Az Book Library qizilgüLÜn adi
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
132 “Nə üçün?” “Çünki mən bəlağət elmini öyrənir, bütpərəsət şairləri də oxuyuram və bilirəm ki... ən azı inanıram ki, onların şeri vasitəsi ilə ncıturaliter 86 xristianlığa aid olan bir çox həqiqətlər bizə çatdırılmışdır. Nə isə, əgər doğru xatırlayıramsa, məhz bu an Venansio başqa kitablardan söhbət açdı və Xorxe daha da hirs- ləndi”.
“Hansı kitablardan?” Bensio bir az tərəddüd edib cavab verdi: “Yadımda deyil. Nə fərqi var?” “Fərqi böyükdür. Biz burada, kitablar arasında, kitablarla birlikdə, kitablara görə yaşayan adamlar arasında nə baş verdiyini anlamağa çalışırıq və deməli, onların kitablar haqqında dedikləri sözlər də çox mühümdür...” “Doğrudur, - deyə Bensio təsdiqlədi; ilk dəfə idi ki, gülümsəyirdi, üzü işıqlanmışdı. - Biz kitablar üçün yaşayırıq. Çaxnaşma və pozğunluğun hökm sürdüyü bir dünyada bu, xoş bir taledir. Bəlkə də... siz həmin gün nə baş verdiyini anlayacaqsınız... O Venansio ki, yunan dilini gözəl bilir... gözəl bilirdi... Aristotelin Poetikanın ikinci kitabını xüsusilə gülüşə həsr etdiyini və əgər böyük bir filosof kitabı bütünlüklə gülüşə ayırmışsa, gülüşün mühüm və ciddi bir şey olduğunu söylədi. Xorxe dedi ki, müqəddəs atalar da günaha aid çoxlu kitab həsr etmişlər, günahlar da ciddi, amma pis şeydir; Venansio isə cavab verdi ki, bildiyi qədər, Aristotel gülüş haqqında yaxşı bir şey kimi, həqiqət bələdçisi kimi bəhs etmişdir. Bu zaman Xorxe ondan Aristotelin bu kitabını təsadüfən oxuyub-oxumadığını istehza ilə soruşdu; Venansio da heç kimin onu oxumadığını, çünki kitabın tapılmadığını və bəlkə də, itib gedərək bizim zamanımıza gəlib çatmadığını söylədi. O haqlı idi, heç kim heç zaman Poetikanın ikinci kitabını görməmişdi. Mcrbekli Vilhelm də onu əldə etməmişdi. Xorxe isə dedi ki, əgər bu kitab indiyə qədər tapılmamışdırsa, deməli, heç yazılmamışdır, zira Uca Tanrı cəfəng 86 Öz təbiətinə görə (latınca) 133 sevlərin şöhrətlənməsini istəməz. Xorxenin özündən tez çıxdığını, Venansionun isə onu qəsdən hirsləndirdiyini bildiyimdən, hamım sakitləşdirmək istədim. Dedim ki, Poetikanın bizə məmi olan hissəsində və Ritorikada incə müəmmalar haqqında çoxlu müdrik müşahidələr vardır. Vcnansio mənimlə razılaşdı. B itpərəstlərin poeziyasını yaxşı bilən Tivolili Pasifiko da bizim yanımızdaydı; o dedi ki, gülməli tapmacalara gəlincə, heç kim afrikalı şairlərlə müqayisə oluna bilməz. Və Simfosinin balıq zaqqındakı tapmacasını söylədi:
Bu zaman Xorxe dedi ki, İsa nitqimizin “hə” və “yox”dan ibarət olmasını məsləhət görmüşdür, bunlardan artığı şeytan =məlidir. Və balığı anlatmaq üçün “balıq” demək kifayətdir, daha bu məfhumu yalançı sözlərin arxasında gizlətmək lazım deyil. Və əlavə etdi ki, onun fikrincə, afrikalılardan örnək götürmək yaxşı deyil... və bu zaman...” “Bu zaman nə?” “Bu zaman anlamadığım şeylər oldu. Bcrenqar qəhqəhə ilə züldü, Xorxe ona acıqlandı, o isə cavab verdi ki, əgər afrikalılar arasında araşdırılsa, balıq tapmacasından da çətin olan digər .apmacalann tapılacağını bildiyi üçün gülür. Yanımızda olan Malaxia qəzəbindən dəliyə döndü, Berenqarın kukolundan tutub, işi ilə məşğul olmağa göndərdi... Bilirsiniz ki Berenqar onun köməkçisidir...” “Bəs sonra?” “Sonra Xorxe çıxıb gedərək, müzakirəni kəsdi. Hamımız yerimizə döndük, mən masamın arxasına keçərək gördüm ki, əvvəlcə Venansio, sonra da Adelmo Berenqara yaxınlaşıb nəsə soruşdular. Uzaqdan Berenqarın nəyisə inkar etdiyini, nədənsə boyun qaçırdığını gördüm, lakin onlar gün ərzində bir dəfə də onun yanma getdilər. Sonra o axşam, Berenqarla Adelmonun
yeməkxanaya getməzdən öncə kilsənin həyətində söhbət etdiklərini gördüm. Vəssalam. Daha heç nə bilmirəm”. “Deməli, qısa bir müddət əvvəl anlaşılmaz vəziyyətdə ölmüş iki nəfərin Berenqardan nəsə soruşduğuna şahidsiniz”, —Vilhelm dedi. Bensio süst halda etiraz etdi: “Mən belə demədim. Sadəcə o gün baş verənləri danışdım. Sizin suallarınıza cavab verdim. - O susdu, sonra gözlənilmədən əlavə etdi, - lakin mənim fikrimi bilmək istəyirsinizsə, Berenqar kitabxanada olan bir şey haqqında danışırdı. Əslində araşdırmanı orada aparmalısınız”. “Nə üçün belə düşünürsən? Berenqar “afrikalılar arasında araşdırılsa” deməklə nəyi nəzərdə tuturdu? Bəlkə o, afrikalı şairləri daha yaxşı tanımağın lazım olduğunu demək istəyirmiş?” “Tutaq ki belədir. Amma o zaman Malaxia nə üçün qəzəblənmiş olsun? Onsuz da, afrikalı şairlərin kitablarını verib-verməmək ondan asılıdır. Amma mən daha bir şey bilirəm. Kataloqu vərəqləyin. Yalnız kitabxanaçının anladığı məxfi işarələr arasında “Afrika” sözünə də rast gələcəksiniz. Hətta mən “Afri- kanın sərhədi” işarəsinə də rastladım. Bir dəfə bu işarəni daşıyan bir kitab istədim - yadımdan çıxıb hansı kitab idi, başlığı diqqətimi cəlb etmişdi - Malaxia dedi ki, bu işarəni daşıyan bütün kitablar itmişdir. Bildiyim bu qədərdir. Ona görə də sizə deyirəm: haqlısınız, Berenqarı gözdən qoymayın, onun kitab- xanada nə işlər gördüyünü izləməyə çalışın. Nə bilmək olar...” “Nə bilmək olar”, - deyə Vilhelm razılaşdı və Bensionun getməsinə izn verdi. Sonra biz həyətdə gəzişməyə başladıq, ustadım əldə etdiyi nəticələri yekunlaşdırdı. Hər şeydən əvvəl: Berenqar - növbəti dəfə şübhə hədəfidir. Sonra: Bensio bizi hər vəchlə kitabxanaya yönəldirdi. Onun bəlkə də bizim köməyi- mizlə nəsə öyrənmək istədiyini dedim. Vilhelm isə cavab verdi ki, bəlkə də belədir, amma Bensio bizi kitabxanaya yönəltməklə, başqa bir yerdən uzaqlaşdıra da bilər. “Hansı yerdən”, - deyə soruşdum. Vilhelm bilmədiyini söylədi: bəlkə mətbəxdən, bəlkə
Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|