Axlaq sayesinde indd
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ِءماْﻟا َﱃِا ُنمآﱠﻈﻟا ُﺐْﻠَﻘْﻟا ُﻦُﻜ ْﺴَﻳ ماَﻛ ِﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا َﱃِا ُﻦُﻜ ْﺴَﻴَﻟ َﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠنِا ِدِرﺎﺒْﻟا
- اذِا ِ ْينَﻨِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠنِاَو ﻻَا ...ِنﺎيمِ ْﻻا ِﺐَﺒَﺳ ِﻢَﻈْﻋَا ْﻦِﻣ ِﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠدُو ﱠنِاَو ﻻَا
- كىَﺘ ْﺷا اَذِا ِﺪِﺣاﻮْﻟا ِﺪ َﺴَﺠْﻟﺎَﻛ ﺎﻧﺎﻛ ِﻪﻠﻟا ِﰲ ﺎﻴَﻓﺎﺼَﺗَو ﱠﻞَﺟَو ﱠﺰَﻋ ِﻪﻠﻟا ِﰲ ﺎّﺑﺎﺤَﺗ ِﻊ ِﺿْﻮَﻤْﻟا َﻚِﻟاذ َﻢَﻟَا ُﺮَﺧ ْﻵا َﺪَﺟَو ًﺎﻌ ِﺿْﻮَﻣ ِهِﺪ َﺴَﺟ ْﻦِﻣ ماُﻫُﺪَﺣَا
- ﱠنِﺎَﻓ َﺔَﻗْﺮُﻔْﻟاَو ْﻢُﻛﺎّﻳِاَو ِﺔَﻋماَﺠْﻟا َﻊَﻣ ِﻪﻠﻟاَﺪَﻳ ﱠنِﺎَﻓ َﻢَﻈْﻋَ ْﻻا َداﻮ ﱠﺴﻟا اﻮُﻣَﺰْﻟاَو
- ُعماِﺘْﺟِ ْﻻا ُﻩُؤﺎﻴْﺣِاَو ،ُنآﺮُﻘْﻟا َتﺎﻣأ ﺎﻣ ﺎﺘﻴِ ُيم َو ُنآﺮُﻘْﻟا ﺎَﻴْﺣَا ﺎﻣ ﺎﻴِﻴْﺤُﻴِﻟ ِنماَﻜَﺤْﻟا ُﻪْﻨَﻋ ُقا ِﱰْﻓِ ْﻻا ُﻪُﺘَﺗﺎﻣِاَو ِﻪْﻴَﻠَﻋ
- ًاﺪَﻏ َﻢَﻣُ ْﻻا ُﻢُﻜِﺑ ٌﺮِﺛﺎﻜُﻣ ﱢنيِﺎَﻓ َﺪَﻟَﻮْﻟا اﻮُﺒُﻠْﻃُا
Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 113 səsləmək, zarafatda ifrata varmaq və s. kimi təfriqə, nifaq və ayrılıq salan amilləri qadağan edirsə, digər tərəfdən isə salam vermək, görüşmək, “sileyi-rəhm” (qohumlara yaxşılıq), yaxşı güman, dostluq münasibətlərini bildirmək, bir-birlərinin heysiyyətini müdafiə etmək, iki nəfərin arasında sülh yaratmaq, bir-birinin hacət və istəklərini yerinə yetirmək və bu kimi ülfət, məhəbbət və qarşılıqlı etimadı möhkəmləndirən amilləri tərifləyir, insanların ictimai rabitələrinin mehr-məhəbbət üzərində qurulmasını istəyir və bu məsələyə yüksək əhəmiyyət verərək onları həyatın zəruri dayaqları hesab edir. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurur: ِءماْﻟا َﱃِا ُنمآﱠﻈﻟا ُﺐْﻠَﻘْﻟا ُﻦُﻜ ْﺴَﻳ ماَﻛ ِﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا َﱃِا ُﻦُﻜ ْﺴَﻴَﻟ َﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠنِا ِدِرﺎﺒْﻟا “Susuzlar sərin su ilə rahatlaşdıqları kimi, möminlər də əlaqə saxladıqda dincəlirlər!” 1 Bu ibarədən, yeri gəlmişkən, bəşərin ictimai həyata ehtiyacının təbii-fitriliyi, birgə həyatın zəruriliyi başa düşülür. 10. Diqqəti cəlb edən məsələ odur ki, İslamda ictimai əlaqələrə əsla hədd qoyulmur və onların daha da möhkəm və yaxınlığı irəli sürülür. Məsələn, buyurulur ki, möminlər arasında mənəvi bağlılıq hətta onların cisminə belə təsir göstərməlidir! Peyğəmbəri- Əkrəm (s) buyurur: اذِا ِ ْينَﻨِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠنِاَو ﻻَا ...ِنﺎيمِ ْﻻا ِﺐَﺒَﺳ ِﻢَﻈْﻋَا ْﻦِﻣ ِﻦِﻣْﺆُﻤْﻟا ﱠدُو ﱠنِاَو ﻻَا 1 . “Biharul-ənvar”, 74-cü cild, səh.280. 114 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат كىَﺘ ْﺷا اَذِا ِﺪِﺣاﻮْﻟا ِﺪ َﺴَﺠْﻟﺎَﻛ ﺎﻧﺎﻛ ِﻪﻠﻟا ِﰲ ﺎﻴَﻓﺎﺼَﺗَو ﱠﻞَﺟَو ﱠﺰَﻋ ِﻪﻠﻟا ِﰲ ﺎّﺑﺎﺤَﺗ ِﻊ ِﺿْﻮَﻤْﻟا َﻚِﻟاذ َﻢَﻟَا ُﺮَﺧ ْﻵا َﺪَﺟَو ًﺎﻌ ِﺿْﻮَﻣ ِهِﺪ َﺴَﺟ ْﻦِﻣ ماُﻫُﺪَﺣَا “Agah olun ki, mömini sevmək imanın ən böyük səbəblərindən biridir!... Agah olun ki, Allaha xatir bir-birinə məhəbbət bəsləyən iki mömin bir bədənə çevrilir! Belə ki, əgər biri bədəninin bir hissəsində narahatlıq keçirsə, digəri də həmin ağrını hiss edər!” 1 Bu hədisdən başa düşülür ki, möminlər arasında dostluq möhkəm olmalı, bədənləri bir bədən kimi sayılmalı, biri öz əzalarında narahatlıq hiss etdikdə, o biri də bunu öz bədənində hiss etməlidir. Yəni onlar mənən bir-birinə elə bağlanmalıdırlar ki, bir ruh, bir bədənə çevrilsinlər. (Necə ki, Peyğəmbərin (s) bəzi səhabələri belə idi.) Bu məsələni iki izahla belə aydınlaşdırmaq olar: Birincisi: Ruhun bədənlə əlaqəsi hədsiz dərəcədə yaxın olduğundan ruhi narahatlıqlar cismə dərin təsir göstərir. Müasir psixoloqların nəzərinə görə, cismi xəstəliklərin çoxu, məsələn, hər hansı üzvün öz fəaliyyətini itirməsi, yaxud bədənə bir mikrobun keçməsi kimi amillərin səbəbi sırf ruhi-psixoloji sarsıntılardan doğur. İkincisi: Müasir elm isbat edir ki, iki nəfər arasında fikri mübadilə uzaq fasilədən də mümkün işdir. Belə ki, onlar xüsusi ruhi saziş və yaxud ardıcıl məşqlər nəticəsində heç bir vasitə olmadan bir-biri ilə fikri əlaqə yarada və öz fikirlərini digərinə ötürə bilirlər. Bu məsələ “telepatiya” adlanır. Demək, fikri əlaqələr vasitəsilə bir şəxsin narahatlığı digərinə də keçə bilir və o biri şəxsin 1 . “Biharul-ənvar”, 74-cü cild, səh.281. Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 115 də həmin narahatlığı öz bədənində hiss etməsi mümkün məsələdir. 11. İslam göstəriş verir ki, insanlar cəmiyyətdən ayrılmasınlar. Əmirəlmöminin Əli (ə) ixtilaf və təfriqə salan “xəvaric” qrupunun fikirlərini məhkum edərək belə buyurur: ﱠنِﺎَﻓ َﺔَﻗْﺮُﻔْﻟاَو ْﻢُﻛﺎّﻳِاَو ِﺔَﻋماَﺠْﻟا َﻊَﻣ ِﻪﻠﻟاَﺪَﻳ ﱠنِﺎَﻓ َﻢَﻈْﻋَ ْﻻا َداﻮ ﱠﺴﻟا اﻮُﻣَﺰْﻟاَو َﻢﱢﻜُﺣ ﺎ ﱠنمِاَو ... ِﺐِﺋﱢﺬﻠِﻟ ِﻢَﻨَﻐْﻟا َﻦِﻣ ﱠذﺎ ّﺸﻟا ﱠنَا ماَﻛ ِنﺎﻄْﻴ ّﺸﻠِﻟ ِسﺎّﻨﻟا َﻦِﻣ ﱠذﺎ ّﺸﻟا ُعماِﺘْﺟِ ْﻻا ُﻩُؤﺎﻴْﺣِاَو ،ُنآﺮُﻘْﻟا َتﺎﻣأ ﺎﻣ ﺎﺘﻴِ ُيم َو ُنآﺮُﻘْﻟا ﺎَﻴْﺣَا ﺎﻣ ﺎﻴِﻴْﺤُﻴِﻟ ِنماَﻜَﺤْﻟا ُﻪْﻨَﻋ ُقا ِﱰْﻓِ ْﻻا ُﻪُﺘَﺗﺎﻣِاَو ِﻪْﻴَﻠَﻋ “Həmişə (haqqın tərəfini saxlamaq üçün) cəmiyyətə bağlanın ki, Allahın əli cəmiyyətlədir. İxtilaf və ayrılıqdan çəkinin ki, tək qalan qoyun qurda yem olduğu kimi, camaatdan ayrılan kəs də şeytana qismət olar... Və o iki nəfərə də ona görə hökm kəsmə ixtiyarı verilmişdi ki, onlar Quranın diriltdiyini diriltməli, öldürdüyünü (məhkum etdiyini) də dəfn etməliydilər. Diriltmək dedikdə, birlik, öldürmək dedikdə isə ayrılıq nəzərdə tutulur.” 1 Tarixə əsasən, həmişə kiçik tayfa və qəbilələr mədəni baxımdan geri qalmış, böyük sivilizasiyalar isə böyük cəmiyyətlərdə görünmüşdür. İmam Əli (ə) da burada cəmiyyətin əhəmiyyətini nəzərə alaraq Allahın əlinin onun üzərində olduğuna toxunur. Bunun əksinə olaraq isə cəmiyyətdən uzaq düşənlər də şeytanın ovuna tuş gəlir və ilahi himayədən məhrum qalırlar. Sözün davamında buyurulan bənzətmələr göstərir ki, cəmiyyətin problemlərinin 1 . “Nəhcül-bəlağə”, xütbə: 127. 116 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат həlli və qurdların caynaqlarından xilas olmaq yalnız kütləvi formada mümkündür. Demək, cəmiyyətin birliyi və fərdlərin sıx əlaqələri onları hər hansı hadisə və çətinliklər müqabilində davamlı və qalib edəcək. Daha sonra buyurulur ki, Quranı diriltmək vəhdət və birlik yaratmaq, cəmiyyətin ətrafına toplaşmaq, onu öldürmək isə cəmiyyətdən ayrılmaq, təfriqə və ixtilaflardır. İslamın cəmiyyətə böyük əhəmiyyət verməsini aşağıdakı iki məsələ ilə də başa düşmək olar: 1. İslam baxımından camaat namazının əhəmiyyəti və savabı namazda iştirak edənlərin sayı ilə əlaqədardır. Məsələn, məscidlərin savabına gəldikdə, bazar əhli üçün tikilən və ya müəyyən bir tayfa və məntəqənin məscidlərindən tutmuş, şəhərin böyük məscidlərinə qədər və nəhayət, bütün müsəlmanlara məxsus ən böyük ibadət mərkəzi sayılan “Məscidül-Həram”ın (Kəbə evi) ictimai mövqeyinə görə özünəməxsusdur. 2. İslam nəsil və cəmiyyətin artımını bəyənir. Məsələn, Peyğəmbəri-Əkrəm (s) bir hədisdə buyurur: ًاﺪَﻏ َﻢَﻣُ ْﻻا ُﻢُﻜِﺑ ٌﺮِﺛﺎﻜُﻣ ﱢنيِﺎَﻓ َﺪَﻟَﻮْﻟا اﻮُﺒُﻠْﻃُا “Övlad istəyin ki, mən qiyamət günü sizin çoxluğunuzla öyünəcəyəm!” 1 Burada diqqət yetirmək lazımdır ki, bir sıra hallarda cəmiyyətin çoxluğu azuqə və məişət problemlərini doğura bilər. Lakin müvəqqəti çətinliklər cəmiyyətə mənsub olan fayda və dəyərləri itirə bilməz. Əlbəttə, belə hallarla yeraltı və yerüstü sərvətlərə malik olmayan xalqlar üzləşir. 1 . “Vəsailüş-şiə”, 14-cü cild, səh.3, hədis: 6. Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|