Aydin haciyev
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
30
ümumi planauyğun xarakterli zorakılıq... İclasın sədri Əli Səbri, yerlilər cəmiyyətinin sədri Nəcəfov, katib Hüseynzadə” 41 . Erməni başkəsənlərinin azğınlığının daha bir sübutu Goran əhalisinin Gəncə qubernatoruna teleqramıdır: “Təşkil edilmiş erməni qüvvələrinin Qars vilayətinin müsəlmanlarına qarşı qəddar yürüşü, qardaşlarımızın fasiləsiz fəryadı bizi məcbur edir ki, qardaşlarımıza qarşı hər cür qəddar çıxışların dərhal dayandırılması haqqında vəsatətlə hökümətə müraciət edək. Təşkil edilmiş erməni qüvvələrinin belə münasibəti davam edərsə, qonşularımızla – ermənilərlə olan münasibətimiz pozula bilər” 42 . Bu xarakteli məlumatlardan birini Şamxor əhalisinin nümayəndələri – M. Şahnəzərov, K. Əliyev, Q. Məmmədoğlu, M. Ümidov, S. Bədirbəyov bə b. 43
Dzəgəmdən (Şamxor r-nu) Gəncəyə teleqram göndərilmişdi: “Ən doğru mənbələrdən, qəzet məlumatlarından bizə məlumdur ki, hazırda “müzəffər” daşnak polkları – insan yox, əsl vəhşilər – Qars vilayətinin erməni hökümətinin rəhbərliyi ilə müsəlmanlardan silahın alınması bəhanəsi ilə cins və yaşlarına fərq qoymadan onları qəddarlıqla doğrayırlar. Ümumiyyətlə, müsəlmanlar eşidilməmiş vəhşiliklərə daha dözə bilməzlər, onlar dərhal öz din qardaşlarının köməyinə gedə bilərlər. Öz etibar və nüfuzunu böyük Avropa dövlətləri qarşısında doğrultmalı olan Azərbaycan Respublikası üçün (bu) 44 faktı – “Azad Ermənistan” hüdudlarında müsəlmanları məhv etmək məqsədi güdən daşnakların vəhşiliyinə qarşı kəskin etiraz – məzəmmətlə kifayətləndiyini ləyaqətsiz hesab etmək olmaz” 45
Teleqramda böyük Avropa dövlətlərinin yada salınması şübhəsiz ki, 1920- ci il yanvarın 11-də Azərbaycan dövlətinin bu dövlətlər tərəfindən tanınması ilə əlaqədardır. Lakin bu, onların daşnak Ermənistanına yardımını azaltmırdı. Burada ABŞ-ın ən çirkin rolunu qeyd etmək lazımdır: Azərbaycan Respublikasının tanınması haqqında qərarı müdafiə etməyən ABŞ yalnız daşnak Ermənistanını tanıdı. Aydındır ki, cəzasız qaldıqlarını və “böyük erməni irqinin” yaşadığı ərazini genişləndirməyə imkan olacağını dərk edən daşnaklar müəyyən bir anda tamamilə vəhşiləşdilər, Qars vilayətinin müsəlman əhalisinə münasibətdə genosid siyasətini gücləndirdilər. Yeri gəlmişkən demək istəyirəm ki, məni belə bir fikir rahat buraxmır: “Böyük Ermənistanın” müasir himayədarları, bu ağılsız, anarxizm iyi gələn ideyanın buradakı və xaricdəki məddahları “Türkiyədə ermənilərin genosidinin təsdiq edilməsi” deyilən məsələnin ətrafında abırsız hay-küy qaldırmaqla
41 Azərbaycan Respublikası MDƏYTA, f. 897, siy. 1, iş 57, v. 23. 42 Azərbaycan Respublikası MDƏYTA, f. 19, siy. 1, i. 206, v. 33 – 35. 43 Yenə orada, v. 37 – 38. 44 Mətndə aydın oxunmur. 45 Azərbaycan Respublikası MDƏYTA, f. 19, siy.1, iş 206, v. 36 – 37. 31
“ağrımayan başa dəsmal bağlamağa”, bununla da öz cinayətlərini ört-basdır etməyə, dünya ictimaiyyətindən gizlətməyə cəhd göstərmirlərmi? Heç bir şey alınmayacaq, cənab Balayanlar, Poqosyanlar, Ambarsumyanlar, onların tərəfdarları Doullar, Staravoytovalar və onlar kimi düşmənçilik, qan, qəddarlıq, barbarlıq və despotizmin sinonimləri olan daşnakların – Andronikin, Amazaspın, Xatisovun şərəfsiz ənənələrinin digər davamçıları!!! ABŞ-dakı erməni diasporunun və onlar tərəfindən aldadılan Amerika siyasi xadimlərinin ABŞ Senatının iclasında çıxarmağa cəhd etdikləri “Türkiyədə ermənilərin genosidinin təsdiq edilməsi” qərarının iflasa uğraması bunu açıq-aydın təsdiq edir. Bununla əlaqədar senator Paul Simonun Senatın bu məsələyə həsr edilmiş ikinci iclasında dediyi fikir diqqətəlayiqdir: “Biz Türkiyə hökümətinə bu müzakirələrə etdiyi etirazlarına görə minnətdar olmalıyıq. Bu etirazların sayəsində amerikalılar ermənilərin o dövrdəki həyatı haqqında çox şey öyrəndilər...” 46 . Onu da qeyd etmək lazımdır ki, birinci iclasda elə həmin senator P. Simon bu cəfəng qərarın qəbul edilməsinin qızğın tərəfdarı idi. Nəticədə, 1990-cı il fevralın 22-də olan birinci iclasda səslərin sayı bərabər idisə (49-un 49-a), fevralın 27-dəki ikinci iclasda əksəriyyət bu qərarın əleyhinə səs verdi (48-ə qarşı 51) 47 .
süqutuna qədər (daşnak silahlı hissələrinin köməyi ilə), erməni hakimləri XI ordunun döyüş qabiliyyətli hissələri ilə toqquşmalı oldular. Bu da Ararat Respublikası silahlı dəstələrini Qars vilayətindəki planlarını həyata keçirməkdən yayındırdı. Öz qüvvələrini yaymaqla onlar Azərbaycan Respublikasının ərazisinə soxuldular və faktiki olaraq qonşu müstəqil dövlətə qarşı müharibə aparmaqla öz ərazilərini təkcə cənub və cənub-qərbdə deyil, şərqdə də genişləndirməyə ümid edirdilər. Hadisələri bu cəhətdən nəzərdən keçirərkən belə bir fikirlə razılaşmaq olmaz ki, erməni höküməti ən əvvəl erməni məsələsini Qafqazdan kənardan həll etməyə ümid edirdi, yalnız sonra Ermənistan sərhədlərini Azərbaycan və Gürcüstanın hesabına genişləndirməyi nəzərdə tuturdu 48 . Daha doğrusu, tarixi sənədlərə əsaslanaraq demək olar ki, daşnaklar özlərinin “böyük problemlərini” ani hücumla həll etməyə cəhd göstərirdilər. Bu barədə daşnak Aşot Artsruni lap açıq-aydın demişdir: “İlk dövrdə Ermənistana zahiri müstəqillik verən Rusiya, tədricən, Zaqafqaziya və Ümumittifaq federasiyası maskası altında ölkəmizi dövlət müstəqilliyindən məhrum etməklə öz sərhədlərini genişləndirmək və birləşmiş Ermənistan ideyasını həyata keçirmək imkanlarından məhrum idi” 49 .
Azərbaycana ixracı üzrə öz “müqəddəs” vəzifəsini yerinə yetirən XI ordunun
46 “Cümhuriyyət” qəzeti, 23 və 28 fevral 1990, İstanbul. 47 Yenə orada, 28 fevral 1990. 48 “Prometey” qəzeti, dekabr 1932, №37 (Parisdə dərc edilirdi). 49 “Araçe” qəzeti, 9 noyabr 1932, № 2030 (Parisdə dərc olunurdu). Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|