Aydin talibzadə
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mehdi Moskva, 07.12.39.” 46
- “XASİYYƏTNAMƏ Mən yoldaş Mehdi Əsədulla oğlunu 1932-ci ildən M.Əzizbəyov adına
______________Milli Kitabxana_______________ 53 adamı o qədər təngə gətirmişdi ki, belə bir tamaşaya həməncə hörmət hissiylə yanaşırsan... Hörmətli Rza! Fürsətdən istifadə edib Sizə öz qardaşım Teymuru təqdim etmək istəyirəm. Məktubumu da, mənim xahişimlə, Sizə elə o özü çatdıracaq. Sizdən rica edirəm, əgər mümkünsə, ona bir neçə dəqiqəlik vaxt ayırın. O, Sizin diqqətinizə dəyər!!! İnandırım Sizi ki, Teymur istedadsız oğlan deyil. Sizin məsləhət və yardımınıza onun ehtiyacı var. Mən onu məhz Sizin yanınıza göndərirəm. Çünki özümdən bilirəm ki, Sizin kimi böyük həyat təcrübəsi və avtoriteti olan bir şəxsin bir neçə xeyirxah sözü, isti münasibəti onun kimi bir cavan üçün çox şey deməkdir... Bir də xahiş eləyirəm, öz məsləhətlərinizi ondan əsirgəməyin. Öncədən Sizə təşəkkür edirəm. Bacınız Gülsümə və Əzizə salam söyləyin. Salamat qalın. Mehdi Moskva, 07.12.39.” 46 Tamaşa tamaşa olunca, rejissor teatra gəlincə, sənətçi mədəniyyət aləmində tanınınca o qədər işlər baş verir ki... və sonucda görürsən ki, böyük sənətkarların hamısı eyni bir yolu keçib... Dünyada ən çox istedadlı adama paxıllıq eləyirlər... dünyada ən çox istedadlı adama mane olurlar... dünyada ən çox istedadlı adama qarşı təcavüzdə bulunurlar... dünyada ən çox istedadlı adamdan qorxub ehtiyatlanırlar... onu “sındırmağa”, işini yubatmağa, özünü distansiyada saxlamağa çalışırlar. Rza Təhmasibə göndərilmiş bu məktub da mənə elə şeyləri danışdı ki... Danışdı ki, artıq 30-cu illərin sonuna doğru Mehdi Bakıda arzuolunmaz şəxsə çevrilmişdi; onun bir diplomçu kimi Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında tamaşa hazırlamasını istəməmişdilər. Deməli, Mehdinin 1935-ci ildə yazdığı “Öhdəçilik” formal bir şeymiş və onun real gücü yox imiş. Əks təqdirdə Mehdinin diplom tamaşasını Kirovabad (Gəncə) teatrına salmazdılar ki... Bəyəm Azərbaycanın o zaman Moskvada təhsil görmüş rejissorlarını bir əlin barmaqları ilə sayıb qurtarmaq olmazdımı? Bəyəm teatrın rəhbərliyi Moskvaya gedərkən Mehdiyə öhdəçilik yazdırıb ona 75 rubl ______________Milli Kitabxana_______________ 54 təqaüd kəsməmişdimi? Bəs onda Mehdiyə qarşı, yəni istedadlı və savadlı cavan bir oğlana qarşı, başqa sözlə, teatrın ümidinə qarşı bu biganəlik, bu etinasızlıq haradandır? Bəlkə Ədil İskəndərov istəmir Mehdinin teatra dönüşünü? Hətta bu azmış kimi Kirovabad da, dəhşətə bir bax, Mehdidən imtina edir. Frans Kafkanın romanlarının atmosferi. Sənə hamının ehtiyacı var və sən konkret heç kimə lazım deyilsən; amma hamı üçün əngəlsən, baş ağrısısan. Beləcə, qapı ağzında kirimişcə əyləşə- əyləşə qocalıb ölmək də olar. İlahi, bu vətəndə işlər hər bir zaman, hər bir yerdə eyni cürə görülür... İstedad istedadını sübut edincə istedadsızlaşır. Bu məktubda da Mehdinin sıxıntısı aşkar hiss olunur; hiss olunur ki, o, əməllicə narahatdır: sabahını proqnozlaşdıra bilməməsi ucbatından narahatdır. Di gəl ki, o, Rza Təhmasibə heç bir şikayət yazmır, konkret heç kimi günahlandırmır, umu-küsü eləmir; sənətdən danışır, kiçik qardaşının qeydinə qalır. Niyə məhz Rza Təhmasib? Onlar nə vaxtdan tanış idilər? Necə olurdu ki, Mehdi özündən 21 (rəsmi 24) yaş böyük Rza Təhmasibin arvadı Gülsüm xanıma və qaynı Əzizə salam göndərirdi? Bu adamlar harada belə mehribanlaşmışıdılar? Məktubun tonallığından əlüstü bilinir ki, Mehdinin Təhmasibə hörməti sonsuzdur və ona bir ustad kimi yanaşır. Şübhəsiz, Rza Təhmasib Mehdiyə qayğı göstərib, bu cavan istedadlı rejissor və aktyoru dəstəkləyib ki, Mehdi də qardaşı Teymurla bağlı ona ağız aça bilib. Haradasa Mehdinin sənət yolunun əvvəlində mən Rza Təhmasibi onun hamisi, qeyri-rəsmi himayədarı kimi görürəm. Görürəm ki, Mehdi Rza Təhmasibi dinləyib, onun sözünə, məsləhətinə qulaq asıb. Elə 1945-ci ildə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutuna müəllim vəzifəsinə işə düzələrkən Mehdinin xasiyyətnaməni Rza Təhmasibdən alması da, əqidəcə əsl kommunist, həqiqətsevər bir adam olan Rza Təhmasibin öz tərifini ondan əsirgəməməsi də dediklərimin sübutudur. Bu xasiyyətnaməyə sonra bir də dönəcəyik. İndisə öz tərcüməmdə həmin sənədi (əsli rus dilindədir) Sizə təqdim edirəm: ______________Milli Kitabxana_______________ 55 “XASİYYƏTNAMƏ Mən yoldaş Mehdi Əsədulla oğlunu 1932-ci ildən M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında öz assissentim kim tanımağa başlamışam. O, Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunda mənim tələbəm olub; L.Beriya adına Kirovabad teatrının bədii rəhbəri vəzifəsində çalışıb. İndisə M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Dram Teatrının quruluşçu rejissorudur. Yoldaş Məmmədovun keçdiyi yaradıcılıq yolunu təfəkkürə meyllilik, axtarışların zənginliyi, ciddilik və nəticələrin möhtəşəmliyi fərqləndirir. Onun “Nizami”, “Nə yardan doyur, nə əldən qoyur”, “On ikinci gecə” və digər bu kimi tamaşaları göstərdilər ki, o, necə dərindən düşünüb mahiyyətə vara-vara işləyə bilir, yarada bilir. Bu tamaşaları ilə yoldaş Məmmədov özünü istedadlı, yüksək quruluşçu mədəniyyətinə yiyələnmiş, peşəsini mükəmməl öyrənmiş, aktyor kollektiviylə məqsədli şəkildə işləməyi bacaran bir rejissor kimi tanıtmışdır. Məhz onun bu keyfiyyətləri imkan verib ki, yoldaş Məmmədov teatr institutu tərəfindən rejissorluq kafedrasında müəllimlik fəaliyyətinə cəlb olunsun və özünü ən yaxşı cəhətdən səciyyələndirsin. “Rejissor və aktyor sənəti” kafedrasının müdiri, Azərb. SSR-in əməkdar incəsənət xadimi, professor əvəzi, Stalin mükafatı laureatı Təhmasib R.A. 12.08.45.” 47 R.Təhmasibin Mehdini 1932-ci ildən rejissoor assistenti kimi tanıması mümkünsüzdür. Olsun ki, burada R.Təhmasib nəyisə unudub və ya tanışlıq ilini təqribi söyləyib. Çünki Mehdi 1932-ci ildə artıq Bakı Türk İşçi Teatrında özünü aktyor kimi sınayırdı. Bu, məsələnin bir tərəfi. Digər bir məqam: necə olub ki, Mehdi məhz Rza Təhmasiblə, kifayət qədər mürəkkəb, intellektual və təkəbbürlü bir adamla yaxınlaşıb? Bunu mən heç vaxt bilməyəcəkdim, təsadüf olmasaydı, daha doğrusu, Mehdinin Rzaya məktubu olmasaydı... Mən hətta bu məktubun sayəsində öyrəndim ki, Mehdini teatra işə düzəltmiş dostu Əziz Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|