Avropa Universitetləri Birliyinin və Vahid Avropa Məkanının yaradılması ideyaları bütün Avropada vo Bolonya (İtaliya) şəhərində olan qədim Bolonya Univer
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şahqulu sultan Sarışeyxli-Avşar
- Əmir Cahanşah xan Avşar
244 Şahqulu sultan Sarışeyxli-Avşar Şahqulu sultan Mustafa sultan oğlu I Şah Təhmasibə qulluq etmişdi. Şahdan xan ünvanı almışdı. Şahqulu xan 1529-cu ildə I Şah Təhmasib tərəfindən Kerman əyalətinə bəylərbəyi təyin edildi. Şahqulu sultan dekabr 1588-ci ildə Şeyx Səfiəddin bəqiy- yəsinə 3 min 422 Təbriz tüməni pul nəzir etmişdi. Bu pul Alaruq kəndinin bir hissəsinin alınmasına sərf edilmişdi 63 . Şahqulu sultanın Murad bəy adlı oğlu vardı. Yaqub sultan Avşar Yaqub bəy 1565-ci ildə yüzbaşı idi. I Şah Təhmasib ona sul- tan ünvanı verib Təbriz şəhərində darğa təyin etdi. Igid və bacarıqlı adam olduğundan şah tərəfindən sevilirdi. Sultan ünvanı almışdı. Yaqub sultan 1570-ci ildə I Şah Təhmasib tərəfindən Kerman əyalətinə bəylərbəyi təyin edildi. Allahqulu bəy Avşar Allahqulu bəy Məhəmməd (Dana) bəy oğlu I Şah Təhmasib tərəfindən Kerman əyalətinə bəylərbəyi təyin olunmuşdu. O, 1576- cı ilədək həmin əyalətə başçılıq etdi. Murtuzaqulu xan Avşar II Şah Abbas qorçubaşı Murtuzaqulu xanı Kermana hakim təyin etdi. Murtuzaqulu xan bir müddət Kermanın başçısı oldu. 63 Sərihülmülk Zeynalabidin Əbdi bəy Nəvidi Şirazi, Vəqfnameyi-büqyeyi Şeyx Səfiəddin Ərdəbili, Tehran, “Övqaf”, 1390, səh.199. 245 Şahqulu xan Avşar Şahqulu xan Nadir şah Qırxlı-Avşarın hakimiyyəti dönəmin- də, 1746-cı ildə Kermanın hakimi olmuşdu. Şahqulu xan bacarıqlı sərkərdə, təcrübəli əsgər kimi Azərbay- can tarixinin səhifələrində özünə yer tapmışdır. İmamverdi xan Sarılı-Avşar İmamverdi xan Nadir şah Qırxlı-Avşarın hakimiyyəti dönə- mində Kermanın hakimi olmuşdu. Allahyar xan Avşar Xəmsə avşarlarının ünlü nümayəndələrindən biri də Allahyar xan idi. Allahyar xan İranda «Sarısaqqal» kimi tanınırdı. Abbas mirzə naibüssəltənənin yanındı xidmət etmişdi. İran-rus savaşların- da qəhrəmanlıq göstərmişdi. Abbas mirzə Qovanlı-Qacar rusların üzərinə hücum zamanı döyüş planı hazırlamışdı. Fransız müəllifi Jan Junior yazır: «Keçən gecə döyüş səflərinin düzülməsi planı tərtib olunmuşdu və zabitlər bilirdilər ki, səhər Şahsevən əsgərləri sağ cinahda dayanacaq, Əbdülməliki tayfası və Dəvəli Qacar tayfa- sının əsgərləri sol cinahda mövqe tutacaqlar. Qoşunun qəlbində- mərkəzində Avşar və Xocəvənd əsgərləri olacaqlar və cəbhənin arxasında süvarilər ehtiyat qismində mövqe tutacaqlar ki, lazım olan hissələrdə onlardan istifadə etsinlər. Sağ qolun komandanlığı Mustafaqulu xan Şahsevənə və sol qolun komandanlığı Davud xan Dəvəli-Qacara həvalə olundu. Abbas mirzə də qəlbdə komandanlığı öz öhdəsinə götürdü. Eyni zamanda bütün cəbhənin komandanı o idi. Allahyar xan Avşar Xəmsə cəbhənin qəlbində Abbas mirzəyə kömək edirdi» 64. 64 J.Junior, Unudulmuş Qəhrəmanlar, 2004, səh.259. 246 Cahanşah xan Avşar Xəmsə avşarlarının adlı oğullarından biri də Cahanşah xan idi. Cahanşah xan 1775-ci ildə Zəncan ətrafında anadan olmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili alsa da hərbi işə meyl etmişdi. Cahanşah xan Abbas mirzənin süvari alaylarından birinə başçılıq etmişdi. Fransız müəllifi Jan Junior yazır: «Ehtiyat hissədən İranlıların sol cinahına göndərilmiş o 400 süvarinin Avşar Xəmsə tayfasından çıx- mış və döyüş günü 30 yaşı olan Cahanşah adlı bir komandanı vardı. Cahanşah Avşar görkəmli bir süvari hesab olunurdu və at çapmaqda çar ordusunun kazak süvarilərinin ən yaxşısına bərabər tutula bilərdi. Lakin çar qoşununun sağ cinahına həmlə edəcək digər süva- rilərdə Cahanşahda olan məharət və zirəklik yox idi və rəqib qoşuna yaxınlaşan zaman onun kimi özlərini əsgərlərin atəş təhlükəsindən qoruya bilmirdilər. Cahanşah Avşar çar qoşununun kazakları kimi, kiçik yaşlarından ata minmiş, məşhur məsəldə deyildiyi kimi, at üstündə böyümüşdü və rəqib üzərinə gedərkən özünü atın böyründə, ya qarnının altında gizlədə bilirdi. Cahanşah Avşar bu topları susdurmaq üçün hər birinin tərkibində bir piyada olan öz süvarilərini 4 səfə böldü və hər 100 süvari yerləşirdirdi ki, onlar əslində 200 döyüşçü kişi idilər. Cahanşah öz süvarilərinə və piyadalarına dedi: «Ola bilər ki, bu həmlədə bizim yarımız, ya üçdə ikimiz qətl olunaq, lakin sağ qalanlar bizim üçün xeyli çətinlik yaratmış və yaradacaq bu 30 topu məhv etməlidirlər. Topu sıradan çıxarmaq üçün ən təsirli vasitə birinci növbədə onların mühafizələrini və topçularını öldürməkdir; onları öldürən- dən sonra əgər bacarsanız, topları qənimət götürə bilmirsiniz, topun çarxlarını sındırın və barıt kisələrinə od vurun ki, daha düşmən toplardan istifadə edə bilməsin». Onlar şərab içmirdilər, qəhvə sərf etmirdilər, siqar çəkmirdilər ki, ürəklərinin ahəngini pozsun, bunun nəticəsində də atəş açarkən əlləri titrəsin və güllələri boşa çıxsın. 247 Onlar minikçi deyildilər, ancaq ata minə bilirdilər və bunu da bilirdilər ki, at dördnala qaçarkən, hərəkəti yeknəsəq olduğu üçün atın üstündə oturan və güllə atmaq istəyən adamın əli, qəlb zəifliyi üzündən təbii döyünməsindən başqa, titrəmir. At üstə oturan adamın əli yalnız at yortma qaçarkən titrəyir və o vəziyyətdə əgər güllə atsa gülləsi boşa çıxar». Cahanşah xanın törəməsi Cahanşahi, Cahanşahlu soyadını daşıyır. Cahanşah xanın Həsən xan adlı oğlu vardı. Həsən xan Avşar Həsən xan Cahanşah xan oğlu atasından sonra mülklərini idarə edirdi. Həsən xan Qulamhüseyn xan Osanlı tərəfindən öldürüldü. Hüseynəli xan Avşar Hüseynəli xan Cahanşah xan oğlu 1817-ci ildə Zəncan şəhərində doğulmuşdu. Mükəmməl ailə təlim-tərbiyəsi almışdı. Sərdari-Fateh ləqəbini daşıyırdı. Görkəmli hərbçi idi. Sərdari Fatehin Zəncan əyalətində 500-ə yaxın kəndi var idi ki, bu kəndlərdən də əmir 20000 xalvara yaxın taxıl əldə edirdi 65 . Hüseynəli xanın Cahanşah xan adlı oğlu vardı. Əmir Cahanşah xan Avşar Əmir Cahanşah xan Hüseynəli xan oğlu 1838-ci ildə Zəncan əyalətinin Kərsəf kəndində anadan olmuşdu. Mükəmməl ailə təlim- tərbiyəsi almışdı. 65 GMDTA, fond 521, siyahı 5, iş 487, vərəq 15. Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|