurmakla görevlendirilen Waldemar Pawlak (Polonya Köylü Partisi lideri) başarılı olamamış ve bir ay sonra geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu durum, Sejm tarafından desteklenen merkezi partilerden Demokratik Birlik Partisi lideri Hanna Suchocka başbakanlığında yedi partili geniş bir koalisyon hükümetinin kurulmasına yol açmıştır. Koalisyon ortaklarından Köylü İttifakı, tarım bakanının görevinden çekilmesi ile koalisyondan 100 Grotz, “Die Entwicklung kompetitiver Wahlsysteme in Mittel- und Osteuropa”, s. 35; Ziemer, Das po- litische System Polens , s. 112. 101 Jasper Bastiaan de Raadt, “Contested Constitutions: Constitutional Design, Conflict, and Change in Post-Communist East Central Europe” (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Amsterdam Vrije Üniversitesi, 2009), s. 97. 102 Grotz, “Die Entwicklung kompetitiver Wahlsysteme in Mittel- und Osteuropa”, s. 33; Ziemer, Das politische System Polens , s. 112; Jerzy J. Wiatr, “President in the Polish Parliamentary Democracy,” Croatian Political Science Review , Sayı 37, No 5 (2000), s. 93. Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 142 143 ayrılmış ve henüz yeni oluşan koalisyonu sıkıntılı bir azınlık hükümeti haline getirmiştir. Bu durumun, koalisyonu, parlamentonun çoğunluğuna karşı önerilerini hayata geçirmekte oldukça zorladığı söylenebilir. 1993 yılının bahar aylarında güvensizlik oyu gündeme gelmiş ve akabinde Mayıs sonlarında Dayanışma temsilcileri aracılığıyla yeni başbakan önerilmeksizin güven istemi sunulmuştur. 445 oyun 223’ü gibi az bir farkla hükümet düşürülmüştür. 1992 Küçük Anayasasının 66’ncı maddesi, hükümet düşürüldüğünde Sejm, başbakan adayını belirleyemezse, yani kurucu güvensizlik oyu kuralını işleme sokamazsa cumhurbaşkanına iki seçenek sunmaktaydı; ya yeni Suchocka Hükümetinin düşürülmesini onaylayarak yeni bir başbakan adayı tespit edecekti ya da Sejm’i feshedecekti. Walesa politik strateji olarak Sejm’i feshetmeyi tercih etti ve yeni Sejm seçimleri gündeme geldi. Sejm’in bu şekilde basiretsiz hareket etmesinde birçok milletvekillinin, yapılan güvensizlik oylamasına bağlı olmadan bir başka birleşimde yeni başbakan adayını belirleyebileceği düşüncesi etkili olmuştur. Sejm Başkanlık Divanı, kurucu güvensizlik oylamasının yukarıda bahsettiğimiz güvensizlik oylamasına bağlı olduğunu ve inisiyatifin cumhurbaşkanına geçtiğine karar vermiştir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi bu konuda yapılan bir başvuruyu incelemeyi reddetmiştir. Bu arada, yeni seçimler öncesinde parlamento, feshedilmeden önce, parlamentoya çok fazla partinin girmesini engelleyecek yeni seçim kanununu kabul etmiştir. 1991 yılında Walesa’nın karşıt tutumuna rağmen Sejm’in kabul ettiği Seçim Kanunu çok fazla partinin Sejm’de temsil edilmesine imkan veriyordu. 29 partinin 1991 seçimleri sonrası parlamentoda temsil hakkı kazanması ortak karar ve uzlaşma açısından parlamentonun gücünü zayıflatmıştır. Yeni düzenleme ile ülke barajı (% 5) yanında parti ittifakları için saptanan (%8) baraj, 1993 seçimlerinde yalnızca yedi partinin parlamentoya girmesine imkân vermiştir. 103 1993 seçimlerinden sonra Walesa’nın karşısında muhalefet olarak eski komünist dönemden iki güç bulunuyordu: Demokratik Sol İttifak ve Polonya Köylü Partisi (II. Pawlak Hükümeti). Cumhurbaşkanıyla iyi ilişkiler kurmak isteyen parti başkanları, cumhurbaşkanının kontenjanında yer alan üç bakanın seçimi hususunda bir uzlaşmazlık 103 Sedelius, The Tug-of-War between Presidents and Prime Ministers, s. 135; De Raadt, “Contested Constitutions: Constitutional Design, Conflict, and Change in Post-Communist East Central Europe”, s. 192; Ziemer, Das politische System Polens, s. 111. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|