Asif mehraliyev
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
85
azaldılır. Qazon sahələrində seyrəkləşmiş ərazilərə toxum səpilir və cücərti alınana qədər hər gün suvarılır. Yeni qazon sahələri hazırlanır və səpin aparılır. Oktyabr Məhsulu qurtarmış bütün bitkilər bu ayda suvarılır, sahələr isə təmizlənərək yeni əkinlər üçün hazırlanır. Yeni bağ salmaq üçün sahələr əkinə hazır vəziyyətə gətirilir, yəni, daş-kəsəkdən təmizlənir, hamarlanır, bitki əkiləcək yerlər nişanlanır, çalalar qazılır və qidalı torpaqla üzvi gübrələr qarışdırılaraq doldurulub suvarılır. Tinglik sahələrdə əkin üçün çıxarılacaq bitkilər nişanlanır, artıq zoğlardan təmizlənir. Tələb olunan həcmdə üzvi və mineral gübrələr gətirilir. Şum aparılacaq bütün sahələrə qabaqcadan üzvi gübrələrin (torf, peyin, kompost) tam norması səpilib sonra şum aparılır. Aran zonalarda və Abşeronda bütün həmişəyaşıl bitkilərin əkini davam etdirilir. Avqust və sentyabr aylarında əkilmiş və səpilmiş bitkilər daim nəzarətdə olur. Göz calağı edilmiş bitkilərdə müşahidələr aparılır, bütün sarğılar açılır. Bitkilərin suvarılma normaları sentyabr ayına nisbətən azaldılır. Meyvə bağlarında və üzümlüklərdə seyrək olan yerlərdə və qurumuş bitkilərin yerlərində yeni bitki əkini üçün çalalar qazılır. Bağlarda ilk payız yağmurları başlayana kimi cərgəaralarına üzvi və mineral gübrələr verməklə dərin (20- 25 sm) şumlanır. Bir çox çiçək bitkiləri – asfodelina, çiriş, dağlaləsi,
86 sünbülçiçək, qarğasoğanı və b.
toxumlarının və
soğanaqlarının səpin vaxtıdır. Noyabr Respublikamızın aran zonalarında və Abşeronda yeni bağ və park yaratmaq, bitki əkmək üçün ən münasib vaxt noyabr ayıdır. Belə ki, məhsulun yığımı, tədarükü və ümumiyyətlə məhsulla bağlı problemlər artıq arxada qalmışdır. Ona görə də əvvəlki aylarda seçilmiş, şumlanmış, bir sözlə əkin üçün hazırlanmış yerlərə nəzərdə tutulan bitkilər əkilir. Bitkilərin payızdan əkilməsi aran zonalar üçün çox vacib tədbirlərdəndir. Bu ərəfədə əkilmiş bitkilərin gecikdirilərək yazda əkilmiş bitkilərə nisbətən bitiş faizi yüksək olmaqla, inkişafı da yaxşı olur. Həm yeni əkilmiş bitkilərə, həm yaşlı və cavan bağlara, həm də üzümlüklərə oktyabrda üzvi və mineral gübrələr verilməyibsə, gec deyil, bu ayda da və ümumiyyətlə bütün qış dövrü verilə bilər. Yarpağın tökən bütün bitkilərdə formavermə və budama işlərinə başlanılır. Vegetativ yolla çoxaldılan cinslərin qələmləri tədarük olunur 25-50 ədədi bir yerdə dəstə bağlanaraq qaranlıq və sərin zirzəmilərdə çay qumunun içində və ya ağac yonqarında yaza qədər saxlanılır. Qış şaxtalarından ziyan çəkən cinslərin üstü polietilen örtüklərlə örtülür. Bu işdə çalışmaq lazımdır ki, örtük bitkinin budaqlarına toxunmasın. Dibçək bitkilərinin də soyuğa davamsızları isidilən binalara köçürülür. Axşam suvarmaları səhər suvarmaları ilə əvəz olunur. Yazlıq bitkilərin səpini və əkini üçün sahələr dərin şum edilir.
87
Dekabr Hava şəraiti imkan verdikcə noyabr ayından qalan işlər – budama, formavermə, ağacların gövdə ətrafının və cərgəaralarının şumlanması və b. işlər davam etdirilir. Aran zonalarda ağac əkini aparılır. Saxlayıcılarda tədarük olunmuş
meyvə-tərəvəz məhsullarının, toxumların, çubuqların, tinglərin istilik və rütubət rejiminə nəzarət olunur. Saxlayıcılarda temperatur müsbət 2-5ºC, nisbi rütubət isə 60-70% arasında olmaqla, hava cərəyanı dövr etməlidir. Çürümüş, kiflənmiş məhsullar seçilərək atılmalıdır. Saxlayıcılarda temperatur yüksəldikdə pəncərə və qapılar açılır, məhsul qarışdırılır, çürüklərdən təmizlənirvə temperatur nizamlandıqdan sonra qapı-
pəncərələr bağlanır.
88 VIII FƏSİL DEKORATİV BAĞÇILIQDA GENİŞ İSTİFADƏ OLUNAN BƏZİ AĞAC VƏ KOL BİTKİLƏRİ İrimeyvəli çiyələk ağacı Hal-hazırda respublikamızda meyvə-giləmeyvə bitkilərini, onların aqrobioloji xüsusiyyətlərindən asılı olaraq müxtəlif üsullarla – toxumlarla və vegetativ orqanlarla çoxaldırlar. Bəzək-bağçılıqda isə daha çox vegetativ çoxaltmaya üstünlük verilir. Ona görə ki, mərhələ etibarı ilə yetkin orqanizmdən törədiyindən, toxumla çoxaltmadan fərqli olaraq, vegetativ yolla çoxaldılmış bitkilər çiçəkləməyə və meyvə əmələ gətirməyə 4-5 il tez başlayır ki, bu da dekorativ bağçılıqda çox əlverişlidir. Yerli ağac və kol bitkiləri ilə yanaşı, park və bağların yaşıllaşdırılmasında introdusentlərdən də geniş istifadə olunur. Yeni növ və çeşidlərlə mədəni floramız mütəmadi olaraq zənginləşir. Lakin ayrı-ayrı ölkələrdən gətirilən bitkilər iqtisadi cəhətdən baha başa gəldiyindən, yerli şəraitdə həmin bitkilərin yeni fərdlərini çoxaltmaq olduqca zəruridir. Çoxaldılması zərurətə çevrilən belə bitkilərdən biri də İrimeyvəli Çiyələk ağacıdır (Arbutus unedo L.) (şəkil 14). İrimeyvəli Çiyələk ağacı Ericakimilər (Ericaceae L.) fəsiləsinin Çiyələk ağacı (Arbutus L.) cinsinə aid olub, cinsin digər növü olan Hündürboy Çiyələk ağacından (A.
ilə fərqlənir, 5-10 m hündürlükdə həmişəyaşıl ağacdır. Gövdəsinin diametri 1 m hündürlükdə 50-80 sm-ə qədər olub, əyilən budaqlanandır, iri çətirə malikdir. Yaşlı budaqlar qonur-çadarlı, cavan zoğlar isə hamar olmaqla qırmızımtıl rəngdədir. Yarpaqları üst tərəfdən tünd-yaşıl, alt tərəfdən isə açıq yaşıl, səthi hamar, ellipsvaridir. Yarpağının uzunluğu 5-
Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|