Avtomobil va shahar yo’llaridagi ko’prik va quvurlar to’grisida asosiy tushiunchalar

Tayanchlar turiga ko’ra:

• 
  tayanchlar bevosita erga tiralib turadigan (9a, b Rasm); bunda tayanchlar oraliq qurilmadan tushiadigan Yuklarni bevosita zaminga uzatadi va sezilarli miqdorda cho’kmaydi- tayanchlari suvda qaqib turadigan (9vRasm).oraliq qurilmadagi Yuklarni qabul qilib ularni suvga (ichi bo’sh yashiqqa yassi Yuk kemasiga o’rnatilgan suzuvchi ko’prik) uzatadi va sezilarli miqdorda cho’kadi Oraliq qurilmalar xolatiga ko’ra:
  
• 
  oraliq qurilmalar tayanchlar ustida holatini o’zgartirmasdan turadigan ko’priklar (9a, Rasm);
  
• 
  ko’tarma ko’priklar oraliq qurilmalaridan birontasi kemalar o’tayotgan vaqtda tayanchga nisbatan tik ko’tariladi (9bRasm) yoki oraliq qurilmani belgilangan balandlikka ko’tariladi
  

-ko’tarma ko’priklar yurish satxi ko’tarish imkoni bo’lmaganda va yurish satxi kema o’tish balandligiga ko’tarish foyda keltirmaydigan xollarda qo’llaniladi. Kema qatnovi vaqtida avtomobil xarakatining uzilishi, avtomobil xarakati vaqtida kema qatnovining uzilishi ko’tarma ko’priklarning kamchiligi xisoblanadi.

9.rasm.Tayanch va orliq qurilmaning turigako’ra ko’prik ko’rinishlari
1-ko’prikka bardosh yo’li; 2-ko’tarma konusi; 3-qirg’oq tayanchi; 4-xarakat orliq qurilmaning Yuqori qismida; 5-orliq tayanch; 6-poydevorlar;7-xarakat orliq qurilmaning o’rtasida; 8-ko’tariladigan orliq qurilma;9suvda qaqib turadigan tayanch
Oraliq qurilmalarini qurishda ishlatiladigan materiallar turlariga ko’ra: yog’och, tosh, metall, beton va temirbeton ko’priklarga bo’linadi. Bu ko’priklarning tayanchlari boshqa xildagi materiallardan qurilishi mumkin. Misol uchun metall ko’prik deganda metall oraliq qurilmali qo’priklar tushiuniladi, lekin ularning tayanchlari boshqa turdagi materiallardan qurilgan bo’lishi mumkin.
O’tish qismining butun oraliq qurilmaga nisbatan qaysi sathda joylashganiga ko’ra:
- harakat yuqori qismda tashkil qilingan (10. a Rasm); - harakat pastki qismda tashkil qilingan(10.bRasm).
-harakat o’rta qismda tashkil qilingan (10.v Rasm);

10.rasm.O’tish qismining butun oraliq qurilmaga nisbatan qaysi sathda joylashgani: a-harakat Yuqori qismda tashkil qilingan; b- harakat pastki qismda tashkil qilingan; v-harakat o’rta qismda tashkil qilingan;
O’tish qismining butun oraliq qurilmaga nisbatan qaysi sathda joylashgani loyixa echimiga va ko’prikni joy bilan uyg’unlashishiga ta’sir ko’rsatadi. Xarakat orliq qurilmaning pastki qismda tashkil qilinganda ko’ndalang kensimida faqat ikkita asosiy to’sin yoki ferma qo’llaniladi, ular keng joylashtirilgan bu qatnov qismini murakkablashtiradi. Fermaning yuqori qismidagi belbog’ining mustaxkamligini ta’minlashda bog’lanish sistemasini murakkablashtiradi. Xarakat orliq qurilmaningustki qismda joylashtirilgan ko’prik joy bilan uyg’unlashadi, Xarakat orliq qurilmaning pastki qismda tashkil qilinganda ko’prikka nisbatan orliq qurilmaning qurilish balandligi ancha past bo’ladi.