Azərbaycan Aİ-nin Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrində Enerji subsidiyaları İnventarı Az

31 

 

Subsidiya 

Subsidiya 

mexanizmi (m

əs. 

vergid

ən 

azadolma v

ə ya 

qiym

ət dəstəyi) 

F

əaliyyət 

Hesablanmış illik məbləğ, AZN mlyn 

M

ənbə /Hesablama üsulu 

2012 

2013 

2014 

 

2015 

plan 

(Aprel 

ayı 

üçün) 

•

 

Xarici subpodratçılar yalnız 5%-lik 

glir vergisi öd

əməklə mükəlləfdirlər 

•

 

0% ƏDV dərəcəsi 

•

 

Filialın xalis gəlirləri üzrə divident 

g

əlir vergisindən və vergilərdən 

azadolma 

•

 

Gömrük rüsumlarından və 

vergil

ərdən azadolma 

•

 

əmlak vergisi və torpaq vergisindən 

azadolma 

Induced transfers (g

əlir və ya qiymət dəstəyi) 

Benzin (Premium, AI-95) 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

Benzin istehlakı 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). Tariffs 

for Oil Products. Retrieved 8 January 2016, from 

http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/72/

 

Benzin (AI-92) 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). Tariffs 

for Oil Products. Retrieved 8 January 2016, from 

http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/72/

 

Dizel 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

Dizel istehlakı 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). Tariffs 

for Oil Products. Retrieved 8 January 2016, from 

http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/72/

 

Mazur v

ə kerosin 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

Mazut v

ə kerosin 

istehlakı  

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). Tariffs 

for Oil Products. Retrieved 8 January 2016, from (a) 

http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/72/

  (b) Milli.az 

NewsPortal (28 November 2011). Tariff Council Increased 

Price for Some of the Communal Services. Retrieved 8 January 

2016 from 

http://news.milli.az/economy/82557.html

 

T

əbii Qaz 

 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

Elektrik generasiyası 

daxil olmaqla, t

əbii 

qaz istehlakı  

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

(1) Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). 

Tariffs for Natural Gas Wholesale and Retail Prices. Retrieved 

8 January 2016, from (1)       

http://wwwffcouncil.gov.az/?/az/content/66/

 (2) SOCAR (2014). 

Financial Report by SOCAR for 2014. Retrieved 8 January 

2016, from SOCAR: 

http://www.socar.az/socar/assets/documents/az/socar-annual-

reports/illik-hesabat2014az.pdf

 

Elektrik Enerjisi 

 

T

ənzimlənən 

qiym

ətlər 

Elektrik enerjisi 

istehlakı 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

n.a. 

Tariff (Price) Council of the Azerbaijan Republic (n.d.). Tariffs 

for Electricity. Retrieved 8 January 2016, from 

http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/70/

 

M

ənbə: Müəllifin xülasəsi 

 

---

32 

 

5.

  Enerji səmərəliliyi və bərpa olunan enerjiyə dövlət dəstəyi 

 

2014-cü ild

ə  Azərbaycan Hökuməti enerji səmərəliliyi və  alternativ və  bərpa olunan enerji 

yaradılmasında  istifadə  olunan  idxal  olunmuş  avadanlıq  və  texnologiyaları  gömrük  rüsumlarından  və 

ƏDV-dən azad edən 112 və  113 nömrəli Qətnamələri qəbul edib (Huseynova, 2015). Neft və  qaz 

sektorunda istifad

ə olunan idxal olunmuş avadanlıq və texnologiyaları üçün də analoji vergi azadolmaları 

mövcud  olduğuna  görə, 2014-cü il Qətnamələri  əvvəllər enerji səmərəliliyi və  bərpa olunan enerjinin 

inkişafı istiqamətində mövcud olan mənfi yayınmaları aradan qaldırır.  

Tarif Şurası bərpa olunan enerji mənblərindən alınan elektrik enerjisi istehsalçıları üçün imtiyazlı tariflər 

t

əqdim etmək səlahiyyətinə  malikdir, lakin bu səlahiyyət indiki zamana qədər  yalnız  məhdud  şəkildə 

istifad

ə  olunmuşdur.  Bu  Fəslin Qiymət Siyasəti bölməsindəki Cədvəl 3-də  göstərildiyi kimi, elektrik 

enerjisi üzr

ə  istehsalçı  tarifi  differensiallaşdırılıb.  2008-ci ildən bəri AzərEnerji-nin termal elektrik 

stansiyaları üçün istehsalçı tarifi hər kVt üçün 0.025 AZN olmuşdur (0.024 ABŞ dolları). Külək elektrik 

stansiyaları üçün tariflər termal elektrik stansiyaları göstəricisindən bir qədər yüksək olmuş və hər kVt 

üçün  0.045  AZN  (0.044  ABŞ  dolları)  olaraq  təyin  olunmuşdur.  Bu  istehsalçı  tarifləri  istehlakçılar 

t

ərəfindən ödənən qiymətdən – hər kVt üçün 0.06 AZN (0.058 ABŞ dolları) – aşağıdır.  

6.

  Nəticə 

 

Qlobal maliyy

ə böhranı və iqtisadi durğunluqdan və dünya neft və qaz qiymətlərindəki azalmadan doğan 

fiskal t

əzyiqlərin fonunda Azərbaycanda büdcə və fiskal siyasətin optimallaşdırılması haqqında müzakirə 

getm

əkdədir. Azərbaycanın “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” milli strategiyasında (2012-ci ildə qəbul 

edilmişdir)  qeyd  edilir  ki,  ölkənin strateji hədəfləri  arasında  “xüsusi  diqqət büdcə  resurslarının 

formalaşması  və  istifadəsi sahəsində  fiskal  intizamın  yaradılmasına,  fondların  düzgün  şəkildə 

bölüşdürülməsinə  və  xərcləmə  səmərəliliyinin  artırılmasına  ayrılacaqdır.  Müxtəlif büdcə  risklərinin 

(xarici, maliyy

ə,  əməliyyat riskləri və  s.) sürətli qiymətləndirilməsi  aparılacaqdır”  (Azərbaycan 

Respublikasının Prezidenti, 2012).  

Enerji sektorunun Az

ərbaycan iqtisadiyyatındakı əhəmiyyətini, həmçinin Azərbaycanda yanacaq enerjisi 

üçün göst

ərilən dövlət dəstəyini nəzərə  alaraq,  enerji  subsidiyalarına  baxış  bu  prosesin  ayrılmaz  tərkib 

hiss

əsinə  çevrilməlidir.  Eyni  zamanda,  bu  baxış  təkcə  büdcə  xərcləri ilə  məhdudlaşmamalı  və  enerji 

şirkətləri üçün təqdim edilən  vergi  imtiyazları,  həmçinin AzərEnerji, AzəriQaz və  AzərIstilikTəchizat 

kimi c

əmiyyətlərə büdcə transferlərini zəruri edən əsas səbəblər də ehtiva edilməlidir. Bu səbəblərə təbii 

qaz, elektrik enerjisi, isitm

ə və neft məhsullarının tənzimlənən qiymətləri daxildir.  

Az

ərbaycan 2007-ci ildə elektrik enerjisi tarifləri və neft məhsulları qiymətləri üzrə islahat aparmışdır ki, 

bu da artan enerji t

ələbatını ödəməyə və enerji istifadəsindəki itkiləri aradan qaldırmağa kömək etmişdir. 

Buna baxmayaraq, ölk

ə elektrik enerjisi üçün mərhələli tarifləri və həssas qruplar üçün hədəfli dəstəyin 

dig

ər  formalarını  qəbul etməmişdir,  bu  tədbirlər, beynəlxalq təcrübədə  göstərildiyi  kimi,  subsidiyaların 

daha çox azaldılmasına vasitəçi ola bilərdi.  

Enerji tarifi 2007-

ci il islahatlarından bəri yenidən nəzərdən keçirilməyib. Azərbaycan manatının dəyər 

itirm

əsi o deməkdir ki, tənzimlənən yerli qiymətlər  şəklində  subsidiyalar və  enerji  idxalının  alternativ 

x

ərcləri yenidən artmışdır.  

2006-

cı ildəki qiymətlər islahatından sonra, enerji taarifləri 2016-cı ildə yenidən nəzərdən keçirilib. Bu 

qiym

ət artımlarına baxmayaraq, Azərbaycan  manatından  olan  devalvasiya nizamlanan yerli taariflər və 

idxal olunan enerji m

əhsulları üçün subsidiyaların eyni səviyyədə saxlayır. 

Yanacaq enerjisi istehsalı və istehlakına dəstəyin müxtəlif formaları həmçinin Azərbaycanın qəbul etdiyi 

iqtisadiyyatın  diversifikasiyası,  enerji  səmərəliliyinin  artırılması  və  2020-ci ilə  qədər ümumi enerji 

yaradılmasında bərpa olunan enerjinin payının 20%-ə qədər artırılması kimi hədəflərə də mane olur.  

---