Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Xəbərin parametrləri oxucuların tələbi ilə müəyyənləşdiyi kimi, bu tələblə də dəyişə bilər. Başqa sözlə deyilərsə, hər bir qəzet öz oxucusunu düşünərək prioritetlərini sıralayır. Sorğu 1-ə göz yetirək. Bəs mövzu seçimində auditoriyanın istəyi nə dərəcədə önəmlidir? Araşdırmalar göstərir ki, jurnalistlər bəzən oxucuların nə istədiklərindən xəbərsiz olurlar. Əgər oxucuların istəklərini bilmək istəyirsinizsə, Riçard Vurmanın “ nformasiya həyəcanı” kitabını təkrar- təkrar oxuyun. R. Vurman xəbərləri üç kateqoriyaya bölür: ümid, absurd və fəlakət xəbərləri. Onun fikrincə, oxucular ümid sorağındadırlar, nicat axtarırlar. Yeni qəzetlər ənənəvi qəzetlər və televiziya ilə müqayisədə daha çox ümid dolu yazılar dərc edirlər. Ümid jurnalistikasının başqa bir adı “həll jurnalistikası”dır. Yəni jurnalist insanların qanını qaraldan problemləri sadəcə xatırlatmaq əvəzinə, problemin mümkün həllini araşdırır, eyni situ- asiyadan uğurla çıxan insanlar barədə yazılar yazır və oxucunun “Daha nə etməli? Hara müraciət etməli ?” suallarını cavablayır. 5 ABŞ-da oxucu auditoriyasını öyrənən araşdırmalara görə, gənclər əsasən, musiqi və əyləncə ilə maraqlanırlar. Onlar yalnız ev, uşaq sahibi olduqdan sonra yerli xəbərlər: vergilər, təhsil və siyasət barədə oxumaq istəyirlər. Qida, sağlamlıq və təbabət mövzuları isə yaşlıların maraq dairəsinə daxildir. 6 Təcrübəni bölüşənlər Robert Slaqt (1964) Amsterdam Universitetinin Avropaşünaslıq 5 Brooks S.B., Kennedy G., Moen R.Daryl, Ranly D. News Reporting and Writing., NY, Bedford/St.Martin’s, 2002. p. 8. 6 Mencher M. News Reporting and Writing. USA, Brown & Benchmark, 1997. p. 66. fakültəsini bitirdikdən sonra 1991-ci ildə London Siti Universitetində Beynəlxalq jurnalistika magistri dərəcəsi alıb. O, “Assoşieyted Press”də, “RTL Nieuws” telekanalında və “Metro” qəzetində xəbər redaktoru işləyib. 2003-cü ildən müstəqil jurnalist və təlimçidir. Niderlandda, Balkanlarda və Azərbaycanda jurnalistikanı tədris edir. “Metro” qəzetindəki təcrübəsini bölüşən R. Slaqtın fikrincə, auditoriyanın seçimi qəzet biznesində inqilaba səbəb ola bilər: Son 7 ildə Niderland qəzet biznesində inqilab baş verməkdədir. Milli, regional və yerli qəzetlərin bir çoxu ənənəvi formatdan tabloid 7 formatına keçib. Bu necə baş verdi? 1999-cu ilə qədər holland qəzet bazarı qapalı idi. Qərbi Avropanın digər ölkələrindən fərqli olaraq, oxucuların əksəriyyəti qəzetlərə abunə yazılırdılar. Onlar bu ənənəyə o qədər sadiq idilər ki, 1990-cı illərdə yeni qəzet açmaq təşəbbüsləri heç bir nəticə vermədi. 1999-cu il “Metro”nun gəlişi ilə yadda qaldı. Bu yığcam isveç qəzeti icti- mai nəqliyyatda paylanırdı. “Metro” Stokholmda şəhər qəzeti kimi çıxmağa başlasa da, Niderlandda daha çox uğur qazandı. Niderlandın gözəl və modern dəmiryolları, metro və tramvay xətləri şəbəkəsi holland “Metro”sunu ümum- milli qəzetə çevirdi. “Metro”nu digər holland qəzetlərindən fərqləndirən bunlar idi: qəzetin pulsuz paylanması, tabloid formatı və qısa xəbərlər. Əvvəlcə Niderland qəzet bazarında “Metro”ya münasibət skeptik idi. Tabloid formatı insanlara Britaniyanın sensasiyapərəst “San” qəzetini xatırladırdı. “Metro” səthi olsa idi, yaşaya bilməzdi. Niderlandın ən böyük qəzeti “Teleqraf” “Metro”nun Niderlandda nəşr ediləcəyini əvvəlcədən bilirdi və bu yeni konsepsiyadan qorxuya düşmüşdü. 7 Mətnin yığcam verildiyi kiçik formatlı qəzet. “Metro” ilə mübarizə aparmaq üçün “Teleqraf” “Spits” adlı (qaynar saat) pul- suz tabloid buraxmaq qərarına gəldi. Məqsəd “Metro”nu bacardıqca tez sıxışdı- rıb aradan çıxarmaq, qəzet bazarını əvvəlki durumuna qaytarmaq idi. Həm “Metro”, həm də “Spits” eyni ildə, eyni gündə – 1999-cu il iyun ayının 21-də çıxdılar. Onlar hər ikisi aşağı gəlirli insanlar, xüsusilə gənclər və mühacirlər arasında böyük uğur qazandı. Hətta evə abunə yazılmağa imkanı olanlar belə pulsuz tabloidləri oxumağa başladılar. Gənclər qısa xəbərlərin for- matını, rəngarəng şəkilləri, infoqrafikləri, əyləncəni, lətifələri və krossvordları sevdi. Araşdırmalar göstərir ki, müasir oxucu hər gün səhər yalnız 20 dəqiqə qə- zet oxumağa vaxt sərf edir. nsanlar xəbərləri TV, radio və internetdən alırlar. “Metro” təzə xəbərlərin qısa icmalını verdiyindən oxucular onun səhifələrinə sürətlə göz gəzdirib, asanlıqla şəkillərdən xəbərə, oradansa rəylərə keçə bilirdi- lər. Bu xəbərlərin ön tarixçələri az, özləri isə yüngül idilər. Qəzetdə qısa və şəxsi müsahibələr, oxucu məktubları bol idi. Gündəlik tirajı 350 min - 400 min olan “Metro” və “Spits” indi ölkənin ikinci və üçüncü qəzetləridir. Milli və regional qəzetlər oxucularının üçdə ikisini itirib. Onlardan bəzisi tabloid formatına keçib, bəzisi hələ də mübarizə aparır. Oxuculara ünvanlanan “Metro” və “Spits” isə gəlirlərini artırır. Azərbaycanda oxucu auditoriyasına nə dərəcədə önəm verilir? Oxucu marağından danışarkən “Günay” qəzetinin təcrübəsindən söz açmaq yerinə düşərdi. 1993-cü ildə təsis olunan, iki dildə çıxan “Günay” qısa bir müddətdə respublikada kifayət qədər populyar qəzetlərdən birinə çevrildi. Uğurun səbəbləri sırasında “Günay”ın respublikanın bir sıra agentliklərinin abunəçisi kimi aldığı xəbərləri oxuculara zamanında çatdırması idi. Bundan ruhlanan “Günay” 1995-ci ildə respublikada ilk dəfə olaraq “Röyter” agentliyinin xəbərlərinə abunə yazıldı. Məqsəd oxucuları daha keyfiyyətli və bol informasiya ilə təmin etmək idi. Qəzetin peyk Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|