Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Bu informasiyanın əh əmiyy əti n əd ədir O, kim ə ünvanlanıb ”
- “Bu informasiya oxucuya n ə verir Oxucu ondan yararlana bilirmi ”
FƏS L 1. XƏBƏR AXTARIŞINDA Mən əvvəlcə tapıram, sonra axtarıram. P. Pikasso Bu fəsildə açıqlanacaq suallar: • Xəbər nədir? • Xəbərin elementləri hansılardır? • Xəbəri necə dəyərləndirməli? • Auditoriya nə üçün önəmlidir? 100 il əvvəl redaktorlar Xəbər barədə belə deyirdilər... “ t insanı qaparsa, bu, xəbər deyil. nsan iti qaparsa, bu, xəbərdir. Əlbəttə, qələmə alınanda”. Con B. Boqart, “Nyu York San”qəzetinin şəhər redaktoru “Mənə orijinal, fərqli, dramatik, romantik, sarsıdıcı, unikal, maraqlı, qeyri-adi, duzlu, dildən-dilə gəzə biləcək xəbərlər gətirin”. Cozef Pulitzer, “Nyu York Völd” qəzetinin naşıri Olayı xəbər edən nədir? Bir-birimizlə görüşərkən salamdan sonra ən çox soruşduğumuz sual “Nə var, nə yox ?”dur. Cavabdan razı qalmayanda qayıdıb təkrar soruşuruq: “Təzə nə var, nə yox ?” Bir sözlə, biz olay axtarışındayıq. Olay “ol” sözündəndir, yəni yoxdan var olan. Elə olayın məkanı da var ilə yoxun arasındadır, daha doğrusu, yox ilə varın arasında. Olay məhz bu məkanda meydana çıxan yenilikdir. Sadəcə, “Biri var idi, biri yox idi” deyəndə bu yeni bilgi nağıla, “Sabah respublikamızın əksər bölgələrində havanın yağmurlu olacağı gözlənilir” deyəndə bu, hava haqqında təxminə, “Bu gün Bakıda yerli vaxtla saat 12:00- da metronun “Bakı Soveti” stansiyasında qəza baş vermişdir” deyəndə isə bu olay Xəbərə çevrilir. Xəbər olaydır. Amma hər olay xəbər deyil. Elə buna görə də istənilən olayın xəbərə yararlığını aydınlaşdırana qədər redaktorlardan tez-tez bu sözləri eşitməli oluruq: “Mənə nağıl söyləmə”, “Bunu balaca uşaq da bilir, hətta “Hə, nə olsun ki?” Elə isə olayı Xəbər edən nədir? nformasiya nə zaman Xəbərə çevrilir? Üçölçülü Xəbər stənilən olayın Xəbər ola biləcəyini yoxlamaq üçün üç əsas parametr mövcuddur. 1. Aidlik və ünvanlılıq. nformasiyanı alarkən özünüzdən soruşun: “Bu informasiyanın əhəmiyyəti nədir? O, oxucuya aiddirmi, oxucuya ünvanlanıbmı? Bu xəbəri mənim oxucuma çatdırmaq lazımdırmı ?” Məşhur jurnalist Nəriman Zeynalov deyirdi ki, xəbər auditoriyaya hesablanmalıdır. Həqiqətən də, Argentinada prezident seçkisinin nəticələri öz-özlüyündə mühüm xəbər olsa da, Azərbaycan oxucusu üçün yerli bələdiyyələrə seçkilərin nəticələri barədə xəbər bundan daha önəmli ola bilər. Çünki Azərbaycanda baş verən hadisələr Azərbaycan oxucusunu daha çox maraqlandırır. Beləliklə, Argentinada prezident seçkisi xəbərini argentinalılara, Azərbaycanda bələdiyyə seçkilərinin nəticələri xəbərini isə azərbaycanlılara ünvanlamaq daha düzgündür. 2. Lazımlılıq. Bu informasiya lüzumludurmu, yaxud o, oxucuya nə verir? Oxucu informasiyadan yararlana bilirmi? Bu xəbər ona qərar verməkdə yardımçı ola bilirmi? Argentinada kimin prezident seçilməsi Azərbaycan oxucusunun qərarlarına təsir etmir, amma Ceyranbatan bələdiyyəsinə kimlərin seçilməsi bu rayonun sakinlərinin qəbul edəcəyi qərarlar üçün önəmlidir. 3. Maraqlılıq. Xəbərin maraqlı olması yuxarıdakı iki parametrin varlığından doğur. Əgər hadisə oxucuya hesablanmış və lazımlıdırsa, onda o, maraq doğurmalıdır. Aşağıdakı xəbərin bu parametrlərə nə dərəcədə cavab verdiyini birlikdə aydınlaşdıraq. Örnək 1. Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı. Bu il imtahanlarda 105537 abituriyent iştirak edəcək. R. Manaflı, “EXO”, 14 iyul 2006. Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası (TQDK) Azərbaycanın ali məktəblərinə qəbul imtahanlarının vaxtını açıqlayıb. Dövlət Komissiyasının ictimaiyyətlə əlaqələr sektorunun yaydığı press-relizə əsasən, imtahanlar I ixtisas qrupuna iyulun 29-da, III ixtisas qrupuna avqustun 3-də, II və V ixtisas qruplarına avqustun 8-də, IV ixtisas qrupuna isə avqustun 12-də Bakı və Naxçıvanda keçiriləcək. Ali hərbi məktəblərə və liseylərə qəbul imtahanı iyulun 29-da keçiriləcək. mtahanda iştirak etmək üçün abituriyentin iki sənədi – mtahana buraxılış vərəqəsi və Abituriyent vəsiqəsi olmalıdır. TQDK-nın press-relizində bildirilir ki, bu sənədləri sənəd qəbulu komissiyalarından (SQK) I qrup iyulun 26-dan 28-dək, III qrup iyulun 31-dən avqustun 2-dək, II və V qruplar avqustun 5-dən 7-dək, IV ixtisas qrupu isə avqustun 9-dan 11-dək saat 9.00-dan 18.00-a kimi ala bilər. Sənədləri almaq üçün abituriyentlər şəxsiyyət vəsiqəsini və sənədləri verdiklərini təsdiqləyən arayışı təqdim etməlidirlər. TQDK bildirir ki, Abituriyent vəsiqəsi xüsusi holoqramla qorunur. Press-relizdə xəbərdarlıq edilir: “Bu sənədləri itirmək və ya korlamaq olmaz. Onların əsli əvəzinə dublikatları verilmir”. mtahana buraxılış vərəqəsində abituriyentlərə imtahan verəcəkləri yerin ünvanı və saatı göstəriləcəkdir. Cavab kartını necə doldurmaq və sınaq zamanı özünü necə aparmaq barədə suallara ətraflı cavabları abituriyentlər mtahana buraxılış vərəqəsi və Abituriyent vəsiqəsi ilə birlikdə pulsuz alacaqları “Abituriyentin yaddaş kitabçası”ndan tapa bilərlər. ndi isə görək bu xəbər yuxarıdakı üç ölçüyə uyğun gəlir, ya yox. 1. “Bu informasiyanın əhəmiyyəti nədədir? O, kimə ünvanlanıb ?” Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının açıqlamasından göründüyü kimi, bu il abituriyentlərin sayı 105537-dir. Bu rəqəmə onların ailə üzvlərini, müəllimləri əlavə etsək, xəbəri gözləyənlərin sayı bir neçə dəfə artar. Minlərlə insan bu xəbəri oxuyub işlərini plan- layır. Demək, informasiyanın cəmiyyətə ünvanlanması şübhə doğurmur. 2. “Bu informasiya oxucuya nə verir? Oxucu ondan yararlana bilirmi ?” nformasiyanın yararlılıq dərəcəsini hesablayaq: 1. Qruplar üzrə imtahanların keçiriləcəyi vaxt və şəhərlər dəqiq açıqlanır. 2. Ali hərbi məktəblərə qəbul imtahanlarının vaxtı bildirilir. 3. mtahana Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|