Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
19 bölümünə ona nəzarət etmək üçün İrəvanda qalmasına əmr verdi. Bu üzdən də yaşlı Mirzə Şəfi və bəylərbəyi Əhməd Müqəddəmənin İrəvanda qalmalarını istədi. Üçkilsənin önündə qızğın savaş başladı. Sisyanov topxanasına atəş əmri verdi. Ancaq Abbas Mirzənin cəbhənin ön sıralarında savaşması Azərbaycan ordusuna böyük ruh yüksəkliyi vermişdi. Baş komutanın bu şəkildə savaşması Azərbaycan ordusunda ölümdən qorxma hissini yox etmişdi. Şahsevən və Xocavənd süvarilər bu savaşda elə bir cəsarət göstərdilər ki, bütün ölkədə dildən- dilə düşdü. Abbas Mirzə ordusunun ölümdən qorxmamasını görən rus ordusu qorxmağa başlamış, ruh düşkünlüyünə uğramışdı. Sisyanov ordusunu üç qismə ayırmışdı. Şahsevənlər üçüncü gün rus ordusunun topxanasını susdurmağı bacardı. Üçüncü gün üç qismə ayrılmış rus ordusunun bir-biri ilə olan irtibatları kəsildi. Yalnız süvarilərin hücumu hesabına rus topları atəşinin susdurulduğu nəzərə alındığında Abbas Mirzənin nə qədər doğru taktika izlədiyi bəlli olur. Bu qələbə Azərbaycanda o qədər heysiyyət yaratdı ki, hətta İrəvan hakimi Məhəmməd Xanı belə ümüdsüzlüyə mübtəla etdi. İrəvan hakimi bu dəfə haqqında yaranmış şübhələri ortadan qaldırmağa çalışdı. Bu zəfər münasibəti ilə Abbas Mirzəyə çatması üçün Mirzə Şəfiyə hədiyyələr gətirdi. Rus ordusu ilə irtibatı kəsilməyə başlayan Məhəmməd Xan bu dəfə Abbas Mirzəyə yaxınlaşmağa başlamışdı. Abbas Mirzə isə onu cəzalandırmaq fikrində deyildi. Çünkü belə bir işə girişsə idi, bölgədə iç savaş çıxardı, Sisyanov isə bundan yararlana bilərdi. Ancaq İrəvan hakiminin bu tərz davranışından istifadə edən Abbas Mirzə ordunu İrəvanın yaxınlığındakı Qarabulağa yerləşdirməyə başladı. İrəvan hakimi Abbas Mirzənin bu hərəkətindən narahat olsa da, ancaq edə biləcəyi bir iş yox idi. İrəvan tam Abbas Mirzənin ordusunun mühasirəsinə keçdi. Bu sırada partizan savaşları hər iki tərəfdə davam edirdi. Bu əməliyyat sırasında gürcü şahzadələr Aleksandr və Təhmurəs Abbas Mirzəyə yardım etdilər. Bu savaş zamanı Abbas Mirzə acı bir gerçəyi dərk etməyə başlamışdı. Abbas Mirzə hiss edirdi ki, artıq bu biçim savaşların zamanı keçmiş və onun ordusunda böyük texnoloji əksikliklər var. Abbas Mirzə texnoloji savaş haqqında öz bilgisizliyini də hiss edərək çox narahat olmağa başlamışdı. Sonrakı savaşlarda rahatca qələbə əldə edə bilməyəcəyi haqda əndişələnirdi. Abbas Mirzənin ordusu modern hərbi imkanlardan məhrum idi, bu da Abbas Mirzənin dərin rahatsızlığına səbəb olurdu. Bu qüsuru Abbas Mirzə necə ortadan qaldıra bilərdi? Qərblə münasibətə girməkdən başqa ikinci alternativ varmı? deyə düşünürdü. İlk dəfə rastlandığı və qalib olduğu savaş Abbas Mirzənin bütün düşüncəsini dəyişdirmişdi. O öz ordusunu yeni silahlarla təchiz etməyi düşünürdü. Artıq klassik türdə hərb zamanının bitdiyini bu savaşda anladı. Sisyanovun savaş taktikasını bəyənir, onun silah baxımından üstün olduğunu görürdü. Abbas Mirzə hiss edirdi ki, yeni savaş texnikası və taktikası haqqında heç bir bilgiyə sahib deyil. 1804-cü ilin yayında Fətəli Şah, Sultaniyyə ovalığında oturaq salmışdı. Bu ovalıq çox görünüşlü və sevimli bir məkan idi. Təbrizlə Tehranı bir-birinə 20 bağlayan yolun üstündə yerləşir. Sonralar ordu saxlusuna və barınağına çevrilən bu ovalıq öncələr Şahın dincəldiyi və əyləndiyi məkan kimi istifadə edilmişdir. Bəzi Qacar üzrə uzman olanlar da belə düşünürdülər ki, get-gedə Azərbaycanda ünlüləşən, sayqı qazanan Abbas Mirzə yavaş-yavaş Fətəli Şahın qayğılanmasına səbəb olduğu üçün Azərbaycana daha yaxın bir məkanda yerləşmək istəyirdi ki, Abbas Mirzənin reformlarından və etdikləri işlərindən dərhal xəbərdar olsun. Sultaniyyə ovalığı moğullar zamanında böyük ticarət mərkəzi olan bir şəhər olmuş. Fətəli Şah yenə də bu əski böyük ticarət mərkəzi olan Sultaniyyəni öz keçmişinə qovuşdurmaq istəyirdi, lakin olayların axışı buna imkan verməmişdir. Bu illər ərzində Sultaniyyə başkənd kimi olmuşdu. Bir çox yabançı elçilər və digər müsafirlər burada ağırlanırdılar. Fətəli Şah, Qafqaz uğrunda savaşların çox zor olduğu haqda Abbas Mirzədən gələn bilgiləri dəyərləndirməkdən sonra Xorasanda İsmayıl Xan Damğaninin komandanlığında olan süvari ordunun Azərbaycana gəlməsi, Abbas Mirzəyə qatılmasını istədi. Özü də saray adamları, əyanları və dövlət ərkanı ilə bərabər Qarabağa yola düşdü. Savaşlardan yorğun düşmüş Abbas Mirzənin ordusu, yardımçı güc onlara ulaşdıqdan və Şahın gəlişini duyduqdan sonra hərəkətləndi, həyəcana gəldi. Padşah Qarabağa varmadan öncə Abbas Mirzə İrəvanın ətrafında bulunan rus birliklərinə hücum edib, onları tamami ilə bölgədən uzaqlaşdırdı. Şahın çadırı İrəvan və Üçkilsə arasında uyğun və güvənli bir yerdə quruldu. Padşahın bölgəyə gəlişi durumu dəyişdirmişdi. Bölgə xanları öz hədiyyələri ilə Şahın qəbuluna girmək və hörmətlərini bildirmək üçün ad yazdırır, görüş üçün zaman alırdılar. Şahın görüşünə gələn önəmli adamlardan biri də Üçkilsədə məşhur erməni din adamı kimi tanınan Beterk Daod idi. Beterk Daod bütün ermənilərin üzərində mənəvi otoritəyə sahib idi. Beterk, çevrəsini bürüyən cahil insanlara rəğmən oxumuş və bilgili bir insan idi. Bir çox səfərlərdə bulunmuş, Avropada olmuş və tarix konusunda bilgili sayılan birisi idi. Beterk yanındakı keşişlər heyəti ilə Fətəli Şahla görüşdü. Şah, Beterkdən Avropa ölkələri haqqında bilgilər alır, sorular sorurdu və bu da Peterkin çox xoşuna gəlirdi. Çünkü Şah onun hüzuruna gələn kimsə ilə bu qədər danışmamış, kimsəni bu qədər dəyərləndirməmişdi. Fətəli Şah, özəlliklə Fransa və Napoleon Bonopart haqqında daha çox sorular sorurdu. Çünkü Con Malkolm fransızları yırtıcı və vəfasız insanlar olaraq padşaha tanıtmışdı. Ancaq Napoleon Misiri fəth edə bilməsə belə, yenə də onun Avropadakı qələbələri və ünü Fətəli Şahı çox ilgiləndirirdi. Digər tərəfdən də ruslara qarşı bir Avropa ölkəsi ilə ittifaqa girməkdən yana idi. Beterkin fransızlar və gənc Napoleon haqqında Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|