Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
202
203
Federasyon Konseyi Toplantısı, Moskova, 2013.
Anayasa’nın  102’nci  maddesinde  Federasyon  Konseyinin  yetkili 
olduğu konular belirtilmiştir: 
•  Federe birimler arasındaki sınır değişikliklerini onaylamak,
•  Devlet başkanının sıkıyönetim ilanına dair kararını onaylamak,
•  Devlet başkanının olağanüstü hal ilanına dair kararını onaylamak,
•  Silahlı  kuvvetlerin  yurtdışında  kullanılması  konusunda  karar 
vermek,
•  Devlet başkanı seçimlerini ilan etmek,
•  Devlet başkanını suçlandırmak (impeachment),
•  Anayasa Mahkemesi, Yüksek Mahkeme üyelerini atamak,
•  Başsavcıyı ve yardımcılarını atamak ve görevden almak,
•  Hesap  Kurulu  başkanvekilini  ve  üyelerinin  yarısını  atamak  ve 
görevden almak.
Federasyon  Konseyi,  üyeleri  arasından  başkan  ve  başkanvekillerini 
seçer (Any.m.101/1). Çalışma usul ve esaslarına ilişkin kuralları belirler 
ve  çalışma  usulüne  dair  meseleleri  çözüme  kavuşturur  (Any.m.101/4). 
Federasyon Konseyi, Anayasa’da özel bir çoğunluk öngörülmemişse, üye 
tamsayısının çoğunluğu ile karar alır (Any.m.102/3). 
4.2.3. Kanun Yapım Süreci
Kanun  önerme  yetkisi,  devlet  başkanına,  Federasyon  Konseyine, 
Federasyon  Konseyi  üyelerine,  Duma  üyelerine,  hükümete  ve  federe 
birimlerin  yasama  organlarına  aittir.  Ayrıca  Anayasa  Mahkemesi  ve 

---

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
202
203
Yüksek Mahkeme kendi görev alanları ile ilgili konularda kanun önerisinde 
bulunabilmektedir (Any. m.104/1).
Vergi  konulması  ve  kaldırılması,  vergi  muafiyeti,  devlet  borçları, 
devletin mali yükümlülüklerinin değiştirilmesine ilişkin kanun önerileri 
ile  federal  bütçeden  karşılanan  harcamalar  öngören  kanun  önerileri 
sadece hükümet tarafından verilebilmektedir (Any. m.104/3).
Kanun  önerisi  gerekçeli  olarak  Duma’ya  sunulur.  Kanunlar,  Duma 
üye  tamsayısının  yarıdan  fazlasının  oyuyla  kabul  edilir  ve  Federasyon 
Konseyine  gönderilir.  Federasyon  Konseyi,  kanun  önerisini  kabul  veya 
reddedebilir  ancak  değiştiremez.
38
  Federasyon  Konseyinde,  federal 
kanunların  kabulü  için  üye  tamsayısının  yarısından  fazlasının  olumlu 
oyu  gerekmektedir.  Federasyon  Konseyi,  14  gün  içinde  kanun  önerisi 
hakkında  oylama  yapmazsa,  kanun  önerisi  kabul  edilmiş  sayılır  (Any. 
m.105/4).
Anayasa’ya  göre; federal bütçe,  federal vergi ve  harçlar,  mali,  döviz 
kuru, kredi, gümrük tarifeleri ve para konuları, uluslararası anlaşmaların 
uygun bulunması, devlet sınırlarının statüsü ve korunması, savaş ve barış 
ilanı  ile  ilgili  kanun  önerilerinin  Federasyon  Konseyinde  görüşülmesi 
zorunludur (m.106). 
38
  Stephen White, Understanding Russian Politics (Cambridge: Cambridge University Press, 2011), s.67.
Duma Genel Kurulu

---

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
204
205
Federasyon Konseyi,  Duma  tarafından  kabul  edilen  kanun  önerisini 
reddederek geri gönderebilir. Bu durumda Duma ve Federasyon Konseyi 
eşit  sayıdaki  üyelerinden  oluşan  “uzlaşma  komisyonu”  kurulabilir 
(m.105/4). Ancak eğer Duma, Federasyon Konseyi tarafından reddedilen 
kanun  önerisini  üye  tamsayısının  üçte  iki  oy  çokluğuyla  aynen  kabul 
ederse,  Federasyon  Konseyinin  vetosu  aşılmış  ve  böylece  öneri 
kanunlaşmış olur (Any. m.105/5).
Federal  Meclisin  her  iki  kanadı  tarafından  kabul  edilen  kanunlar, 
imzalanması  ve  yayımlanması  amacıyla  devlet  başkanına  gönderilir. 
Devlet başkanı, 14 gün içerisinde kanunu imzalayarak yayımlar veya veto 
eder. Duma ve Federasyon Konseyi, veto edilen kanunu üçte iki oy çokluğu 
ile aynen kabul ederse, devlet başkanı kanunu imzalamak ve yayımlamak 
zorundadır (Any.m.107).
4.2.4. Anayasa Değişikliği
1993  Anayasası,  anayasa  değişikliği  yöntemini  ayrıntılı  bir  şekilde 
düzenlemiş ve oldukça zorlaştırmıştır. Anayasa değişikliği, devlet başkanı, 
hükümet, Federasyon Konseyi, Duma, federe birimlerin yasama organları 
veya  Federasyon  Konseyi  veya  Duma  üyelerinin  beşte  biri  tarafından 
önerilebilmektedir (Any. m.134). 
Anayasa’nın  3-8’inci  bölümleri,  Anayasa’nın  136’ncı  maddesinde 
öngörülen genel kurala göre değiştirilebilmektedir. Buna göre, anayasa 
değişikliğinin yapılabilmesi için, önerinin Duma üye tamsayısının en az 
üçte  ikisi,  Federasyon  Konseyi’nin  üye  tamsayısının  en  az  dörtte  üçü 
tarafından kabul edilmesi (m.108) ve ardından önerinin federe birimlerin 
yasama  organlarının  en  az  üçte  ikisinin  onayını  alması  gerekmektedir 
(m.136).
Anayasa’nın  devletin  temel  niteliklerini  düzenleyen  1,  temel  hak 
ve  özgürlükleri  düzenleyen  2’nci  ve  anayasa  değişikliği  yöntemlerini 
düzenleyen  9’uncu  bölümlerinde  yer  alan  hükümler  Federal  Meclis 
tarafından değiştirilememektedir. Bu bölümlerle ilgili öneri Federasyon 
Konseyi  ve  Duma’da  beşte  üç  çoğunlukla  destek  görürse,  Anayasa 
Meclisi  oluşturulmaktadır.  Anayasa  Meclisi,  ya  bu  hükümlerin 
değiştirilemeyeceğine karar verir ya da yeni bir anayasa taslağı hazırlar 
(Bu taslağın kabulü için Anayasa Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin 

---

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
204
205
desteği  gerekmektedir)  veya  öneriyi  referanduma  sunar.  Referanduma 
sunulan önerinin kabul edilmesi için, seçmenlerin yarısından fazlasının 
referanduma  katılmış  olması  ve  referanduma  katılanların  yarısından 
çoğunun evet oyu vermiş olması gerekmektedir (Any. m.135). 
Rusya  Federasyonu’na  yeni  bir  birimin  kabulü,  federasyon  içinde 
yeni  bir  federe  birimin  oluşturulması  ile  federe  birimin  anayasal-yasal 
statüsünün  değiştirilmesini  düzenleyen  Anayasa’nın  65’inci  maddesi 
hükümleri  de  federal  anayasal  kanunda
39
  öngörülen  istisnai  yönteme 
göre değiştirilebilmektedir (Any. m.137).
4.3. Hükümet
Anayasaya göre, yürütme yetkisi hükümet tarafından kullanılmaktadır. 
Hükümet,  başbakan,  başbakan  yardımcısı  ve  federal  bakanlardan 
oluşmaktadır  (m.110).  Anayasa,  devlet  başkanını  yürütme  organı 
içerisinde değerlendirmemektedir. 
Başbakan, Duma’nın rızası ile devlet başkanı tarafından atanmaktadır 
(Any. m.111/1). Bakanlar ise, başbakanın önerisi üzerine devlet başkanı 
tarafından atanmaktadır (m.112/2). Hükümet üyelerinin Federal Meclis 
veya federe birim meclislerinde üye olmaları yasaktır.
40
 
Devlet  başkanı,  seçildikten  veya  hükümetin  istifasından  sonra  en 
geç  iki  hafta  içinde  veya  Duma  önceki  adayı  reddettikten  bir  hafta 
sonra  başbakan  adayını  Duma’ya  sunmak  zorundadır.  Duma,  bir  hafta 
içerisinde adayla ilgili kararını vermelidir. Duma, başbakan adaylarını üç 
kez üst üste reddederse, devlet başkanı Duma’yı fesheder ve seçimlerin 
yenilenmesine karar verir (Any.m.111).
Başbakan,  atandıktan  sonraki  bir  hafta  içerisinde  yürütme  erkinin 
federal organlarının örgütlenmesine ilişkin tekliflerini devlet başkanına 
sunar.  Başbakan,  başbakan  yardımcılığı  ve  federal  bakanlıklar  için 
adayları devlet başkanına önerir (Any.m.112).
Anayasa’nın 114’üncü maddesinde Rusya Federasyonu hükümetinin 
görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmıştır:
39
  Kırım Cumhuriyeti ve Sivastopol şehrinin iki federe birim olarak, 2014’te Rusya’ya katılımı, 2001 
tarihli federal kanunla düzenlenen prosedürlere göre olmuştur.
40
  Şen, Rusya Federasyonu Siyasal Sistemi, s.163.

---