Azerbaijan-ngps

144
İncəsənətdə öldürməyən yaradıcılıq mərkəzləri 
Təşkilatlara (müəssisələr) İncəsənətlər arası və çərçivəsində 
öldürməyən yaradıcılıq potensialısını ruhlandırılmasında mərkəzlərin 
fəaliyyəti zəruridir. Fransız yazıçısı Romain Rolland Tolstoydan citat 
verir, "İncəsənət zorakılığı yatırtmalıdır və bunu yalnız incəsənət edə 
bilər" (Rolland 1911: 203). Şelley-in poeziyasında zor işlətməkdən 
imtinanın tədqiqatında, Art Yanq qeyd edir ki, "Zor işlətməkdən imtina 
siyasi fikrin sistemindən çoxdur; bu poeziyanın və həyatın 
materialıdır"(1975: 165). Hərbi əxlaq üçün hərbi musiqinin əhəmiyyətini 
xatırladın, "əgər sizin mahnınız yoxdursa Kingçi ənənəsində prinsip 
təsdiq edir, sizin fəaliyyətiniz yoxdur (Yanq 1996: 161-184).  
 Bir model- yeddi incəsənət arasında yaradıcı birliklərə sponsorluq 
edən şəxsi mərkəzlərdən sonra və ya rəssamlar, şairlər və yazıçılar 
arasında insan öldürücülüyünə cavab olaraq yaradılmış, transformasiya 
olunan öldürməyən yaradıcılıq potensialısını tanımaq üçün birləşməkdə 
hər bir yaradıcı sənətkara imkan yaradır. İncəsənətlər arasında, 
öldürməyən yaradıcılığının müraciət edə biləcəyi bunlardır: ədəbidir, 
poeziya, rəngkarlıq, heykəltəraşlıq, musiqi, rəqs, teatr, film, televiziya, 
fotoqrafiya, arxitektura, geyim modelləşdirilməsi və kütləvi informasiya 
vasitələrinin tətbiqi incəsənətləri. Zorakılıqdan çıxış yolları axtarışı 
bütün incəsənətlərə çağırış yollayır. Adi qətlə alternativin özü 
möcüzəlidir, məsələn, ixtisaslaşdırılmış qatillərin vasitəsi ilə intiharlar ilə 
qabağını öncədən alan öldürməyən detektivlər yaratmaq mümkündür. 
İncəsənətlər arasında sinergistik (yanaşı) öldürməyən yaradıcılıq 
həlledici transformasiya məsələləri üçün insan ruhunu və təxəyyülünü 
qabarda bilər.  
 Qlobal tanınma üçün, xeyriyyəçilər incəsənətlərə, müxtəlif Nobel 
mükafatları ilə təmin edilən həvəsləndirici dəstəkdən heç də az 
olamyaraq, öldürməməyə töhfələrini verənləri mükafatlandırmalıdırlar. 
Öldürməyən tədqiqat və siyasi araşdırmaları institutları 
Özəl institutlar beynəlxalq təhlükəsizlik siyasətləri hüdudlarında 
məsələlərdə hökumətlərə və geniş ictimaiyyətə siyasətin, iqtisadiyyatın, 
ictimai və mədəni həyatın bütün məsələlərindən xəbər vermək məqsədi 
ilə qurulanda, öldürməyən siyasətləri institutları informasiyanı və 

---

145
araşdırmların nəticələrini ictimai qərar qəbul edilməsində kömək üçün 
dəstək vermək məqsədi daşıyırlar. Onlar zorakılıq, iqtisadiyyat, insan 
hüquqları, ətraf mühit və əməkdaşlıq sahələrində öldürməyən siyasət 
elminin problemi həll edən vəzifəsini gücləndirmək imkanındadırlar. 
Onlar öldürməyən dini şuraların, partiyaların, ümumi təhlükəsizlik 
təşkilatlarının, konsaltinq firmalarının, və başqa vətəndaş cəmiyyəti 
təşkilatlarının tətbiqi səylərini dəstəkləyib, eləcə də fərdi vətəndaşların 
informasiya ehtiyaclarını təmin edir. 
Öldürməyən kommunikasiya mediası 
Öldürməyən kommunikasiya mediası fərdi və ictimai qaydaların 
qərarlarının qəbul edilməsi naminə zəruri olan informasiya, xəbərlər və 
şərhlərlə dəstək verir. Bu, insanın öldürmək bacarıqlarını şişirdərək, 
öldürmənin qaşılmaz olduğu mesajı ilə, çox vaxt tərifedici və əyləncəvi 
formada çatdıran, hüdudlarını aşan media mənası daşımamalıdır. Keçid 
erasında öldürməyən medianın redaktə qərarları öldürməyən siyasi 
araşdırmalarının məntiqini əks etdirə bilər. Bu, məlumatların zorakılıq 
faktlarına dərin tədqiq edilməsi; öldürməyən həqiqətləri kompensasiya 
edən şüuru yaradır; transformasiya prosesləri, müvəffəqiyyətlər və 
ləngimələrə aid məlumatlandırır; eləcə də gundəlik həyatın istənilən 
yaradıcılığı, humanitar və digər elmlərə, sənət və qabiliyyətlərə yaradıcı 
öldürməyən cəhdlərə səs verir. Bu yanaşma, sonsuz öldürücülük 
ehtimalına iddia qaldırmağa və fasiləsiz töhfə verməyə müvəffəq 
olmayan mediadan daha dəyərli deyildir, aşkar və ya dolayısı ilə, zorakı 
pessimizm zamanı düşüncələri qıfıl vurmur. Media alternativləri 
qəzetlərdə və jurnallarda, radioda və televiziyada, filmlərdə və qlobal 
kompüterləşdirilmiş informasiya şəbəkələrində zəruridir. Öldürməyən 
siyasət alimləri şərhin və analizin yeganə mənbəsi ola bilər. 
Öldürməməyin memorialları 
Sivilizasiyanın öldürməyən irsini qeyd etmək və onu yaxşılaşdırmaq 
üçün adamlara, qruplara, təşkilatlara, naməlum qəhrəmanlara, və 
hadisələrə memoriallar hər cəmiyyətdə hörmətlə konstruksiya 
edilməlidir. Xatırlanmalı olanlar arasında öldürməkdən imtina etmiş və 
öldürməyən qlobal sivilizasiyasına tərəf gedən yolda uzun marşa öz 

---

146
töhfəsini vermiş hər bir kəs olmalıdır. Bu nöqtə planet tarixində, tarixin 
qətl faktlarını yada salan, qalibiyyət və ya məğlub sahibləri olan qatillərə 
heykəlləri və memoriallarını dağıtmaq mənası daşımır. Ancaq, 
öldürməyənlərin memorialları bizə, imperativ öldürməyən 
alternativlərinin tərəfdarlarının həmişə olduğunu xatırlatmaq və onlara, 
insanların salamat qalması üçün ali bir subyekt olaraq, ehtiyac daima 
artmaqdadır. Xatirələrdə qalması zəruri olanlar arasında din xadimləri, 
zorakı hakimiyyətdə həqiqəti danışmış şəhidlər, hərbi partizanlar, edama 
qarşı çıxan şüurlu etirazçılar, sülhün şairləri, eləcə də işgəncə və ölüm 
riskinə gedərək zorakılıqsız ədalətsizliklərə müqavimət göstərmiş, 
diqqətdən yayınmış qadın və kişi kütlələrdir.  
Sülhün öldürməyən zonası 
Sülhün öldürməyən zonasının nəzərdə tutulan vətəndaş cəmiyyəti 
təşkilatları kənd və şəhər cəmiyyətləri təşkilatlarından milli və beynəlxalq 
razılaşmalarına qədər sahəsini genişləndirir. Müjdəçilər silahlı inqilabçı və 
əksinqilab qüvvələri aralarında təqib edilən kəndlər tərəfindən müəyyən 
edilən sülh zonaları, dini ibadətgahlar, silahsız cəmiyyət naminə 
hərəkatlar, atəşi dayandırmaq üçün səy göstərilən ərazilər, vətəndaşların 
cinayətkardan və mütəşəkkil qruplaşma zorakılıqlarından geri alımması 
tələb edilən yaşayış əraziləri və beynəlxalq miqyasda tələb edilən nüvə 
silahından azad zonalarıdır. Müəyyənləşdirmə, aralarında internet 
şəbəkəkəsindən istifadə və Dəstəkverici öldürməyən təşkilatların qarşılıqlı 
rifah naminə, sülhün bu qədər müxtəlif zonalarına yayılması 
müəyyənləşdirilməsi, aralarında internet şəbəkəsindən istifadə və 
təqdimatı öldürməyən təşkilati inkişafın başlıca tələbidir. 
Öldürməyən prinsipli iqtisadi müəssisələr 
 Əgər müharibə yönümlü müəssisələr və zorakılıq mədəniyyətləri 
bəziləri üçün gəlir gətirən, çoxları üçün hətta sözlə deyilə bilməyən 
dərəcədə bahalıdırsa, öldürməmək rifahı üçün müəssisələr hamı üçün 
daha çox qazanclı olmalıdır. Öldürməyən perspektivlər baxımından - 
öldürməmək üçün artan maddi və mədəni əmtəələr, xidmətlər, əyləncə 
və təkrar istehsalata dair alternativlərə tələbatın perspektiv olduğu üçün 
öldürməyən sahibkarların bu sahədə imkanları qeyri-məhduddur. 

---