Asoslari va muammolari ilmiy tadqiqot markazi biznes muhiti: nazariya va amaliyot

7.1-rasm. Marketing Funnel
22
 
Qaysi segmentlarni qamrab olishingizga qarab siz mass marketga (to„liq 
bozorni qamrab olish) yoki kastomizatsiyalash (tor doiradagi xaridorlarga 
ixtisoslashish) ga ixtisoslashasiz va undan kelib chiqqan holda strategiyalarni 
tanlashingiz maqsadga muvofiq.
22
Kotler, Ph. & Keller, K.L. Marketing Management. 2015. Global Edition Pearson 

---

65 
7.2-rasm. Segmentlarni qamrab olish darajasi
23
 
 
23
Kotler, Ph. & Keller, K.L. Marketing Management. 2015. Global Edition Pearson. 

---

66 
Talaba bilimini nazorat qilish hamda mustahkamlashga oid savol va 
topshiriqlar 
1. 
Marketing intellekt va marketing tadqiqotlarining farqi nimada?
2. Segmentlash darajasiga misol keltiring. Mass market bilan Kastomizatsiya 
o„rtasida qanday farq bor? Ularning ustun va kamchiliklari nimalardan iborat? 
 
 
 
 

---

67 
8-bob. LOYALLIK DASTURLARI VA BRENDING
 
8.1. Savdo belgisi va brend tushunchalari. Brend kapitali, brend haqida 
assotsiastiya, brendning taniqlilik darajasi, top of maynd (top of mind), 
brendga loyallik darajasi 
Brend nom, tamg„a, elementlardan tarkib topib, xaridorga mahsulot 
qo„shimcha qiymatga egaligi tuyg„usini beradi va uni qo„lga kiritish uchun ko„proq 
haq to„lashga ham rozi bo„ladi (John Torella, J.C. Winters Group, Toronto). 
Brend “shaxs”ga aylangan mahsulot (Chris Staples, Rethink, Vancouver). 
Noyob dizayn, nom, tam‟ga va elementlarning jamlanmasi bo„lib, birgalikda 
raqobatchi mahsulotlardan ajralib turadi, yagonalik imiji va qo„shimcha qiymatni 
yaratadi. 
Brendning vazifasi: 
1. Ishlab chiqaruvchini aniqlab beradi.
2. Savdo aylanmasini oshiradi. 
3. Sifat ko„rsatkichini oshiradi. 
4. Sohaga kirish to„siqlarini yaratadi.
5. Raqobatdagi ustunlikni ta‟minlaydi. 
6. Premium (qimmatbaho) narxni ta‟minlaydi. 
Brend kapitali. Brend kapitali mahsulot va xizmatga qo„shimcha qiymat berib, 
iste‟molchi ongida unga nisbatan hurmat, ishonch tuyg„usini uyg„otadi.
Brendga loyallik (sadoqatlilik). Iste‟molchining brendga bog„langanlik 
darajasi bo„lib, uni uchta bosqichga bo„lish mumkin: 
1.
taniqlilik (recognition); 
2.
tanlov (preference); 
3.
o„jarlik (insistence). 
Taniqlilik. Brend nomi, o„rami va uning imkoniyatlaridan xabardor bo„lish. 
Masalan, 8.1-rasmdagi yaxna choy savdo belgilaridan qaysi birini taniysiz?

---

68 
Tanlov. Iste‟molchi o„zi uchun foydali deb hisoblasa uni sotib oladi. Masalan, 
8.1-rasmdagi yaxna choy savdo belgilaridan qaysi birini sotib olgan bo„lar edingiz? 
O„jarlik. Mahsulotni topmaguncha qidiradi, ya‟ni boshqa do„konga uzoq 
bo„lsa ham boradi, qimmat bo„lsa ham sotib oladi. Masalan, 8.1-rasmdagi yaxna 
choy savdo belgilaridan qaysi birining fanatisiz? Odatda, iste‟molchini brend o„jarlik 
darajasiga olib chiqish juda qiyin. Coca Cola, iPhone - shunga erishgan kam sonli 
brendlardan.