Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üçüncü m ərh əl ə: t əhlilçi.
çıxarılmır. Nəticədə fokusu ancaq tədbirdə cəmlənmiş bir xəbər yazılır ki, belə xəbər də oxucuya effektiv enerji daşımayan cümlə yığnağı təsiri bağışlayır. Neftçilər günündə müstəqil K V nümayəndələri neft sənayesində gözlənilən struktur dəyişiklikləri, enerji daşıyıcılarının qiymət artımı və yaxın gələcəkdə planlaşdırılan layihələrlə bağlı rəsmilərdən informasiya əldə edir və bu informasiyaları ayrı-ayrı xəbərlər kimi yayırlar. Dövlət K V-ləri də həmin tədbirdən əlavə informasiya yayır. Ancaq necə? Lap Sovet dönəminin praktikasına uyğun səpgidə, yəni hansısa Neft və Qazçıxarma darəsinin tikinti tresti neftçilər günü münasibətilə aylıq plan göstəricilərini vaxtından 10 gün əvvəl yerinə yetirib. Bir daha diqqət yetirin: bu xəbər yuxarıda qeyd etdiyim “iqtisadiyyatda cəmiyyət üçün tamamilə maraqsız hesab edilən informasiyalar” tipinə aiddir. Onlar oxucunu maraqlandırmır, peşəkarlar isə bu xəbərləri təbliğat kimi qiymətləndirirlər. kinci mərhələ. Soyuq xəbərlərin reportyoru. Fikrimcə, informasiya sahəsində, yəni isti xəbərlərin toplanmasında özünü göstərə bilən hər bir jurnalistin müəyyən dövrdən sonra bu mərhələyə keçmək arzusu oyanır. nformasiya istehsalı ilə məşğul olan jurnalistlərin böyük əksəriyyəti agentliklər və informasiya mərkəzlərində çalışırlar. Professional dildə isə onlara zarafatla “ölü jurnalistika” nümayəndələri deyirlər və oxucular bir qayda olaraq (müəyyən istisnalar olmaqla) onları tanımır, çünki onların imzası nadir hallarda qəzet və jurnallarda görünür. Azərbaycan reallığında iqtisadi sahədə reportyorların sayı olduqca azdır. Bu da ondan irəli gəlir ki, reportyorlar ancaq qəzetlərdə cəmləşiblər və yerli TV-lərdə onların əməyinə ehtiyac görmürlər (ANS TV-dəki iqtisadiyyat bölümü sırf informativ xarakterlidir). kinci bir tərəfdən ümumilikdə iqtisadi sahədə ixtisaslaşmış yaxşı reportyor olmaq çox çətin bir işdir. Ona görə ki iqtisadiyyat özü çoxsahəli bir sistemdir və onun bütün sahələrinə bələd olmaq asan deyil. Soyuq xəbərləri yazmaq üçün reportyorun ilkin instinkti müxtəlif informasiyalardan baş çıxarmaq, onların arasında önəmli olanını tapmaq qabiliyyətidir. nformasiya nə dərəcədə aktualdır? Onun digər proseslərlə bağlılığı nədədir? qtisadi mənzərədə yeri haradadır? Soyuq xəbəri yazan müxbir bu suallara cavab verə bilməlidir. Əks halda, soyuq xəbər yazmaq istəyən müxbir isti xəbərlərin “qaynar qazanı”nda yana bilər. Soyuq xəbərləri yazarkən reportyorun vəzifəsi müxtəlif mövqelərə istinad etməklə hadisənin daha dolğun və ətraflı çatdırılmasını təmin etməkdir. Üçüncü mərhələ: təhlilçi. Bu jurnalist fəaliyyətinin, mən deyərdim ki, zirvəsidir. Hər hansı bir jurnalist uzun müddət hansısa bir sahə ilə məqsədyönlü şəkildə məşğul olursa, həmin sahənin bilicisinə çevrilir. Qərbdə çəkilmiş sənədli filmləri xatırlayın. Bu filmlərdə hadisələrə qiymət verən və onun detallarını izah edən şəxslər arasında jurnalistlərə tez-tez rast gəlirik. Bizim ölkəmizdə də belə bir praktika var. Ancaq bu, əksər hallarda siyasi proseslərlə bağlı məsələlərə aid olur. qtisadiyyatın hər hansı sahəsi üzrə isə Azərbaycanda jurnalist diplomu ilə şərhçi, ya təhlilçi statusuna yüksəlmiş qələm sahibi, məncə, olmayıb. Təhlilçi cəmiyyətə nə üçün lazımdır? Məgər informasiya və reportyor yazıları məsələnin mahiyyətini açmaq üçün yetərli deyil? qtisadi təhlilçi oxucuya rəqəmlərin mahiyyətini anlamağa kömək edir. Bu tezisimizi əsaslandırmaq üçün bir daha Neftçilər gününə qayıdaq. Neftçilər günündə səslənən rəqəmlər ictimaiyyət üçün bir şey deyirmi? 30 milyon ton neft sadə azərbaycanlı üçün nədir? Təhlilçi ilk növbədə qeyd etməlidir ki, 30 milyon ton neft o qədər də böyük rəqəm deyil: Dünyada hazırda 72 ölkədə neft çıxarılır və bu həcmlə biz haradasa 30-cu yerdə qərar tuturuq. Bəs bu göstəricilərlə regionda vəziyyətimiz necədir? Biz Türkmənistandan 3 dəfə çox, Qazaxıstandan isə 2 dəfə az neft çıxarırıq. Təhlilçinin bu izahı müxtəlif K V-lərin təbliğat və ya antitəbliğat xarakterli materiallarının mahiyyətini oxucuya aydınlaşdıra bilər. Başqa bir misal, hazırda dövlət məmurları ÜDM- in 30-35 faiz artdığını dönə-dönə təkrar edirlər. Ancaq sadə vətəndaş bunun gündəlik həyatla əlaqəsini təsəvvür edə bilmirsə, onda reallıqda bu, Sovet dönəmində Lenin qiraət günündə Marksın “Kapital” əsərinin kolxozçular üçün oxunulmasına bənzəyir. Ancaq belə incəlikləri açmağı bacarmaq çox böyük zəhmət və qabiliyyət tələb edir. Ona görə də bu sətirləri oxuyan gələcək jurnalistlər bilməlidirlər ki, jurnalistika təkcə yazmaq qabiliyyəti deyil, həm də düşünmək və düşündürmək qüdrətidir. Bələdçi: iqtisadiyyatdan yazırsansa... Bələdçiləriniz lham Şaban, Hafiz Babalı, Elbrus Cəfərlidir. • qtisadiyyat sahəsində ixtisaslaşmaq istəyirsənsə, iqtisadiyyatı kom- pleks şəkildə öyrənməlisən. Bu, iqtisadi panoramı tam görməyə imkan verəcək. Seminar və konfranslarda iştirak et. Bu isə sənə iqtisadi pro- seslər barədə öz mövqeyinin formalaşmasında, eləcə də müxtəlif mə- sələlərə dair mütəxəssis rəylərinin alınması üçün istiqamətin düzgün müəyyənləşdirilməsində lazım olacaqdır. • Daim mütaliə et, iqtisadi ədəbiyyatı öyrən, iqtisadi terminləri, onların mənalarını mənimsə, qeydlər apar, gündəlik tut. • Hökumətin qəbul etdiyi dövlət proqramlarını, fərman, sərəncam və qərarları diqqətdə saxla. • qtisadiyyatın fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik aktlarını öyrən. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|