Azerbaijan-ngps
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
117 öldürmə müqavimətinə üstünlük verən şərt yeni 1997-ci ilin Tay Konstitusiyasının Maddə 65-inə daxil edilmişdir: "Adamlar Konstitusiya ilə nəzərdə tutulmayan istənilən cəhdə qarşı sülh yolu ilə çıxmaqda inzibati hakimiyyətin güçünə arxalana bilər." Polis və hərb üçün istifadə olunan qeyri-öldürücü silahların tədqiqatı Birləşmiş Ştatlarda təşəbbüs edilmiş, 1965-dən başlayaraq ən azı 1990-cı illərə qədar davam etdirilmişdir. Texnologiyaların geniş diapazonunun hər bir hissəsi - lazer, optika, akustika, elektromaqnit dalğaları, kimyəvi, bioloji və başqa müxtəlif silahlar tədqiq edilmişdir. Bəzilərindən artıq polisdə və xarici hərbi əməliyyatlarda istifadə edilmişdir (Lever və Skofield 1997). Sosial müdafiədə hökumətin marağına bənzər olaraq, qeyri-öldürücü silahlara olan maraq adi öldürücü imkanlara bir kompliment kimi qiymətləndirilir. Öldürməyən alternativlərin ənənəvi ekspertlər tərəfindən ciddi qəbul edilməsi, siyasət elmi zorakı təhlükəsizlik üçün bundan heç də az olmayaraq səylər hətta hərtərəfli olaraq daha çox irəli çəkməlidir. İddianın məğzi, qeyri-öldürmə təhlükəsizliyi vəziyyətlərinə tamamilə keçid almanın ortaya çıxan problemlərini həll etməkdir. Qeyri-öldürücül təhlükəsizliyi istiqamətində cərəyanın sonrakı əlaməti Karneginin son hesabatı olan Öldürücü Konfliktin Qarşısını Alan Komissiya (1997 ) "qarşısını struktur şəklində aımağa çağırır: öldürücü konfliktin səbəbinin kökünə müraciət etmək üçün strategiyalar," eləcə də "qarşısının alınmasının mədəniyyəti" -nin yaradıcılığı. Öldürməyən fərd və qlobal təhlükəsizliyin mümkünlüyü istiqamətində növbəti addımlar nəzərdə tutulur. Qlobal Qeyri-zorakı Sülh Qüvvəsi təşkilatı buna nümunədir. Öldürməyən siyasət elmi öldürməyən cəmiyyətlərin reallaşdırılmasına bu günə qədər dəfedilməz hesab edilən maneələrin həllinii axtarmalıdır. Fiziki təcavüz zorakılığının dəf edilməsinin birbaşa təhdidinə üstün gəlmək əsas məsələ kimi, maraq daxilində olmalıdır. Ən əvvəla, ona görə ki, sağ qalmadan heç bir problem həll edilə bilməz. İkincisi, çünki öldürməyə davamlılıq fərdi, ictimai və planetar rifahı təhlükə altına atan struktur və ekoloji zorakı şəraitə təminat verir. İctimai problem həlli yanaşma kimi öldürməməyi vurğulayaraq növbəti suallarla qarşı-qarşıya durur: Psixoloji sui-istifadə, işgəncə, irqçilik, cinsi ayrı-seçkilik, iqtisadi istismar və diktaturanın vurduğu 118 sarsıntı və ölüm fiziki ölümdən daha ağır əziyyətlər verdiyi halda, niyə görə öldürməmək üzərində diqqətimizi cəmləməliyik? Bu suallardəticə çıxarmaq olar ki, sadalanan problemlər yalnız öldürmə üzərində seçim etməklə həll edilə bilər. Cavablardan biri belə ola bilər ki, öldürmə həvəsi, bacarığı və mədəniyyəti öldürən sosial-iqtisadi strukturun ədalətsizliklərinin əsas səbəbi olub, öldürmənin müvəqqəti dayandırılmasının psixofiziki sui-istifadələridir. Sui-istifadə, işgəncə, irqçilik, qadınlara təzyiq, iqtisadi istismar və diktatura qorxu və ölümün təhdidinə əsaslanmadan dözümlü ola bilər? Qətlin insanın həyat təcrübəsindən, müharibədə öldürməyə qədər, çıxarılması bəşəriyyətə qarşı duran başqa problemləri həll etməyə mənəvi, psixoloji, demokratik və ekoloji cəhətdən zəruri olacaq əhəmiyyətli töhfə verəcəkdir. Öldürməmək məqsədini qarşıya qoymaq insan həyatı və rifahına müxtəlif eralarda təhlükə qarşısında qoyan problemləri həll etməkdə siyasət elminin vəzifələrini nəzərdə tutur. Kəndlilər ilə söhbət edərkən Qandi özünün sol əlinin barmaqlarından istifadə etməklə, əsas problemi həll edən məsələləri bir-bir sadalamaq üçün istifadə edir: toxunulmazlıq üçün bərabərlik; pambıq parçana arxalanan iqtisadi azadlıq ; narkotik və alkoqolu özündən uzaq tutma; Hindu Müsəlman dostluğu; və qadınlar üçün bərabərlik. Daha sonra o bunu əlavə edir, "və qol zoru işlətməkdən imtina" (Aşe 1969: 243)". Analoji olaraq, biz də qlobal sayılan beş problem üzərində dayana bilərik: davamlı öldürmə və tərkisilah edilməyə tələbat; kasıblığın və ehtiyacın xolokostları və iqtisadi bərabərliyə tələbat; insan ləyaqətinə zorakılıq və insan hüquqlarına qarşılıqlı hörmətə tələbat; biosferanın dağılması və planetar həyatın təminatı üçün tələbat; və digər problem həllində əməkdaşlığı inkar edib, mane olan mübahisə mənbələri. Bu beş problem bütünlüklə insana, ailəyə, cəmiyyətə, dövlətə, millətə və bütövlükdə bəşəriyyət üçün ümumidir. Bizim hamımızın bu və başqa problemləri həll etmək naminə əməkdaşlıq etməyimiz üçün öldürülməkdən, iqtisadi məhrumiyyətdən, ləyaqətin təkzibindən, zəhərlənmiş ətraf mühitdən və müvəffəqiyyətsizliklərdən azad edilməyə ehtiyacımız vardır. Bu problemlər qarşılıqlı əlaqəli olub, öldürücü problemin həlli üçün son məqamda güclənir. Biz, öldürmək və silahlanmaq ilə təhlükəsizlik axtarır, öldürücü təhdidlərə əl atır; 119 öldürmək üçün silahlandırmaqla iqtisadi məhrumiyyətə və struktur ədalətsizliyin möhkəmləndirilməsinə şərait yaradır; insan hüquqlarının təsdiqi və təkzibi üçün uzun müddətli cəzalandırıcı hiddətlərə şərait yaradır; ölümcül döyüş və hərbi sənayeləşdirmə ətraf mühiti talan edir; və antaqonist qapalı mühitlərdə qruplaşmaların qorxusu problemin həllində hamıya xeyir verəcək əməkdaşlığın inkişafına mane olur. Öldürməyən problemin həlli təkcə öldürməyin inkarını nəzərdə tutmur, eləcə də konstruktiv dəyişiklikdə ehtiyacların yerinə yetirilməsini öhdəsinə götürür. Bu, müharibə və onun silahlarının aradan qaldırmasında qəti öhdəliyi, kasıblığın aradan qaldırması, insan hüquqlarının öldürməmək yolu ilə ifadəsi və məsuliyyətlər, ekoloji dayanıqlığın fəallıqla gücləndirilməsi; bütünlüklə insan ehtiyaclarına cavab verən və adamlarda sonsuz, potensial yaradıcılıq qabiliyyəti oyatması kimi maneələrin həlli proseslərinə şərait yaradılmasına ehtiyacı nəzərdə tutur. Günün bu tipli tələbləri utopik görünə bilər. Lakin bu, eramızın faktiki olaraq çox təcrübəli siyasi, hərbi, iqtisadi, elmi, mədəni və vətəndaş cəmiyyəti liderləri tərəfindən edilmiş vəsiyyətdir (qədim insanın məqsədlərini yeni qlobal dövrlə əlaqəlidir). Siyasət alimləri tərəfindən xüsusilə qeyd edilməsi çox vacib olan faktiki düşüncə budur ki, istənilən vacib problemi həll edən konfrans Birləşmiş Millətlər Təşkilatının himayəsi altında və ya başqa orqanların çağırışları ilə toplanaraq, dəyişiklik naminə "siyasi istəyi" yaratmaq üçün dünya xalqlarını köməyə çağırır. Çağırışlar yalnız hökumətlərə deyil, eləcə də problemin birgə həll edərək bütün mənbələrinə: partiyalar, qeyri- hökumət təşkilatları, korporasiyalar, ittifaqlar, universitetlər, media, din və incəsənət mənbələrinə yayımlanır. Bu, həyat üçün təhlükəli qlobal problemlərin aktuallaşması və mövcud səhvlərin gələcək üçün böyüyən fəlakətli nəticələri barədə və hərəkətə keçmək üçün məlumatlandırılma əhəmiyyətli məna kəsb edir. Bunlara silahların sürətli artımı; millətlər içi və arası sürətlə artan əhalinin yanaşı olaraq geniş surətdə artan iqtisadiyyatın qeyri-bərabərsizliyi nəticəsində maddi və psixoloji limitlərinin tükənməsi təhlükəsi; həyat, sənaye müəssisələrinin nizamsız fəaliyyəti və kənd təsərrüfatı fəaliyyəti nəticəsindətəbiətin istismarının həyat üçün təhlükəli effektləri; və qadınlar, yerli xalqlar, sıxışdırılan Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|