«avtomatlashtirish, boshqaruv va matbaa» fakulteti
Paxta tozalash korxonalarida kapitalning tarkibi va uni tashkil etish
Yüklə 252,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kx = Kj - Kq
- 1-chizma. Xususiy kapitalning tarkibi
| 1.3. Paxta tozalash korxonalarida kapitalning tarkibi va uni tashkil etish
manbalari. Xususiy kapital bir qancha ko‘rsatkichlar majmuidan tashkil topgan bo‘lib, ular quyidagilardan iborat: - ustav kapitali; - rezerv kapitali; - qo‘shilgan kapital; - taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar) va boshqalar. O‘zbekiston Respublikasining 1996-yil 30-avgustda qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonunning 14-moddasida «Xususiy kapital - ustav kapitali, qo‘shilgan va rezerv kapitalidan hamda taqsimlanmagan foydadan tarkib topadi» deb ko‘rsatilgan. Paxta tozalash korxonalarida xususiy kapitalning shakllanishi–xo‘jalik jarayonini yuritish maqsadida jalb qilingan xususiy mablag‘lar, uning faoliyati davomida erishilgan sof foydasi hamda inflyasiya ta’sirida yuzaga kelgan tafovut summalari natijasida jamlangan mablag‘lari asosida tartibga solinadi. Shuningdek, bu mablag‘lar manbai aksariyat hollarda xo‘jalik faoliyatining dastlabki bosqichlaridan yuzaga keladi. Xususiy kapital deganda, xo‘jalik yurituvchi sub’ektga tegishli bo‘lgan mulkning qiymati tushuniladi. Bu kapital jami kapital bilan qarzga olingan kapitalning o‘rtasidagi farq sifatida aniqlanishi mumkin, ya’ni: Kx = Kj - Kq Bunda: Kx - xususiy kapital. Kj - jami kapital. Kq-qarzga olingan kapital Quyidagi 1-chizmada paxta tozalash korxonalarida xususiy kapitalning tarkibini ko‘rishimiz mumkin. 17 1-chizma. Xususiy kapitalning tarkibi Xususiy kapitalni buxgalteriya hisobida aks ettirish uchun ularni bir qancha belgilar bo‘yicha tasniflashni taqozo qiladi. Aksariyat olimlar xususiy kapitalni tasniflash belgilari sifatida ularning turlarini, xizmat muddatlarini, tashkil etish manbalarini olish zarur deb hisoblaydilar. Ularni tasniflashda moddiylik belgisini, turgan joyi, faoliyatda ishtirok etish darajasini ham e’tirof etish maqsadga muvofiqdir. Bundan tashqari, tasniflash belgilarining tartibini to‘g‘ri asoslash ham uni o‘rganishda muhim omildir. Chunki, bu tizimni aniq belgilash xususiy kapital elementlarini bosqichma-bosqich birinchi, ikkinchi va uchinchi darajali XUSUSIY KAPITAL TARKIBI Ustav kapitali Qo’shilgan kapital Rezerv kapitali Taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar) Oddiy aksiy alar Pay va qo’yi lmal ar Emiss ion da ro m ad Us tav ka pi ta lini sh akll ant ir is h bo’ yi cha ijo biy ku rs far qi Aktiv la rn i qay ta ba hol ash b o’yi cha t uz atishla r Rez ev k ap ital i Beg’ araz o li ngan m ol- mulk Taqs iml an mag an fo yd a Q op lan ma gan zar ar Imt iyo zli aks iya lar 18 schyotlarda aks ettirish, ular to‘g‘risidagi ma’lumotlami umumiylikka qarab yig‘ish, jamlash, to‘plashning yaxlit tizimini yaratishga imkon beradi. Bu esa nazariy va metodologik jihatdan katta ahamiyat kasb etadi. Xususiy kapitalni tasniflashning tarkibiy tizimi quyidagi ketma – ketlikdan tashkil topishi lozim. Yüklə 252,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|