Az ərbaycan Respublikası Sə hiyy ə Nazirliyi kollegiyasının 29 mart 2010 -cu IL tarixli
EPO ilə müalicənin effektivliyinə təsir edən proqnostik
Yüklə 331,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- EPO ilə müalicənin effektivliyinə təsir edən proqnostik faktorlar
- HEMOBLASTOZLARIN MÜXTƏLĠF FORMALARINDA ANEMĠYALARIN MÜALĠCƏ XÜSUSĠYYƏTLƏRĠ
- Mieloid leykozlar zamanı anemiyaların müalicəsi
- XLL zamanı anemiyanın müalicəsi
27
EPO ilə müalicənin effektivliyinə təsir edən proqnostik faktorlar. EPO-nun istifadəsinin uyğunluğu haqda əsaslandırılmış qərarların qəbul edilməsi məqsədi ilə müalicənin effektivliyinə təsir edən proqnostik faktorların təyin edilməsi vacibdir. Əvvəllər EPO-nun qan zərdabında başlanğıc (bazal) konsentrasiyasına böyük diqqət verilirdi. Bu kriteriyanın istifadəsi ona əsaslanmışdır ki, endo EPO çatışmazlığı olan anemiyalı xəstələr rEPO-ya daha yaxşı cavab verməlidirlər, nəinki anemiyalı, lakin adekvat EPO hasili olan xəstələr. Bu fərziyyə bütün tədqiqatçılar tərəfindən təsdiq edilməmişdir və buna görə də, rEPO ilə müalicənin proqnozunun universal üsulu ola bilməmişdir. ASH⁄ASCO 2007 konsensusuna müvafiq olaraq, endo EPO-nun miqdarının təyini yalnız MDS xəstələrində tələb olunur (effektivliyi əvvəlcədən deməyə imkan verir). rEPO istifadəsinin effektivliyini proqnozlaşdırmağa imkan verən bir neçə model işlənib hazırlanmışdır. Bu modellərin əsasında iki kriteriya durur: endo EPO-nun səviyyəsinin anemiyanın dərəcəsinə uyğunsuzluğu və rEPO istifadəsinin ilkin mərhələlərində ilk terapevtik effektlərin qiymətləndirilməsi. rEPO-ya adekvat cavab M/Q nisbəti ilə təyin edilir, burada M – qan zərdabında EPO-nun müşahidə olunan səviyyəsi, Q – EPO-nun hipotetik artmış səviyyəsi, hansı ki, anemiyanın bu dərəcəsində güman oluna bilər. Əgər xəstədə M/Q 0,9-dan çoxdursa, çox güman ki, rEPO-nun istifadəsi qeyri- effektiv olacaq, bu da ÇM və QHL xəstələrində böyük çoxmərkəzli tədqiqatlarla sübut edilmişdir. M/Q<0,9 nisbəti olan 60-80% xəstələrdə rEPO-ya cavab alınmışdır, M/Q>0,9 nisbətində isə yalnız 10-41% xəstədə cavab qeyd olunmuşdur. İlkin terapevtik cavabın əlamətlərinin qiymətləndirilməsinə əsaslanan modeldə effektivlik kriteriyası qismində retikulositlərin miqdarının artması istifadə olunur. Əgər müalicədən iki həftə sonra (paralel olaraq kimyəvi terapiya alan xəstələr üçün dörd həftə) xəstədə retikulositlərin sayı 40 000/ml və daha çox artırsa, o zaman yüksək əminliklə rEPO istifadəsinin effektivliyini proqnozlaşdırmaq olar. Əgər birinci 4 həftə ərzində xəstədə Hb-nin səviyyəsinin 10 q/l və daha çox qalxması müşahidə edilirsə, bu əminlik daha çox artır. rEPO ilə terapiyadan bir-iki həftə sonra qan zərdabında həll olan trasferrinin səviyyəsinin kifayət qədər qalxması proqnozun əlverişli Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
28
faktoru sayılır. Əgər konkret xəstədə bu proqnostik faktoru EPO-nun ilkin səviyyəsi ilə birgə nəzərə alsaq, proqnozun dəqiqliyi 88%-ə çatır. Proqnostik faktorların hərtərəfli təhlilinin aparılması zamanı müəyyən edilmişdir ki, Hb>5 q/l və EPO-nun ilkin səviyyəsinin <100 v⁄ml daxil olduğu kombinə olunmuş göstərici rEPO istifadəsinin effektivliyini ≥95% dəqiqliklə proqnozlaşdırmağa imkan verir. İki həftə müalicədən sonra zərdab EPO-sunun, ferritin və dəmirin, eləcə də, C reaktiv zülalın artması da sümük iliyinin rEPO- ya müsbət cavab reaksiyası ilə korrelyasiya edir. Əgər endo EPO-nun miqdarı məlum deyilsə, müalicənin ilkin mərhələsində Hb-nin konsentrasiyasının artması və ferritinin <400 nq/ml ilkin səviyyəsi daxil olan kombinə edilmiş göstəricidən istifadə etmək olar, bu da dəqiq proqnoz verməyə imkan yaradır. Hipoxrom eritrositlərin miqdarı <5%, retikulositlər >50 000/ml, zərdab ferritininin 100 nq/ml-dən və transferrinin doymasının 20%-dən az olmaması da rEPO terapiya üçün əlverişlidir. MDS-li xəstələrdə rEPO-ya cavab reaksiyası haqda fikir söyləmək cəhdləri göstərdi ki, proqnostik faktorlar nə yaşa, nə cinsə, MDS diaqnozunun qoyulduğu və ya hemotransfuziyaların başlandığı vaxta aid deyil. Bu kateqoriyalı xəstələrdə daha qiymətli proqnostik faktor – endo EPO-nun ilkin konsentrasiyasıdır. rEPO-ya cavab reaksiyası qan zərdabında EPO-nun səviyyəsi ≤500 BV/l olduqda daha dəqiqdir. rEPO ilə müalicəyə daha çox cavab verən MDS-li xəstələrin fərqləndirici əlamətləri aşağıdakılardır: döş sümüyü punktatının göstəricilərinə əsasən
blastoz <5%, eritroid hüceyrələrinin kifayət qədər həcmi və normal kariotip.
Yuxarıda hemoblastozlar zamanı anemiyaların müalicəsinə dair ümumi tövsiyələr verilmişdir. Aşağıda isə hemoblastozların müxtəlif formalarında meydana çıxan
anemiyaların müalicəsindən danışılacaq.
şişlər – XML və XiMF zamanı rEPO-nun effektiv istifadəsi haqda Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 29
tək-tək işlər mövcuddur. Bu xəstəliklər zamanı inkişaf edən anemiyanın patogenezində əsas faktor şiş hüceyrələri tərəfindən ifraz edilən sitokinlərlə endo EPO və reseptorlarının supressiyasıdır. Belə tədqiqatların sayı azdır, görünür bu da bədxassəli prosesin güman edilən riski ilə bağlıdır. Mieloid leykozlar zamanı rEPO-nun istifadəsində ilk müsbət nəticələr XX yüzilliyin 90-cı illərinin əvvəllərində alınmışdır. EPO- terapiyanın hemotransfuziyalardan aşkar üstünlüyü sonrakı tədqiqatların nəticələri ilə sübut edilmişdir. Nəticələr göstərdi ki, XiMF zamanı anemiyalı xəstələrin 55%-də rEPO-nun istifadəsi müsbət cavab almağa imkan verir.
sitopeniyaların səviyyəsi ümumi əhalidə olduğundan çoxdur. İstilik autoimmun hemolitik anemiyası (AİHA), immun trombositopeniya (İTP) və parsial qırmızı hüceyrəli aplaziya 4-40%, 1-2% və <1% səviyyəsinə müvafiq baş verir. Bu fəsadlar xüsusilə xəstəliyin yayılmış mərhələsi olan xəstələrdə diaqnoz qoyulan zaman, xəstəliyin gedişi boyu müəyyən edilə bilər. Bir neçə tədqiqat AİHA ilə purin analoqları ilə müalicə arasında əlaqə olduğunu təsdiq edir. İstilik AİHA aşkar edilən xəstələri idiopatik AİHA-lı xəstələrin müalicəsində istifadə edilən protokollarla müalicə etmək tövsiyə edilir (C). Purin analoqları ilə terapiyadan sonra inkişaf edən autoimmun sitopeniyalar çox zaman ciddi olur və ölümlə nəticələnə bilər. Postfludarabin AİHA inkişaf edən xəstələrin böyük əksəriyyətində fludarabinin təkrar qəbulu zamanı hemolizin residiv verməsi qeyd olunmuşdur. Siklosporin A almış az sayda xəstələrdə fludarabinlə təkrar terapiyanın müvəffəqiyyətlə aparılması barədə məlumatlar yer almışdır. Purin analoqları ilə əlaqədar əvvəllər immun sitopeniya inkişaf etmiş xəstələrə purin analoqları ilə təkrar müalicə məsləhət görülmür (B). Purin analoqları ilə müalicə ilə bağlı hemolizsiz, düz antiqlobulin testlərinin müsbət olduğu xəstələrdə AİHA riski məlum deyildir. Hemoliz bütün hallarda baş verməsə də, purin analoqları ehtiyatla, hemoqlobinin səviyyəsinin və düz antiqlobulin testinin müntəzəm nəzarəti ilə istifadə edilməlidir. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Yüklə 331,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|